حَدَّثَنِى أَبُو الطَّاهِرِ وَحَرْمَلَةُ قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ عَنْ يُونُسَ ح قَالَ وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا أَبِى كِلاَهُمَا عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ حُمَيْدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ وَأَبَا سَعِيدٍ أَخْبَرَاهُ "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى نُخَامَةً."

Bize Ebu Tahir ve Harmele, o ikisine İbn Vehb, ona Yunus; (T) Bize Züheyr b. Harb, ona Yakub b. İbrahim, ona babası, o ikisine İbn Şihab, ona Humeyd b. Abdurrahman, ona da Ebu Hureyre ve Ebu Said şöyle haber vermişlerdir: "Rasulullah (sav) bir balgam gördü ..." [Buradan itibaren İbn Uyeyne’ninki gibi hadisi rivayet etmişlerdir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1226, /220

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ جَمِيعًا عَنِ ابْنِ عُلَيَّةَ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِى رَافِعٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَأَى نُخَامَةً فِى قِبْلَةِ الْمَسْجِدِ فَأَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ فَقَالَ "مَا بَالُ أَحَدِكُمْ يَقُومُ مُسْتَقْبِلَ رَبِّهِ فَيَتَنَخَّعُ أَمَامَهُ أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يُسْتَقْبَلَ فَيُتَنَخَّعَ فِى وَجْهِهِ فَإِذَا تَنَخَّعَ أَحَدُكُمْ فَلْيَتَنَخَّعْ عَنْ يَسَارِهِ تَحْتَ قَدَمِهِ فَإِنْ لَمْ يَجِدْ فَلْيَقُلْ هَكَذَا." [وَوَصَفَ الْقَاسِمُ فَتَفَلَ فِى ثَوْبِهِ ثُمَّ مَسَحَ بَعْضَهُ عَلَى بَعْضٍ.]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Züheyr b. Harb, o ikisine İbn Uleyye, ona Züheyr, ona İbn Uleyye, ona Kasım b. Mihran, ona Ebu Râfi', ona Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) Mescidin kıblesinde bir balgam gördü. İnsanlara dönerek; "nasıl olur da yüzünüzü Rabbinize çevirerek kıyama durduktan sonra önünüze doğru balgam çıkartırsınız? Sizden biriniz yüzüne dönülerek, yüzüne doğru balgam çıkartılmasından hoşlanır mı? Öyleyse balgam çıkartacak olursanız, sol ayağınızın altına balgam çıkartın. Eğer bunu yapma imkânınız yoksa şöyle yapın" buyurdu [Kasım bunun nasıl yapılacağını göstermek üzere elbisesine tükürdü ve sonra onu birbirine sürttü.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1128, /220

: أخبرنا أبو طاهر الفقيه ، أخبرنا أبو عبد الله محمد بن عبيد الله الصفار الأصبهاني ، حدثنا عبد الله بن أحمد بن حنبل ، حدثنا عباد بن زياد الأسدي ، حدثنا زهير ، عن أبي إسحاق ، عن نافع قال : « عطس رجل عند ابن عمر فحمد الله ، فقال له ابن عمر : قد بخلت ، فهلا حيث حمدت الله ، صليت على النبي صلى الله عليه وسلم »

Açıklama: Mevkuf ve ravilerinden Ebu Harb Abbad b. Ziyad el-Ümevi'nin makbûl olan bu rivayette aksıranın Allah'a hamd yanında Hz. Peygamber (sav)'e de salavat okuması gerektiği zikredilmektedir. Merfu rivayetlere ziyade olarak nakledilen bu bilginin Hz. Peygamber'in vefatından sonra böyle bir uygulamayı İbn Ömer dilinden nakledilmesi anlamlıdır. Çünkü İbn Ömer Hz. Peygamber'den uygulana gelen sünnetin tatbikinde titiz bir sahabidir. Ancak rivayetin diğer merfu rivayetlerle düşünüldüğünde şaz kaldığını ve amelinde bu yönde gelmemiş olması bu uygulamanın kabul görmediğini de gösteren bir husustur. Ayrıca Hakim en-Neysaburî'den gelen rivayette bilakis Allah'a hamd ve Hz. Peygamber'e salat edeni İbn Ömer uyarmış ve Hz. Peygamber (sav)'in sünnetinin aksıranın sadece "her hal ve durumda Allah'a hamd olsun" demesinin esas olduğunu dile getirmektedir.Hakim, el-Müstedrek, VII, 2742 (4/266)

• Beyhakî Ma'rifetü's-sünen ve'l-âsâr Dahâyâ 5670, 7/222

وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنِ الْحَكَمِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُخَيْمِرَةَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ قَالَ "سَأَلْتُ عَائِشَةَ عَنِ الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ فَقَالَتِ ائْتِ عَلِيًّا فَإِنَّهُ أَعْلَمُ بِذَلِكَ مِنِّى فَأَتَيْتُ عَلِيًّا." فَذَكَرَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِثْلِهِ.

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 641, /131

264 - حَدَّثَنَا أَبُو خَيْثَمَةَ، حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ، حَدَّثَنَا الْأَعْمَشُ، عَنِ الْحَكَمِ، عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُخَيْمِرَةَ، عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ، قَالَ: سَأَلْتُ عَائِشَةَ، عَنِ الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ، فَقَالَتِ: ائْتِ عَلِيًّا فَسَلْهُ، فَإِنَّهُ كَانَ أَعْلَمَ بِذَلِكَ مِنِّي، فَأَتَيْتُ عَلِيًّا فَسَأَلْتُهُ عَنِ الْمَسْحِ، فَقَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ «يَأْمُرُنَا أَنْ يَمْسَحَ الْمُقِيمُ يَوْمًا وَلَيْلَةً، وَالْمُسَافِرُ ثَلَاثًا»

• Ebû Ya'lâ el-Mevsılî Müsned-i Ebû Ya'la Ali b. Ebu Talib ani'n-Nebi 264, 1/229

4348 - حَدَّثَنَا أَبُو خَيْثَمَةَ، حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَوْنٍ، حَدَّثَنَا أَبُو الْعُمَيْسِ، حَدَّثَنَا أَبُو طَلْحَةَ، قَالَ: قَدِمَ أَنَسٌ الْكُوفَةَ، قَالَ: فَأَتَاهُ النَّاسُ فَقَالُوا، حَدِّثْنَا مَا سَمِعْتَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَالَ: وَهُوَ يَقُولُ: «إِلَيْكُمْ عَنِّي، أَيُّهَا النَّاسُ»، حَتَّى أَلْجَئُوهُ إِلَى حَائِطِ الْقَصْرِ، ثُمَّ قَالَ: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ، لَوْ تَعْلَمُونَ مَا أَعْلَمُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيرًا، أَيُّهَا النَّاسُ انْصَرِفُوا عَنِّي»، فَانْصَرَفُوا

• Ebû Ya'lâ el-Mevsılî Müsned-i Ebû Ya'la Enes b. Malik 4348, 7/310

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الصَّمَدِ بْنُ عَبْدِ الْوَارِثِ حَدَّثَنَا هَمَّامٌ ح وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ بْنُ عَمَّارٍ ح وَحَدَّثَنِى سَلَمَةُ بْنُ شَبِيبٍ حَدَّثَنَا أَبُو الْمُغِيرَةِ حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِىُّ كُلُّهُمْ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى طَلْحَةَ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِهَذَا الْحَدِيثِ. وَفِى حَدِيثِ عِكْرِمَةَ بْنِ عَمَّارٍ "مِنَ الزِّيَادَةِ قَالَ ثُمَّ جَبَذَهُ إِلَيْهِ جَبْذَةً رَجَعَ نَبِىُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى نَحْرِ الأَعْرَابِىِّ." [وَفِى حَدِيثِ هَمَّامٍ فَجَاذَبَهُ حَتَّى انْشَقَّ الْبُرْدُ وَحَتَّى بَقِيَتْ حَاشِيَتُهُ فِى عُنُقِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.]

Bize Züheyr b. Harb, ona Abdussamed b. Abdulvâris, ona Hemmâm; (T) Bize Züheyr b. Harb (el-Haraşî), ona Ömer b. Yunus, ona İkrime b. Ammar; (T) Bize Seleme b. Şebib, ona Ebu Muğîra, ona Evzaî, onlara da İshak b. Abdullah b. Ebu Talha, Enes b. Malik Hz. Peygamber'den (sav) bu hadisi rivayet etti. Ancak İkrime b. Ammar'ın rivayet ettiği hadiste şu ziyadeler yer alır: "Sonra Rasulullah'ı (sav) kendisine doğru öyle bir çekti ki Rasulullah (sav) bedevinin göğsüne doğru döndü." [Hemmâm'ın rivayetinde şunlar yer almaktadır: Bedevî, Rasulullah'ı (sav) kendisine doğru öyle bir çekti ki kaftan yırtıldı. Hatta cübbenin kenarı, Rasulullah'ın (sav) boynunda kaldı.]

Açıklama: İlgili rivayet için bkz. M002429 numaralı hadis.

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2430, /407

وَحَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ "أُتِىَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِصَبِىٍّ يَرْضَعُ فَبَالَ فِى حِجْرِهِ فَدَعَا بِمَاءٍ فَصَبَّهُ عَلَيْهِ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 663, /134

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زُهَيْرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبِي، يَقُولُ: " كَانَ أَبُو الأَشْهَبِ مَكْفُوفًا "

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd Ebu'l-Eşheb 3272, 2/1116

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبِي، يَقُولُ: " الرَّبِيعُ بْنُ صُبَيْحٍ أَبُو بَكْرٍ "

• İbn Ca'd el-Cevherî Müsned-i İbn Ca'd Rebi' b. Subeyh 3294, 2/1119