حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِيٍّ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلَالِ بْنِ يَسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْتَثِرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ

Bize Abdurrahman b. Mehdi, ona Süfyân, ona Mansûr, ona Hilâl b. Yesâf, ona da Seleme b. Kays şöyle rivayet etmiştir: Alla Rasûlü (sav) bana "Abdest aldığında burnuna su ver, taş ile taharetlendiğinde tekli sayılarda taş kullan" buyurdu.

Açıklama: İsticmâr, kişinin büyük abdestini yaptıktan sonra (su ve benzeri temizlik malzemelerin bolca bulunmadığı durumlarda) taş ile temizlik yapmasıdır. Bunu yaparken de taşları üç, beş ya da yedi şeklinde tekli sayılarda kullanması Hz. Peygamber tarafından tavsiye edilmiştir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Seleme b. Kays 19197, 6/452

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ وَالثَّوْرِيُّ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلَالِ بْنِ يَسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْتَثِرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ

Bize Abdurrezzâk, ona Ma'mer ve Sevrî, onlara Mansûr, ona Hilâl b. Yesâf, ona da Seleme b. Kays şöyle rivayet etmiştir: Alla Rasûlü (sav) bana "Abdest aldığında burnuna su ver, taş ile taharetlendiğinde tekli sayılarda taş kullan" buyurdu.

Açıklama: İsticmâr, kişinin büyük abdestini yaptıktan sonra (su ve benzeri temizlik malzemelerin bolca bulunmadığı durumlarda) taş ile temizlik yapmasıdır. Bunu yaparken de taşları üç, beş ya da yedi şeklinde tekli sayılarda kullanması Hz. Peygamber tarafından tavsiye edilmiştir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Seleme b. Kays 19200, 6/452

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ وَجَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْتَثِرْ، وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ." [قَالَ: وَفِى الْبَابِ عَنْ عُثْمَانَ، وَلَقِيطِ بْنِ صَبِرَةَ، وَابْنِ عَبَّاسٍ، وَالْمِقْدَامِ بْنِ مَعْدِيكَرِبَ، وَوَائِلِ بْنِ حُجْرٍ، وَأَبِى هُرَيْرَةَ. قَالَ أَبُو عِيسَى: ’حَدِيثُ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ، حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.’ وَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْعِلْمِ فِيمَنْ تَرَكَ الْمَضْمَضَةَ وَالاِسْتِنْشَاقَ. فَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ: إِذَا تَرَكَهُمَا فِى الْوُضُوءِ حَتَّى صَلَّى، أَعَادَ الصَّلاَةَ. وَرَأَوْا ذَلِكَ فِى الْوُضُوءِ، وَالْجَنَابَةِ سَوَاءً. وَبِهِ يَقُولُ ابْنُ أَبِى لَيْلَى، وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ، وَأَحْمَدُ، وَإِسْحَاقُ. وَقَالَ أَحْمَدُ: الاِسْتِنْشَاقُ أَوْكَدُ مِنَ الْمَضْمَضَةِ. قَالَ أَبُو عِيسَى: وَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ: يُعِيدُ فِى الْجَنَابَةِ، وَلاَ يُعِيدُ فِى الْوُضُوءِ. وَهُوَ قَوْلُ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ، وَبَعْضِ أَهْلِ الْكُوفَةِ. وَقَالَتْ طَائِفَةٌ: ’لاَ يُعِيدُ فِى الْوُضُوءِ وَلاَ فِى الْجَنَابَةِ، لأَنَّهُمَا سُنَّةٌ مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، فَلاَ تَجِبُ الإِعَادَةُ عَلَى مَنْ تَرَكَهُمَا فِى الْوُضُوءِ وَلاَ فِى الْجَنَابَةِ. وَهُوَ قَوْلُ مَالِكٍ، وَالشَّافِعِىِّ فِى آخِرَةٍ.’]

Bize Kuteybe b. Said, ona Hammad b. Zeyd ve Cerir, onlara Mansur (b. Mu'temir), ona Hilal b. Yisaf, ona da Seleme b. Kays, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Abdest aldığın zaman burnunu iyice temizle. Taşla taharetlendiğin zaman da (kullandığın taşın sayısını) tek yap." [Tirmizi şöyle demiştir: Bu konuda Osman, Lakît b. Sabire, İbn Abbâs, Mikdam b. Ma’dîkerib, Vâil b. Hucr ve Ebu Hüreyre’den rivayet edilen hadisler de vardır. Ebû İsa (Tirmizî): 'Seleme b. Kays’ın bu hadisi hasen-sahihtir.' demiştir. Alimler, (abdest alırken) ağıza ve buruna su verme konusunda ihtilaf etmişlerdir. Bir kısmı abdest alırken ağıza ve buruna su vermeyi terk edip sonrasında namaz kılan kişi, namazını iade eder demiş ve bunu hem abdestte hem de gusülde de aynı şekilde gerekli görmüşlerdir. İbn Ebu Leyla, Abdullah b. Mübarek, Ahmed ve İshak bu görüştedirler. Ahmed b. Hanbel: Abdest için buruna su vermenin ağıza su vermekten daha önemli (gerekli) olduğunu söylemiştir. Ebû İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bir grup âlim, '(ağza ve buruna su verme terk edilirse) guslün iade edileceğini fakat abdestin tekrar edilmeyeceğini söylemiştir. Süfyan es Sevrî ve bazı Kufelilerin görüşü bu doğrultudadır. Başka bir gurup alim ise şöyle demiştir: '(Abdestte ve gusülde ağız ve buruna su vermeyi terk eden kişi), ne abdestini ne de guslünü iade eder. Çünkü ağıza ve buruna su vermek, Rasulullah’ın (sav) sünnetidir. Şu halde (sünnet olduğu için) abdestte de gusülde de bunları terk edene iade gerekmez. Bu, Malik ve Şafiî’nin sonraki görüşüdür.']

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 21, 1/40

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ مَنْصُورٍ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ: قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْثُرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ."

Bize Ahmed b. Abde, ona Hammad b. Zeyd, ona Mansur (b. Mu'temir b. Abdullah); (T) Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ebu Ahvas (Sellam b. Süleym), ona Mansur (b. Mu'temir), ona Hilal b. Yisaf, ona da Seleme b. Kays, Rasulullah'ın (sav) kendisine şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Abdest alırken burnunu iyice temizle. Taşla taharetlendiğin zaman da taşların sayısını tek yap." "Abdest aldığın zaman burnunu (sümkürerek) iyice temizle. Taşla taharetlendiğin zaman da (kullandığın taşın sayısını) tek yap."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 44, /77

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يَسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا تَوَضَّأْتَ فَاسْتَنْثِرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ."

Bize Kuteybe, ona Hammad, ona Mansur, ona Hilal b. Yesaf ona da Seleme b. Kays'ın rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Abdest aldığın zaman burnuna su çekip sümkür, taş ile taharetlendiğinde tek sayılarda taş kullan."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 72, /2092

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاَهِيمَ أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ ابْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 39, /2089

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدَةَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ مَنْصُورٍ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْثُرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ »

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 44, /77

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ وَجَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِذَا تَوَضَّأْتَ فَانْتَثِرْ وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ » . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنْ عُثْمَانَ وَلَقِيطِ بْنِ صَبِرَةَ وَابْنِ عَبَّاسٍ وَالْمِقْدَامِ بْنِ مَعْدِيكَرِبَ وَوَائِلِ بْنِ حُجْرٍ وَأَبِى هُرَيْرَةَ . قَالَ أَبُو عِيسَى حَدِيثُ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَاخْتَلَفَ أَهْلُ الْعِلْمِ فِيمَنْ تَرَكَ الْمَضْمَضَةَ وَالاِسْتِنْشَاقَ فَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ إِذَا تَرَكَهُمَا فِى الْوُضُوءِ حَتَّى صَلَّى أَعَادَ الصَّلاَةَ وَرَأَوْا ذَلِكَ فِى الْوُضُوءِ وَالْجَنَابَةِ سَوَاءً . وَبِهِ يَقُولُ ابْنُ أَبِى لَيْلَى وَعَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ وَأَحْمَدُ وَإِسْحَاقُ . وَقَالَ أَحْمَدُ الاِسْتِنْشَاقُ أَوْكَدُ مِنَ الْمَضْمَضَةِ . قَالَ أَبُو عِيسَى وَقَالَتْ طَائِفَةٌ مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ يُعِيدُ فِى الْجَنَابَةِ وَلاَ يُعِيدُ فِى الْوُضُوءِ وَهُوَ قَوْلُ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ وَبَعْضِ أَهْلِ الْكُوفَةِ . وَقَالَتْ طَائِفَةٌ لاَ يُعِيدُ فِى الْوُضُوءِ وَلاَ فِى الْجَنَابَةِ لأَنَّهُمَا سُنَّةٌ مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَلاَ تَجِبُ الإِعَادَةُ عَلَى مَنْ تَرَكَهُمَا فِى الْوُضُوءِ وَلاَ فِى الْجَنَابَةِ . وَهُوَ قَوْلُ مَالِكٍ وَالشَّافِعِىِّ فِى آخِرَةٍ .

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 21, 1/40

274-حدثنا أبو الأحوص عن منصور عن هلال بن يساف عن سلمة بن قيس قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم إذا توضأت فانتثر وإذا استجمرت فأوتر

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 274, 1/328

1436 - أَخْبَرَنَا الْفَضْلُ بْنُ الْحُبَابِ الْجُمَحِيُّ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ الْعَبْدِيُّ، أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ الثَّوْرِيُّ، عَنْ مَنْصُورٍ، عَنْ هِلَالِ بْنِ يِسَافٍ، عَنْ سَلَمَةَ بْنِ قَيْسٍ الْأَشْجَعِيِّ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «إِذَا تَوَضَّأْتَ فَاسْتَنْثِرْ، وَإِذَا اسْتَجْمَرْتَ فَأَوْتِرْ»

• İbn Hibban Sahih-i İbn Hibban Tahâret 1436, 4/284