حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ مَرْزُوقٍ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنِ النَّضْرِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّ هَذِهِ الْحُشُوشَ مُحْتَضَرَةٌ فَإِذَا أَتَى أَحَدُكُمُ الْخَلاَءَ فَلْيَقُلْ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ."

Bize Amr b. Merzuk, ona Şube, ona Katade, ona Nadr b. Enes, ona da Zeyd b. Erkâm, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Tuvaletler, cin ve şeytanların hazır bulunduğu yerlerdir. Sizden biriniz ihtiyacını gidermek için helaya gittiği zaman 'Eûzü billahi mine'l-hubusi ve'l-habâisi (Erkek ve dişi şeytandan Allah'a sığınırım) desin."

Açıklama: Tuvaletlerin evin iç mekanında olmadığı bir dönemde, tuvalet mahallinde bulunabilecek her türlü pislikten, şeytanlardan ve şeytanlaşmış varlıklardan Müslümanların korunmasını sağlamak, en azından farkındalık oluşturmak için Hz. Peygamber (sav), Allah'a sığınmaya teşvik etmiştir. Tuvaletlerin evin müştemilatı içine alınmasıyla bazı riskler ortadan kalksa bile, necasetten korunacak şekilde ve şeytandan Allah'a sığınarak ihtiyaç mahalline gidilmesi, kulluk bilincini diri tutan bir tuvalet adabı ve sünnet olarak devam etmektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 3, /12

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَمْرٍو - يَعْنِى السَّدُوسِىَّ - حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ - هُوَ ابْنُ صُهَيْبٍ - عَنْ أَنَسٍ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ" وَقَالَ شُعْبَةُ وَقَالَ مَرَّةً "أَعُوذُ بِاللَّهِ " قَالَ وُهَيْبٌ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ "فَلْيَتَعَوَّذْ بِاللَّهِ "

Bize Hasan b. Amr -yani es-Sedûsî-, ona Vekî', ona Şube, ona Abdülaziz b. Suheyb, o da Enes b. Malik'ten bir önceki hadisin benzerini rivayet etmiş ve (Şube) şöyle demiştir: "Allahım, sana sığınırım." Şube dedi ki, (Abdülaziz bu hadisi) bir defa da: "Allah'a sığınırım" diye rivayet etti. Vüheyb, Abdülaziz'den rivayet ederken "(Kişi) Allah'a sığınsın" demiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 3, /12

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ مَنْصُورٍ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ - قَالَ سَعِيدٌ الزُّهْرِىُّ - عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِى عَمْرٍو عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كُنْتُ أَخْدُمُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَكُنْتُ أَسْمَعُهُ كَثِيرًا يَقُولُ "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَضَلْعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ." [وَذَكَرَ بَعْضَ مَا ذَكَرَهُ التَّيْمِىُّ.]

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /359

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ عُمَيْرٍ عَنْ مُوسَى بْنِ طَلْحَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ لَمَّا أُنْزِلَتْ هَذِهِ الآيَةُ "(وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ)" دَعَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قُرَيْشًا فَاجْتَمَعُوا فَعَمَّ وَخَصَّ فَقَالَ "يَا بَنِى كَعْبِ بْنِ لُؤَىٍّ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا بَنِى مُرَّةَ بْنِ كَعْبٍ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا بَنِى عَبْدِ شَمْسٍ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا بَنِى عَبْدِ مَنَافٍ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا بَنِى هَاشِمٍ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ أَنْقِذُوا أَنْفُسَكُمْ مِنَ النَّارِ يَا فَاطِمَةُ أَنْقِذِى نَفْسَكِ مِنَ النَّارِ فَإِنِّى لاَ أَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا غَيْرَ أَنَّ لَكُمْ رَحِمًا سَأَبُلُّهَا بِبَلاَلِهَا."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 501, /109

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ وَيُونُسُ بْنُ بُكَيْرٍ قَالاَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ لَمَّا نَزَلَتْ "(وَأَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الأَقْرَبِينَ)" قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَى الصَّفَا فَقَالَ "يَا فَاطِمَةَ بِنْتَ مُحَمَّدٍ يَا صَفِيَّةُ بِنْتَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ يَا بَنِى عَبْدِ الْمُطَّلِبِ لاَ أَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا سَلُونِى مِنْ مَالِى مَا شِئْتُمْ."

• Müslim Sahîh-i Müslim İmân 503, /109

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ مَنْصُورٍ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالاَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ - قَالَ سَعِيدٌ الزُّهْرِىُّ - عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِى عَمْرٍو عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كُنْتُ أَخْدُمُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَكُنْتُ أَسْمَعُهُ كَثِيرًا يَقُولُ "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَضَلْعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ." [وَذَكَرَ بَعْضَ مَا ذَكَرَهُ التَّيْمِىُّ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 368, /359

حَدَّثَنَا مُسَدَّدُ بْنُ مُسَرْهَدٍ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ وَعَبْدُ الْوَارِثِ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ الْخَلاَءَ - قَالَ عَنْ حَمَّادٍ قَالَ "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ." وَقَالَ عَنْ عَبْدِ الْوَارِثِ - قَالَ "أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ." [قال ابو داود: رواه شعبة عن عبد العزيز: "اللهم اني اعوذ بك" و قال مرة: "اعوذ بالله" و قال وهيب: "فليتعوذ باللهِ."]

Bize Müsedded b. Müserhed, ona Hammad b. Zeyd ve Abdülvaris, onlara Abdülaziz b. Suheyb'in rivayet ettiğine göre Enes b. Malik şöyle demiştir: Rasulullah (sav) helaya girmek istediğinde, -Hammad rivayetinde- "Allah'ım sana sığınırım" diye dua ederdi. Abdulvâris rivayetine göre ise "Hubus ve habâisten Allah'a sığınırım" diye dua ederdi. [Ebû Davud şöyle dedi: Bu hadisi Şube, Abdülaziz'den bir defa "Allah'ım sana sığınırım," bir defa da "Allah'a sığınırım" lafızlarıyla rivayet etmiştir. Vüheyb ise, "(Kişi) Allah'a sığınsın" (lafızlarıyla) rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 3, /11

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ مُوسَى الْبَلْخِىُّ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ - الْمَعْنَى - حَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ قَالاَ حَدَّثَنَا عُبَادَةُ بْنُ مُسْلِمٍ الْفَزَارِىُّ عَنْ جُبَيْرِ بْنِ أَبِى سُلَيْمَانَ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ قَالَ سَمِعْتُ ابْنَ عُمَرَ يَقُولُ لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَدَعُ هَؤُلاَءِ الدَّعَوَاتِ حِينَ يُمْسِى وَحِينَ يُصْبِحُ: "اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ فِى الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِى دِينِى وَدُنْيَاىَ وَأَهْلِى وَمَالِى اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَتِى." وَقَالَ عُثْمَانُ "عَوْرَاتِى وَآمِنْ رَوْعَاتِى اللَّهُمَّ احْفَظْنِى مِنْ بَيْنِ يَدَىَّ وَمِنْ خَلْفِى وَعَنْ يَمِينِى وَعَنْ شِمَالِى وَمِنْ فَوْقِى وَأَعُوذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَحْتِى." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ وَكِيعٌ يَعْنِى الْخَسْفَ.]

Bize Yahya b. Musa el-Belhî, ona Veki'; (T) Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona İbn Nümeyr, ona Ubade b. Müslim el-Fezârî, ona Cübeyr b. Ebu Süleymen b. Cübeyr b. Mutim, ona İbn Ömer şöyle söyledi: Rasulullah (sav) akşam ve sabah olduğunda şu duaları asla terk etmezdi: "Allah'ım! Dünya ve ahirette senden afiyet isterim. Allah'ım! Dinim, dünyam, aile fertlerim ve malım hakkında senden af ve afiyet isterim. Allah'ım! Ayıbımı ört." Osman (rivayette şu ifadelerin de olduğunu) söyledi: "Allah'ım! Ayıplarımı ört, korkularımdan emin eyle. Allah'ım! Önümden, arkamdan, sağımdan solumdan ve üstümden gelecek her türlü tehlikeden beni koru. Altımdan gelecek belalarla helak olmaktan senin yüceliğine sığınırım." [Ebû Davud; Veki'ye göre (alttan helak olmak) sözüyle yer çöküntüsü veya yere batırılma kastedilmektedir demektedir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 110, /1148

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ وَوُهَيْبٌ نَحْوَهُ عَنْ سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِى عَائِشٍ - وَقَالَ حَمَّادٌ عَنْ أَبِى عَيَّاشٍ - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَنْ قَالَ إِذَا أَصْبَحَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَىْءٍ قَدِيرٌ كَانَ لَهُ عِدْلُ رَقَبَةٍ مِنْ وَلَدِ إِسْمَاعِيلَ وَكُتِبَ لَهُ عَشْرُ حَسَنَاتٍ وَحُطَّ عَنْهُ عَشْرُ سَيِّئَاتٍ وَرُفِعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجَاتٍ وَكَانَ فِى حِرْزٍ مِنَ الشَّيْطَانِ حَتَّى يُمْسِىَ وَإِنْ قَالَهَا إِذَا أَمْسَى كَانَ لَهُ مِثْلُ ذَلِكَ حَتَّى يُصْبِحَ." [قَالَ فِى حَدِيثِ حَمَّادٍ فَرَأَى رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِيمَا يَرَى النَّائِمُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَبَا عَيَّاشٍ يُحَدِّثُ عَنْكَ بِكَذَا وَكَذَا قَالَ "صَدَقَ أَبُو عَيَّاشٍ."] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَاهُ إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ وَمُوسَى الزَّمْعِىُّ وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ عَائِشٍ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad ve Vüheyb, Hammad'ın rivayetinin benzerini ona Süheyl, ona babası, ona İbn Ebu Ayyaş'ın (Hammad, bu ismin Ebu Ayyaş şeklinde olduğunu söylemiştir) söylediğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmaktadır: "Sabah olduğunda kim Allah'tan başka ilah yoktur, o tektir ve O'nun ortağı yoktur. Mülk onundur, hamd de O'nadır ikrarında bulunursa, (bu zikir) onun için İsmail'in (as) evladından bir köle âzat etmeye denk olur ve ayrıca o kimse için on iyilik (sevabı) yazılır, on günahı da silinir. Derecesi de on kat yükseltilir. Akşama kadar şeytana karşı koruma altında olur. Eğer bu kelimeleri akşamleyin söyleyecek olursa onun için aynı şeyler sabaha kadar gerçekleşir." [Musa b. İsmail, hadisin Hammad'dan gelen rivayetinde bir adam rüyasında Hz. Peygamber'i (sav) gördü de Ya Rasulallah (sav) Ebu Ayyaş senden şöyle şöyle bir hadis rivayet etti (bu doğru mudur?) diye sordu. Hz. Peygamber de "Ebu Ayyaş doğru söylemiştir" cevabını verdi ifadesini de nakletmiştir.] [Ebû Davud, İsmail b. Cafer, Musa ez-Zem'î ve Abdullah b. Cafer'in bu hadisi Süheyl, onun babası ve İbn Ayyaş tarikiyle rivayet ettiklerini söylemiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 110, /1149