حَدَّثَنَا يَزِيدُ أَخْبَرَنَا حُسَيْنٌ الْمُعَلِّمُ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ لَمَّا فُتِحَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَكَّةُ قَالَ كُفُّوا السِّلَاحَ إِلَّا خُزَاعَةَ عَنْ بَنِي بَكْرٍ فَأَذِنَ لَهُمْ حَتَّى صَلَّوْا الْعَصْرَ ثُمَّ قَالَ كُفُّوا السِّلَاحَ فَلَقِيَ مِنْ الْغَدِ رَجُلٌ مِنْ خُزَاعَةَ رَجُلًا مِنْ بَنِي بَكْرٍ بِالْمُزْدَلِفَةِ فَقَتَلَهُ فَبَلَغَ ذَلِكَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَامَ خَطِيبًا فَقَالَ إِنَّ أَعْدَى النَّاسِ عَلَى اللَّهِ مَنْ عَدَا فِي الْحَرَمِ وَمَنْ قَتَلَ غَيْرَ قَاتِلِهِ وَمَنْ قَتَلَ بِذُحُولِ الْجَاهِلِيَّةِ فَقَالَ رَجُلٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ ابْنِي فُلَانًا عَاهَرْتُ بِأُمِّهِ فِي الْجَاهِلِيَّةِ فَقَالَ لَا دَعْوَةَ فِي الْإِسْلَامِ ذَهَبَ أَمْرُ الْجَاهِلِيَّةِ الْوَلَدُ لِلْفِرَاشِ وَلِلْعَاهِرِ الْأَثْلَبُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا الْأَثْلَبُ قَالَ الْحَجَرُ وَفِي الْأَصَابِعِ عَشْرٌ عَشْرٌ وَفِي الْمَوَاضِحِ خَمْسٌ خَمْسٌ وَلَا صَلَاةَ بَعْدَ الصُّبْحِ حَتَّى تَشْرُقَ الشَّمْسُ وَلَا صَلَاةَ بَعْدَ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ وَلَا تُنْكَحُ الْمَرْأَةُ عَلَى عَمَّتِهَا وَلَا عَلَى خَالَتِهَا وَلَا يَجُوزُ لِامْرَأَةٍ عَطِيَّةٌ إِلَّا بِإِذْنِ زَوْجِهَا وَأَوْفُوا بِحِلْفِ الْجَاهِلِيَّةِ فَإِنَّ الْإِسْلَامَ لَمْ يَزِدْهُ إِلَّا شِدَّةً وَلَا تُحْدِثُوا حِلْفًا فِي الْإِسْلَامِ

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Amr b. el-As 6933, 2/687

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مَكَّةَ ، وَلَمْ تَحِلَّ لأَحَدٍ قَبْلِى ، وَلاَ لأَحَدٍ بَعْدِى ، وَإِنَّمَا حَلَّتْ لِى سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ ، وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا ، وَلاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا ، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا وَلاَ يُلْتَقَطُ لُقَطَتُهَا إِلاَّ لِمُعَرِّفٍ » . وَقَالَ عَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِلاَّ الإِذْخِرَ لِصَاغَتِنَا وَلِسُقُفِ بُيُوتِنَا . فَقَالَ « إِلاَّ الإِذْخِرَ » . فَقَالَ عِكْرِمَةُ هَلْ تَدْرِى مَا يُنَفَّرُ صَيْدُهَا هُوَ أَنْ تُنَحِّيَهُ مِنَ الظِّلِّ ، وَتَنْزِلَ مَكَانَهُ . قَالَ عَبْدُ الْوَهَّابِ عَنْ خَالِدٍ لِصَاغَتِنَا وَقُبُورِنَا .

Bize İshak, ona Hâlid b. Abdullah, ona Hâlid, ona İkrime, ona da İbn Abbâs'ın (r.anhuma) rivayetine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Hiç şüphesiz Allah Mekke'yi harem (dokunulmazlık) bölgesi kılmıştır. Bu harem vasfı ne benden önce, ne de benden sonra hiçbir kimse için bozulmaz. Sadece benim için gündüz bir saatliğine bozuldu. (Harem bölgesi olduğu için) Mekke'nin otu koparılmaz, ağacı kesilmez, av hayvanı ürkütülmez, sahibini bulmak maksadı haricinde buluntu eşyası da yerden alınmaz." Abas b. Abdulmuttalib "Kuyumcularımız ve evlerimizin tavanları için kullandığımız izhir otu hariç olsun" talebinde bulununca Hz. peygamber (sav) "izhir otu hariç" buyurdu. İkrime şöyle dedi: Av hayvanı ürkütülmez ne demek bilir misin? Hayvanı göl­geden uzaklaştırıp ve yerine konmandır. Abdulvahhâb'ın, Hâlid'den yaptığı rivayette "Kuyumcularımız ve kabirlerimiz için" ifadesi yer almıştır.

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Abdülvehhâb b. Abdülmecîd arasında inkıta vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 28, 1/602

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِىُّ حَدَّثَنِى يَحْيَى - يَعْنِى ابْنَ أَبِى كَثِيرٍ - عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ لَمَّا فَتَحَ اللَّهُ تَعَالَى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَكَّةَ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِيهِمْ فَحَمِدَ اللَّهَ وَأَثْنَى عَلَيْهِ ثُمَّ قَالَ "إِنَّ اللَّهَ حَبَسَ عَنْ مَكَّةَ الْفِيلَ وَسَلَّطَ عَلَيْهَا رَسُولَهُ وَالْمُؤْمِنِينَ وَإِنَّمَا أُحِلَّتْ لِى سَاعَةً مِنَ النَّهَارِ ثُمَّ هِىَ حَرَامٌ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا وَلاَ تَحِلُّ لُقَطَتُهَا إِلاَّ لِمُنْشِدٍ." فَقَامَ عَبَّاسٌ أَوْ قَالَ قَالَ الْعَبَّاسُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلاَّ الإِذْخِرَ فَإِنَّهُ لِقُبُورِنَا وَبُيُوتِنَا . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِلاَّ الإِذْخِرَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَزَادَنَا فِيهِ ابْنُ الْمُصَفَّى عَنِ الْوَلِيدِ فَقَامَ أَبُو شَاهٍ - رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْيَمَنِ - فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ اكْتُبُوا لِى . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "اكْتُبُوا لأَبِى شَاهٍ."] [قُلْتُ لِلأَوْزَاعِىِّ مَا قَوْلُهُ "اكْتُبُوا لأَبِى شَاهٍ." قَالَ هَذِهِ الْخُطْبَةَ الَّتِى سَمِعَهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.]

Bize Ahmed b. Hanbel, ona el-Velîd b. Müslim, ona el-Evzâî, ona Yahya b. Ebu Kesir, ona Ebû Seleme, ona da Ebu Hureyre (ra) demiştir ki: Allah Teâlâ, Rasulullah'a Mekke'nin fethini nasip edince, Hz. Peygamber (sav) halkın içinde ayağa kalkıp Allah'a hamd ve senada bulundu, sonra şöyle buyurdu: "Yüce Allah, fili Mekke’ye girmekten menetmişti. Ama Rasulünü ve mü'minleri Mekke’ye hâkim kıldı. Mekke sadece bana mahsusd olmak üzere gündüzün kısa bir vaktinde helâl kılınmıştır. Benden sonra da kiyâmet gününe kadar hiç kimseye helâl değildir. Dolayısıyla Mekke’nin ağacı kesilmez, avı ürkütülmez. Kayıp eşyayı da sahibine vermek isteyenden başkası alamaz." Abbas kalktı ve dedi ki: Yalnız izhir otu müstesnâ olsun, ey Allah’ın Rasûlü! Çünkü biz onu mezarlarımızda ve evlerimizde kullanıyoruz. "Tamam, izhir müstesnâ!" buyurdu. [Ebû Davud dedi ki: Bu hadisi el-Velid'den İbnu'l-Musaffa da rivayet etti ve şu ilaveyi yaptı: Bunun üzerine Yemen'li bir zât olan Ebû Şâh ayağa kalkarak; Ey Allah'ın Rasulü, bunu benim için yazsanız- dedi. Rasulullah da (sav) "bunu Ebu Şah için yazınız" buyurdu. [Hadisin ravilerinden el-Velîd dedi ki: el-Evzâî'ye, "bunu Ebu Şah için yazınız" sözüyle neyi kastetmişti, diye sordum. Cevaben, Ebû Şâh'ın, Hz. Peygamber'den (sav) dinlemiş olduğu hutbeyi yazmasını dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 90, /467

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ طَاوُسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ فِى هَذِهِ الْقِصَّةِ قَالَ "وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerir, ona Mansur, ona Mücahid, ona Tavus, ona da İbn Abbas, (Mekke'nin harem kılınışı ile ilgili rivayete) Hz. Peygamber'in "Mekke'nin otu da kesilmez" dediğini ilave etmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 90, /468

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ مَكَّةَ ، وَلَمْ تَحِلَّ لأَحَدٍ قَبْلِى ، وَلاَ لأَحَدٍ بَعْدِى ، وَإِنَّمَا حَلَّتْ لِى سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ ، وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا ، وَلاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا ، وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا وَلاَ يُلْتَقَطُ لُقَطَتُهَا إِلاَّ لِمُعَرِّفٍ » . وَقَالَ عَبَّاسُ بْنُ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِلاَّ الإِذْخِرَ لِصَاغَتِنَا وَلِسُقُفِ بُيُوتِنَا . فَقَالَ « إِلاَّ الإِذْخِرَ » . فَقَالَ عِكْرِمَةُ هَلْ تَدْرِى مَا يُنَفَّرُ صَيْدُهَا هُوَ أَنْ تُنَحِّيَهُ مِنَ الظِّلِّ ، وَتَنْزِلَ مَكَانَهُ . قَالَ عَبْدُ الْوَهَّابِ عَنْ خَالِدٍ لِصَاغَتِنَا وَقُبُورِنَا .

Bize İshak, ona Hâlid b. Abdullah, ona Hâlid, ona İkrime, ona da İbn Abbâs'ın (r.anhuma) rivayetine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Hiç şüphesiz Allah Mekke'yi harem (dokunulmazlık) bölgesi kılmıştır. Bu harem vasfı ne benden önce, ne de benden sonra hiçbir kimse için bozulmaz. Sadece benim için gündüz bir saatliğine bozuldu. (Harem bölgesi olduğu için) Mekke'nin otu koparılmaz, ağacı kesilmez, av hayvanı ürkütülmez, sahibini bulmak maksadı haricinde buluntu eşyası da yerden alınmaz." Abas b. Abdulmuttalib "Kuyumcularımız ve evlerimizin tavanları için kullandığımız izhir otu hariç olsun" talebinde bulununca Hz. peygamber (sav) "izhir otu hariç" buyurdu. İkrime şöyle dedi: Av hayvanı ürkütülmez ne demek bilir misin? Hayvanı göl­geden uzaklaştırıp ve yerine konmandır. Abdulvahhâb'ın, Hâlid'den yaptığı rivayette "Kuyumcularımız ve kabirlerimiz için" ifadesi yer almıştır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Buyû' 28, 1/602

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا سَعِيدٌ يَعْنِي الْمَقْبُرِيَّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا شُرَيْحٍ الْكَعْبِيَّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ حَرَّمَ مَكَّةَ وَلَمْ يُحَرِّمْهَا النَّاسُ فَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلَا يَسْفِكَنَّ فِيهَا دَمًا وَلَا يَعْضِدَنَّ فِيهَا شَجَرًا فَإِنْ تَرَخَّصَ مُتَرَخِّصٌ فَقَالَ أُحِلَّتْ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِنَّ اللَّهَ أَحَلَّهَا لِي وَلَمْ يُحِلَّهَا لِلنَّاسِ وَهِيَ سَاعَتِي هَذِهِ حَرَامٌ إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَةُ إِنَّكُمْ مَعْشَرَ خُزَاعَةَ قَتَلْتُمْ هَذَا الْقَتِيلَ وَإِنِّي عَاقِلُهُ فَمَنْ قُتِلَ لَهُ قَتِيلٌ بَعْدَ مَقَالَتِي هَذِهِ فَأَهْلُهُ بَيْنَ خِيرَتَيْنِ إِمَّا أَنْ يَقْتُلُوا أَوْ يَأْخُذُوا الْعَقْلَ

Açıklama: Şeyhayn'ın şartlarına göre sahihtir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Şurayh el-Huzaî el-Ka'bî 27702, 8/772

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ قُدَامَةَ عَنْ جَرِيرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ طَاوُسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ الْفَتْحِ « هَذَا الْبَلَدُ حَرَّمَهُ اللَّهُ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ فَهُوَ حَرَامٌ بِحُرْمَةِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لاَ يُعْضَدُ شَوْكُهُ وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهُ وَلاَ يَلْتَقِطُ لُقَطَتَهُ إِلاَّ مَنْ عَرَّفَهَا وَلاَ يُخْتَلَى خَلاَهُ » . قَالَ الْعَبَّاسُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِلاَّ الإِذْخِرَ . فَذَكَرَ كَلِمَةً مَعْنَاهَا « إِلاَّ الإِذْخِرَ » .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Menâsiku'l-hacc 110, /2273

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ آدَمَ قَالَ حَدَّثَنَا مُفَضَّلٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ طَاوُسٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ فَتْحِ مَكَّةَ « إِنَّ هَذَا الْبَلَدَ حَرَامٌ حَرَّمَهُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ لَمْ يَحِلَّ فِيهِ الْقِتَالُ لأَحَدٍ قَبْلِى وَأُحِلَّ لِى سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ فَهُوَ حَرَامٌ بِحُرْمَةِ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ » .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Menâsiku'l-hacc 111, /2273

أَخْبَرَنَا سَعِيدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَمْرٍو عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « هَذِهِ مَكَّةُ حَرَّمَهَا اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضَ لَمْ تَحِلَّ لأَحَدٍ قَبْلِى وَلاَ لأَحَدٍ بَعْدِى وَإِنَّمَا أُحِلَّتْ لِى سَاعَةً مِنْ نَهَارٍ وَهِىَ سَاعَتِى هَذِهِ حَرَامٌ بِحَرَامِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ لاَ يُخْتَلَى خَلاَهَا وَلاَ يُعْضَدُ شَجَرُهَا وَلاَ يُنَفَّرُ صَيْدُهَا وَلاَ تَحِلُّ لُقَطَتُهَا إِلاَّ لِمُنْشِدٍ » . فَقَامَ الْعَبَّاسُ وَكَانَ رَجُلاً مُجَرِّبًا فَقَالَ إِلاَّ الإِذْخِرَ فَإِنَّهُ لِبُيُوتِنَا وَقُبُورِنَا . فَقَالَ « إِلاَّ الإِذْخِرَ » .

• Nesâî Sünen-i Nesâî Menâsiku'l-hacc 120, /2274

أخبرنا عبد الرزاق قال : أخبرنا ابن عيينة عن ابن طاووس وإبراهيم بن ميسرة عن طاووس عن ابن عباس فيمن قتل في الحل ثم دخل في الحرم ، قال : لا يجالس ، ولا يكلم ، ولا يبايع ، ولا يؤوى ، قال ابن طاووس : ويذكر ، وقال إبراهيم : يؤتى إليه فيقال : يا فلان ! اتق الله [ في دم فلان ] اخرج من المحارم .

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Ukûl 17307, 9/304