حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ أَبِى عُبَيْدٍ مَوْلَى ابْنِ أَزْهَرَ قَالَ: "شَهِدْتُ الْعِيدَ مَعَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ رضى الله عنه، فَقَالَ هَذَانِ يَوْمَانِ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ صِيَامِهِمَا، يَوْمُ فِطْرِكُمْ مِنْ صِيَامِكُمْ وَالْيَوْمُ الآخَرُ تَأْكُلُونَ فِيهِ مِنْ نُسُكِكُمْ."

Bize Abdullah b. Yusuf, ona Mâlik, ona İbn Şihâb, ona da İbn Ezher'in mevlâsı olan Ebu Ubeyd şöyle rivayet etmiştir: "Ömer b. Hattâb (ra) ile beraber bayram namazında hazır bulundum. Ömer, insanlara şöyle seslendi: 'Şu iki gün, Rasulullah'ın oruç tutmayı yasakladığı günlerdir: Oruçlarınızı tamamlayıp iftar ettiğiniz ramazan bayramı günü ve diğeri de kurbanlarınızın etlerinden yediğiniz (kurban bayramı) günleridir.'"

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 66, 1/582

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا مُعَاذٌ أَخْبَرَنَا ابْنُ عَوْنٍ عَنْ زِيَادِ بْنِ جُبَيْرٍ قَالَ: "جَاءَ رَجُلٌ إِلَى ابْنِ عُمَرَ رضى الله عنهما فَقَالَ رَجُلٌ نَذَرَ أَنْ يَصُومَ يَوْمًا - قَالَ أَظُنُّهُ قَالَ الاِثْنَيْنِ - فَوَافَقَ يَوْمَ عِيدٍ؟ فَقَالَ ابْنُ عُمَرَ أَمَرَ اللَّهُ بِوَفَاءِ النَّذْرِ وَنَهَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَوْمِ هَذَا الْيَوْمِ."

Bize Muhammed b. Müsennâ, ona Muâz, ona İbn Avn, ona da Ziyâd b. Cübeyr şöyle demiştir: "İbn Ömer'e (r.anhüma) bir adam geldi ve şöyle sordu: 'Adamın biri bir gün oruç tutmayı adasa -hadisin râvilerinden biri o günün pazartesi olduğunu düşünüyorum demiştir- ve o gün de bayram gününe denk gelse (ne yapmalıdır?' İbn Ömer şöyle cevap verdi: 'Allah adağın yerine getirilmesini emretmiş, Hz. Peygamber (sav) ise bayram gününde oruç tutmayı yasaklamıştır."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 67, 1/583

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِيهِ رضى الله عنه قَالَ: "قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ عَاشُورَاءَ إِنْ شَاءَ صَامَ."

Bize Ebu Âsım, ona Ömer b. Muhammed, ona Sâlim, ona da babası (İbn Ömer) şöyle rivayet etmiştir: Nebî (sav) aşure günü, 'dileyen oruç tutsun' buyurmuştur."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 69, 1/583

حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ أَخْبَرَنِى عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْرِ أَنَّ عَائِشَةَ رضى الله عنها قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَمَرَ بِصِيَامِ يَوْمِ عَاشُورَاءَ، فَلَمَّا فُرِضَ رَمَضَانُ كَانَ مَنْ شَاءَ صَامَ وَمَنْ شَاءَ أَفْطَرَ."

Bize Ebu Yemân, ona Şuayb, ona Zührî, ona Urve b. Zübeyr, ona da Aişe (r.anha) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) aşure günü oruç tutulmasını emrederdi. Ramazan orucu farz kılındığında, artık dileyen oruç tuttu, dileyen de tutmadı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 69, 1/584

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ رضى الله عنه قَالَ: "نَهَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَوْمِ يَوْمِ الْفِطْرِ وَالنَّحْرِ، وَعَنِ الصَّمَّاءِ، وَأَنْ يَحْتَبِىَ الرَّجُلُ فِى ثَوْبٍ وَاحِدٍ."

Bize Musa b. İsmail, ona Vüheyb, ona Amr b. Yahya, ona babası (Yahya b. Umâre), ona da Ebu Said (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Nebî (sav) ramazan ve kurban bayramı günlerinde oruç tutmayı, kişinin tek bir elbise giyip içinde başka bir şey yok iken avret mahalli gözükecek şekilde elbisesinin bir tarafını kaldırıp omuzlarına koymasını (es-sammâ) ve yine kişinin üzerinde tek bir elbise varken dizlerini dikip oturmasını yasaklamıştır."

Açıklama: الصَّمَّاءِ kelimesinin anlamı için bk. Kastallânî, İrşâdü's-sârî, III, 417. Hadisteki son iki yasak, setr-i avret içindir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 67, 1/583

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ أَبِى سَلَمَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَائِشَةَ رضى الله عنها تَقُولُ: كَانَ يَكُونُ عَلَىَّ الصَّوْمُ مِنْ رَمَضَانَ، فَمَا أَسْتَطِيعُ أَنْ أَقْضِىَ إِلاَّ فِى شَعْبَانَ. قَالَ يَحْيَى الشُّغْلُ مِنَ النَّبِىِّ أَوْ بِالنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم.

Bize Ahmed b. Yunus, ona Züheyr, ona Yahya, ona da Ebu Seleme, Âişe'nin (ra) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Üzerimde ramazan ayından kalma oruç borcu olurdu da onları ancak (gelecek senenin) şaban ayında kaza edebilirdim." Hadisin râvisi Yahya (bu gecikmenin), Nebî'den (sav) kaynaklanan meşguliyetten dolayı veya Nebî (sav) ile ilgilenmekten kaynaklandığını ifade etmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 40, 1/574

حَدَّثَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ فَاطِمَةَ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِى بَكْرٍ رضى الله عنهما قَالَتْ: "أَفْطَرْنَا عَلَى عَهْدِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ غَيْمٍ، ثُمَّ طَلَعَتِ الشَّمْسُ." قِيلَ لِهِشَامٍ فَأُمِرُوا بِالْقَضَاءِ؟ قَالَ بُدٌّ مِنْ قَضَاءٍ. وَقَالَ مَعْمَرٌ سَمِعْتُ هِشَامًا لاَ أَدْرِى أَقْضَوْا أَمْ لاَ.

Bize Abdullah b. Ebu Şeybe, ona Ebu Üsâme, ona Hişâm b. Urve, ona da Fatıma, Esma bt. Ebu Bekir'in (ra) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Nebî (sav) döneminde kapalı bir günde iftar yapmıştık. Bir süre sonra (bulutların ardından) güneş ortaya çıkıverdi." Hişâm'a 'Peki onlara oruçlarını kaza etmeleri emredildi mi?' diye sorulduğunda, 'Tabi ki de kaza etmeleri gerekir' cevabını vermiştir. Ma'mer de Hişâm'ın şöyle dediğini aktarmıştır: 'Kaza ettiler mi etmediler mi tam emin değilim.'

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 46, 1/576

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ ذَكْوَانَ عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذٍ قَالَتْ: "أَرْسَلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم غَدَاةَ عَاشُورَاءَ إِلَى قُرَى الأَنْصَارِ 'مَنْ أَصْبَحَ مُفْطِرًا فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ، وَمَنْ أَصْبَحَ صَائِمًا فَلْيَصُمْ.' قَالَتْ فَكُنَّا نَصُومُهُ بَعْدُ وَنُصَوِّمُ صِبْيَانَنَا، وَنَجْعَلُ لَهُمُ اللُّعْبَةَ مِنَ الْعِهْنِ، فَإِذَا بَكَى أَحَدُهُمْ عَلَى الطَّعَامِ أَعْطَيْنَاهُ ذَاكَ حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ الإِفْطَارِ."

Bize Müsedded, ona Bişr b. Mufaddal, ona da Hâlid b. Zekvân, Rübeyyi bt. Mu'avviz'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Nebî (sav) aşure günü sabahı Ensâr köylerine ulak gönderip şöyle buyurdu: 'Bugün oruçsuz olarak sabahlayanlar gününün kalanını oruçlu tamamlasın. Oruçlu olarak sabahlayanlar da oruçlarına devam etsinler.' O günden sonra bizler, aşure orucunu tuttuk ve çocuklarımıza da tutturduk. Onlara yünden oyuncak yapardık. Biri yemek için ağladığında, iftar vakti oluncaya dek o oyuncağı verirdik."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 47, 1/577

حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبَّادٍ قَالَ سَأَلْتُ جَابِرًا رضى الله عنه: "نَهَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَوْمِ يَوْمِ الْجُمُعَةِ؟ قَالَ نَعَمْ." زَادَ غَيْرُ أَبِى عَاصِمٍ أَنْ يَنْفَرِدَ بِصَوْمٍ.

Bize Ebu Asım, ona İbn Cüreyc, ona Abdülhamid b. Cübeyr, ona da Muhammed b. Abbâd, Câbir'e (ra) şöyle sorduğunu rivayet etmiştir: "Ona 'Hz. Peygamber (sav) cuma günü oruç tutmayı yasakladı mı?' diye sordum. O da "Evet, yasakladı" cevabını verdi." Ebu Asım'ın dışındaki raviler, hadisi şu ilave lafızla nakletmiştir: 'Tek cuma günü oruç tutmayı (yasakladı).'

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 63, 1/582

حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ مِنْهَالٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ عُمَيْرٍ قَالَ سَمِعْتُ قَزَعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ رضى الله عنه -وَكَانَ غَزَا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ثِنْتَىْ عَشْرَةَ غَزْوَةً- قَالَ: "سَمِعْتُ أَرْبَعًا مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَأَعْجَبْنَنِى، قَالَ لاَ تُسَافِرِ الْمَرْأَةُ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ إِلاَّ وَمَعَهَا زَوْجُهَا أَوْ ذُو مَحْرَمٍ، وَلاَ صَوْمَ فِى يَوْمَيْنِ الْفِطْرِ وَالأَضْحَى، وَلاَ صَلاَةَ بَعْدَ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَلاَ بَعْدَ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ، وَلاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَى ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ: مَسْجِدِ الْحَرَامِ، وَمَسْجِدِ الأَقْصَى، وَمَسْجِدِى هَذَا."

Bize Haccâc b. Minhâl, ona Şu'be, ona Abdülmelik b. Umeyr, ona Kazaa, ona da Nebî (sav) ile beraber on iki gazveye katılmış olan Ebu Said el-Hudrî (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'den (sav) beni çok etkileyen şu dört şeyi işittim: 'Kadın, beraberinde kocası ya da mahremi olmadan iki günlük mesafedeki yolculuğa çıkamaz. Ramazan ve kurban bayramı günlerinde oruç yoktur. Güneş doğana dek sabah namazından sonra, batıncaya kadar da ikindi namazından sonra namaz kılmak yoktur. Şu üçü dışında hiçbir mescid için yolculuğun zahmetine katlanılmaz: Mescid-i Harâm, Mescid-i Aksâ ve benim mescidim (Mescid-i Nebî)'."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 67, 1/583