وَحَدَّثَنَاهُ إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ أَخْبَرَنَا أَبُو دَاوُدَ الْحَفَرِىُّ ح وَحَدَّثَنِيهِ مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ كِلاَهُمَا عَنْ سُفْيَانَ بِهَذَا الإِسْنَادِ. وَفِى حَدِيثِهِمَا « وَلاَ يَمْسَحْ يَدَهُ بِالْمِنْدِيلِ حَتَّى يَلْعَقَهَا أَوْ يُلْعِقَهَا » . وَمَا بَعْدَهُ .

Bize İshak b. İbrahim, ona Ebu Dâvud el-Haferî; (T) Bana Muhammed b. Râfi, ona Abdurrezzâk, onlara Süfyân hadisi bu isnad ile rivayet etmiştir. O ikisinin (İshak b. İbrahim ve Muhammed b. Râfi'nin) rivayetlerinde "Parmaklarını yalamadıkça veya yalatmadıkça elini mendille silmesin" (ibaresi) ve devamı vardır.

Açıklama: Bu hadisin metni için M005301 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Eşribe 5302, /865

وَحَدَّثَنَاهُ أَبُو كُرَيْبٍ، وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، جَمِيعًا عَنْ أَبِي مُعَاوِيَةَ، عَنِ الْأَعْمَشِ، بِهَذَا الْإِسْنَادِ: «إِذَا سَقَطَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُمْ» إِلَى آخِرِ الْحَدِيثِ، وَلَمْ يَذْكُرْ أَوَّلَ الْحَدِيثِ: «إِنَّ الشَّيْطَانَ يَحْضُرُ أَحَدَكُمْ»،

Bize Ebu Küreyb ve İshâk b. İbrahim, onlara Ebu Muâviye, ona A’meş (aynı hadisi) bu isnad ile rivayet etmiştir. Ancak bu rivayet "إِذَا سَقَطَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُمْ" başlayıp sonuna sonuna kadar devam etmiştir. Diğer rivayetin başında yer alan "إِنَّ الشَّيْطَانَ يَحْضُرُ أَحَدَكُمْ" cümlesi bu rivayette yoktur.

Açıklama: Diğer hadisin metni için M005303 numaralı rivayete bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Eşribe 5304, /865

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى صَالِحٍ وَأَبِى سُفْيَانَ عَنْ جَابِرٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى ذِكْرِ اللَّعْقِ . وَعَنْ أَبِى سُفْيَانَ عَنْ جَابِرٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَذَكَرَ اللُّقْمَةَ نَحْوَ حَدِيثِهِمَا.

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Fudayl, ona el-A’meş, ona Ebu Salih ve Ebu Süfyan, onlara da Câbir, parmakları yalama ilgili hadisi rivayet etti. Ebu Süfyan, Câbir’den, o da Hz. Peygamber'den (sav) bu iki rivayetin benzerini aktarmıştır.

Açıklama: İki rivayetin metinleri için M005303 ve M005304 numaralı hadislere bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Eşribe 5305, /865

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ هِشَامٍ قَالَ حَدَّثَنِى أَبِى قَالَ سَمِعْتُ عَائِشَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَالَ: "إِذَا وُضِعَ الْعَشَاءُ وَأُقِيمَتِ الصَّلاَةُ فَابْدَءُوا بِالْعَشَاءِ."

Bize Müsedded, ona Yahya, ona Hişam, ona babası (Urve b. ez-Zübeyr), ona da Ayşe (r.anha) Hz. Peygamber’in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Akşam yemeği (sofraya) konulup da (akşam) namazı kılınmak üzere olursa (önce) akşam yemeğine başlayınız."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezân 42, 1/323

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ سَمِعْتُ بُشَيْرَ بْنَ يَسَارٍ يَقُولُ حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ النُّعْمَانِ قَالَ خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى خَيْبَرَ ، فَلَمَّا كُنَّا بِالصَّهْبَاءِ - قَالَ يَحْيَى وَهْىَ مِنْ خَيْبَرَ عَلَى رَوْحَةٍ - دَعَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِطَعَامٍ ، فَمَا أُتِىَ إِلاَّ بِسَوِيقٍ ، فَلُكْنَاهُ فَأَكَلْنَا مِنْهُ ، ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ فَمَضْمَضَ وَمَضْمَضْنَا ، فَصَلَّى بِنَا الْمَغْرِبَ وَلَمْ يَتَوَضَّأْ . قَالَ سُفْيَانُ سَمِعْتُهُ مِنْهُ عَوْدًا وَبَدْءًا .

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyan, ona Yahya b. Said, ona Büşeyr b. Yesar, ona da Süveyd b. Numan şöyle rivayet etti: Rasulullah (sav) ile birlikte Hayber’e doğru sefere çıkmıştık. Sahba’ya vardığımızda –Yahya, Bu Sahba, Hayber'den yarım günlük mesafededir, demiştir- Rasulullah (sav) yiyecek istedi. Kendisine kavuttan başka birşey getirilmedi. Kavudu ağzımızda çevire çevire yedik. Rasul-i Ekrem (sav) daha sonra su istedi, ağzını çalkaladı, bizler de ağızlarımızı su ile çalkaladık. Akabinde abdestini tazelemeden bizlere akşam namazını kıldırdı. Süfyan: Ben bu hadisi Yahya b. Said’den evvel de, sonra da işittim, demiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Et'ime 7, 2/390

حَدَّثَنَا آدَمُ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ حَدَّثَنَا جَبَلَةُ بْنُ سُحَيْمٍ قَالَ أَصَابَنَا عَامُ سَنَةٍ مَعَ ابْنِ الزُّبَيْرِ فَرَزَقَنَا تَمْرًا ، فَكَانَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ يَمُرُّ بِنَا وَنَحْنُ نَأْكُلُ وَيَقُولُ لاَ تُقَارِنُوا فَإِنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنِ الْقِرَانِ . ثُمَّ يَقُولُ إِلاَّ أَنْ يَسْتَأْذِنَ الرَّجُلُ أَخَاهُ . قَالَ شُعْبَةُ الإِذْنُ مِنْ قَوْلِ ابْنِ عُمَرَ .

Bize Adem, ona Şu’be, ona da Cebele b. Sühaym şöyle dedi: Abdullah b. Zübeyr ile birlikte iken bir kıtlık yılı ile yaşadık. Abdullah, bizlere yiyecek olarak hurma verdi. Hurma yediğimiz sırada yanımızdan geçer ve bizlere: 'Hurmaları ikişer ikişer yemeyin. Çünkü Peygamber (sav) ikişer ikişer yeyeyi yasakladı' derdi. Sonra da 'İnsanın (din) kardeşinden (hurmaları çift çift yemek için) izin istemiş olması müstesna' derdi. [Şu'be buradaki izin isteme ile ilgili ifadenin İbn Ömer'e ait olduğunu söylemiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Et'ime 44, 2/400

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَلِىُّ بْنُ مُحَمَّدٍ قَالاَ حَدَّ ثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنِ ابْنِ أَبِى حُسَيْنٍ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ يَزِيدَ قَالَتْ أُتِىَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِطَعَامٍ فَعُرِضَ عَلَيْنَا فَقُلْنَا لاَ نَشْتَهِيهِ . فَقَالَ « لاَ تَجْمَعْنَ جُوعًا وَكَذِبًا » .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Ali b. Muhammed, onlara Vekî, ona Süfyân, ona İbn Ebu Hüseyin, ona Şehr b. Havşeb, ona Esma b. Yezîd şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber'e (sav) yemek getirildi, sonra bize de takdim edildi. Biz "Canımız istemiyor" dedik. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) "Açlıkla yalanı bir araya toplamayınız" buyurdu.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Et'ime 23, /537

وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ نَافِعٍ الْعَبْدِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا بَهْزٌ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ حَدَّثَنَا ثَابِتٌ عَنْ أَنَسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا أَكَلَ طَعَامًا لَعِقَ أَصَابِعَهُ الثَّلاَثَ . قَالَ وَقَالَ: "إِذَا سَقَطَتْ لُقْمَةُ أَحَدِكُمْ فَلْيُمِطْ عَنْهَا الأَذَى وَلْيَأْكُلْهَا وَلاَ يَدَعْهَا لِلشَّيْطَانِ." وَأَمَرَنَا أَنْ نَسْلُتَ الْقَصْعَةَ قَالَ: "إِنَّكُمْ لاَ تَدْرُونَ فِى أَىِّ طَعَامِكُمُ الْبَرَكَةُ."

Bana Muhammed b. Hâtim ve Ebu Bekir b. Nâfi el-Abdî, onlara Behz, ona Hammâd b. Seleme, ona Sâbit, ona da Enes şöyle rivayet etti: Rasulullah (sav), yemek yediği zaman üç parmağını yalardı. Enes’in nakline göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Birinizin lokması düştüğü zaman hemen (onu alsın ve) ona yapışanları temizleyip yesin. Lokmasını şeytana bırakmasın" buyurmuştur. Rasulullah (sav) (yemek yediğimizde) bize tabağın sıyrılmasını emreder ve "Siz yemeğin neresinde bereket olduğunu bilemezsiniz" derdi.

• Müslim Sahîh-i Müslim Eşribe 5306, /865

حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى مَرْيَمَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ أَخْبَرَنِى حُمَيْدٌ أَنَّهُ سَمِعَ أَنَسًا يَقُولُ قَامَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَبْنِى بِصَفِيَّةَ فَدَعَوْتُ الْمُسْلِمِينَ إِلَى وَلِيمَتِهِ أَمَرَ بِالأَنْطَاعِ فَبُسِطَتْ فَأُلْقِىَ عَلَيْهَا التَّمْرُ وَالأَقِطُ وَالسَّمْنُ . وَقَالَ عَمْرٌو عَنْ أَنَسٍ بَنَى بِهَا النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ صَنَعَ حَيْسًا فِى نِطَعٍ .

Bize İbn Ebu Meryem, ona Muhammed b. Cafer, ona da Humeyd, ona da Enes şöyle rivayet etti: Hz. Peygamber (sav) (Hayber dönüşü yolda üç gün) durup Safiyye bnt. Huyey ile evlendi. Ben de müslümanları düğün yemeği davet ettim. Peygamber (sav) sofraların serilmesini emretti. Sofralar serildi. Üstlerine hurma ve keş (kurutulmuş yoğurt), bir de tereyağı konuldu. Ve Amr b. Ebu Amr’ın nakline göre Enes, “Hz. Peygamber (sav), Safiyye ile evlendi. Sonra (emri üzerine hurma, yağ ve keş karışımı olan) hays yemeği yapıldı ve deriden sofraların üzerinde (orada bulunanlara ikram edildi.)” demiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Et'ime 8, 2/390

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ خَيْثَمَةَ عَنْ أَبِى حُذَيْفَةَ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ كُنَّا إِذَا حَضَرْنَا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم طَعَامًا لَمْ نَضَعْ أَيْدِيَنَا حَتَّى يَبْدَأَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَيَضَعَ يَدَهُ وَإِنَّا حَضَرْنَا مَعَهُ مَرَّةً طَعَامًا فَجَاءَتْ جَارِيَةٌ كَأَنَّهَا تُدْفَعُ فَذَهَبَتْ لِتَضَعَ يَدَهَا فِى الطَّعَامِ فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِيَدِهَا ثُمَّ جَاءَ أَعْرَابِىٌّ كَأَنَّمَا يُدْفَعُ فَأَخَذَ بِيَدِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "إِنَّ الشَّيْطَانَ يَسْتَحِلُّ الطَّعَامَ أَنْ لاَ يُذْكَرَ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُ جَاءَ بِهَذِهِ الْجَارِيَةِ لِيَسْتَحِلَّ بِهَا فَأَخَذْتُ بِيَدِهَا فَجَاءَ بِهَذَا الأَعْرَابِىِّ لِيَسْتَحِلَّ بِهِ فَأَخَذْتُ بِيَدِهِ وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ إِنَّ يَدَهُ فِى يَدِى مَعَ يَدِهَا".

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Ebu Küreyb, onlara Ebu Muaviye, ona el-A’meş, ona Heyseme, ona da Ebu Huzeyfe Huzeyfe’nin şöyle dediğini rivayet etti: Hz. Peygamber (sav) ile birlikte yemek yemek üzere aynı sofrada bulunduğumuzda Rasulullah (sav) yemeğe başlamak üzere elini uzatmadıkça biz de uzatmazdık. Bir keresinde Hz. Peygamber (sav) ile birlikte aynı sofrada bulunuyorduk. Küçük bir kız çocuğu arkasından itelenircesine geldi. Elini yemeğe uzattı. Rasulullah (sav) de elini tuttu. (Yemeğe başlamasına mani oldu.) Sonra aynı şekilde bir bedevi geldi. Hz. Peygamber (sav) onun da elini tuttu (yemesine mani oldu.) Sonra da şöyle buyurdu: "Şeytan Allah'ın ismi anılmamak suretiyle yemeği kendisine helal kılmaya çalışır. O, (önce) yemeği kendisine helal kılmak için şu kız çocuğu ile geldi. Ben de onun elini tutup bırakmadım. Sonra aynı yemeği helal kılmak için şu bedevi ile geldi. Onun da elini tuttum. Canım kudret elinde olan Allah'a yemin olsun ki kız çocuğunun eliyle birlikte şeytanın eli de elimdeydi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Eşribe 5259, /860