حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنِ ابْنِ مُحَيْرِيزٍ أَنَّ رَجُلاً مِنْ بَنِى كِنَانَةَ يُدْعَى الْمُخْدَجِىَّ سَمِعَ رَجُلاً بِالشَّامِ يُدْعَى أَبَا مُحَمَّدٍ يَقُولُ إِنَّ الْوِتْرَ وَاجِبٌ . قَالَ الْمُخْدَجِىُّ فَرُحْتُ إِلَى عُبَادَةَ بْنِ الصَّامِتِ فَأَخْبَرْتُهُ فَقَالَ عُبَادَةُ كَذَبَ أَبُو مُحَمَّدٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ "خَمْسُ صَلَوَاتٍ كَتَبَهُنَّ اللَّهُ عَلَى الْعِبَادِ فَمَنْ جَاءَ بِهِنَّ لَمْ يُضَيِّعْ مِنْهُنَّ شَيْئًا اسْتِخْفَافًا بِحَقِّهِنَّ كَانَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ أَنْ يُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ وَمَنْ لَمْ يَأْتِ بِهِنَّ فَلَيْسَ لَهُ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدٌ إِنْ شَاءَ عَذَّبَهُ وَإِنْ شَاءَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ."

Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona Yahya b. Said, ona Muhammed b. Yahya b. Habbân, ona da İbn Muhayrîz'in rivayet ettiğine göre; Benû Kinane kabilesinden el-Muhdicî adında biri, Şam'da Ebu Muhammed adlı (Ensâr'dan bir sahabenin) şüphesiz vitr vâcibtir dediğini işitir. el-Muhdici der ki: Hemen Ubade b. Samit'e gidip bunu haber verdim. Ubade şöyle dedi: Ebu Muhammed yanlış söylemiş. Ben Rasulullah'ı (sav) şöyle buyururken işittim: "Allah, kullarına beş vakit namazı farz kılmıştır. Kim onları eda eder, değerlerini küçümsemez ve onlardan bir şeyi zayi etmezse, Allah'ın, onu cennete sokacağına dair ahdi vardır. Bunları eda etmeyene de Allah'ın böyle bir ahdi yoktur; dilerse azap eder, dilerse cennete sokar."

Açıklama: Bu rivayet, vitrin sünnet olduğuna delalet etmektedir. Çünkü burada beş vakit namazdan söz edilmektedir. Eğer vitri de buna ilâve edecek olursak, altı vakte çıkar. Halbuki hadiste beş vakit denmektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 338, /335

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ هِشَامِ بْنِ عَمْرٍو الْفَزَارِىِّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَارِثِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ رضى الله عنه أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يَقُولُ فِى آخِرِ وِتْرِهِ "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَبِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ وَأَعُوذُ بِكَ مِنْكَ لاَ أُحْصِى ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ هِشَامٌ أَقْدَمُ شَيْخٍ لِحَمَّادٍ وَبَلَغَنِى عَنْ يَحْيَى بْنِ مَعِينٍ أَنَّهُ قَالَ لَمْ يَرْوِ عَنْهُ غَيْرُ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَى عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى عَرُوبَةَ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أُبَىِّ بْنِ كَعْبٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَنَتَ - يَعْنِى فِى الْوِتْرِ - قَبْلَ الرُّكُوعِ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَى عِيسَى بْنُ يُونُسَ هَذَا الْحَدِيثَ أَيْضًا عَنْ فِطْرِ بْنِ خَلِيفَةَ عَنْ زُبَيْدٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أُبَىٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ وَرُوِىَ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ مِسْعَرٍ عَنْ زُبَيْدٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ أُبَىِّ بْنِ كَعْبٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَنَتَ فِى الْوِتْرِ قَبْلَ الرُّكُوعِ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ حَدِيثُ سَعِيدٍ عَنْ قَتَادَةَ رَوَاهُ يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ عَزْرَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم لَمْ يَذْكُرِ الْقُنُوتَ وَلاَ ذَكَرَ أُبَيًّا وَكَذَلِكَ.] [رَوَاهُ عَبْدُ الأَعْلَى وَمُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ الْعَبْدِىُّ وَسَمَاعُهُ بِالْكُوفَةِ مَعَ عِيسَى بْنِ يُونُسَ وَلَمْ يَذْكُرُوا الْقُنُوتَ وَقَدْ رَوَاهُ أَيْضًا هِشَامٌ الدَّسْتَوَائِىُّ وَشُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ وَلَمْ يَذْكُرَا الْقُنُوتَ وَحَدِيثُ زُبَيْدٍ رَوَاهُ سُلَيْمَانُ الأَعْمَشُ وَشُعْبَةُ وَعَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ أَبِى سُلَيْمَانَ وَجَرِيرُ بْنُ حَازِمٍ كُلُّهُمْ عَنْ زُبَيْدٍ لَمْ يَذْكُرْ أَحَدٌ مِنْهُمُ الْقُنُوتَ إِلاَّ مَا رُوِىَ عَنْ حَفْصِ بْنِ غِيَاثٍ عَنْ مِسْعَرٍ عَنْ زُبَيْدٍ فَإِنَّهُ قَالَ فِى حَدِيثِهِ إِنَّهُ قَنَتَ قَبْلَ الرُّكُوعِ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَلَيْسَ هُوَ بِالْمَشْهُورِ مِنْ حَدِيثِ حَفْصٍ نَخَافُ أَنْ يَكُونَ عَنْ حَفْصٍ عَنْ غَيْرِ مِسْعَرٍ.] [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَيُرْوَى أَنَّ أُبَيًّا كَانَ يَقْنُتُ فِى النِّصْفِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Hişam b. Amr el-Fezarî, ona Abdurrahman b. el-Hâris b. Hişam, ona da Ali b. Ebu Talib'in (ra) rivayet ettiğine göre; Rasulullah (sav) vitir namazının sonunda şöyle dermiş: "Allah'ım! Gazabından rızana, cezandan affına sığınıyorum. Senden yine sana sığınıyorum. Senin lâyık olduğun övgüleri ben sayamam; sen kendini nasıl övdünse, öylesin!" [Ebû Davud dedi ki: "Hişam, Hammâd'ın en eski hocasıdır. Bana Yahya b. Maîn'in ondan Hammad b. Seleme'den başka kimse hadis rivayet etmedi dediği haber verildi.] [Yine Ebû Davud dedi ki: İsa b. Yunus, Saîd b. Ebu Arûbe'den; o Katade'den; o Said b. Abdurrahman b. Ebzâ'dan; o da babası vasıtasıyla Übey b. Kâ'b'dan, Rasulullah'ın (sav) vitirde rükûdan önce kunut yaptığını rivayet etti.] [Yine Ebû Davud şöyle dedi: İsa b. Yunus bu hadisi aynı şekilde Fıtr b. Halife'den; o Zübeyd'den; o Said b. Abdurrahman b. Ebzâ'dan, o da babası kanalıyla Übey'den Rasulullah'ın (sav) aynı hadis gibisini rivayet etti. Hafs b. Gıyâs da Misar'dan, o Zübeyd'den, o Said b. Abdurrahman b. Ebzâ'dan, o babasından vasıtası ile Übey'den Rasulullah'ın (sav) vitirde rükûdan Önce kunut yaptığı rivayet edildi.] [Ebû Davud devamla şöyle dedi: Said'in Katade'den rivayet ettiği hadisi de Yezid b. Zürey', Said'den; o Katade'den; o Azra'dan; o Said b. Abdurrahman b. Ebzâ'dan; o da babası vasıtasıyla Hz. Peygamber'den (sav) rivayet etmiş, ancak kunutu da Übey'i de zikretmemiştir.] [Aynı şekilde bu hadisi Abdula'lâ ve Muhammed b. Bişr el-Abdî, -İsa b. Yunus'la birlikte onu Kûfe'de dinlemiş- bu hadisi rivayet etmişler, fakat kunutu zikretmemişlerdir. Yine bu hadisi Hişam ed-Destevâî ve Şube, Katade'den rivayet etmişler, onlarda kunutu zikretmemişler.] [Zübeyd'in hadisini ise, Süleyman el-A'meş, Şube, Abdülmelik b. Ebu Süleyman ve Cerir b. Hazim hepsi de Zübeyd'den rivayet etmişler, onlardan da hiçbiri kunutu zikretmemiştir. Yalnız Hafs b. Ğıyâs vasıtasıyla Misar'dan ve onun da Zübeyd'den rivayet edilen hadis müstesnadır; bu rivayette Rasulullah'ın (sav) rükûdan önce kunut yaptı demiştir.] [Ebû Davud: Hafs hadisi olarak meşhur olan bu değildir, Hafs vasıtasıyla Misar'dan başka birinden rivayet etmiş olmasından şüpheliyiz dedi.] [Yine Ebû Davud: Übey'in Ramazan ayının (ikinci) yarısında kunut yaptığı rivayet edilmiştir.]

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: اللَّهُمَّ أَعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: أُحْصِى ثَنَاءً عَلَيْكَ أَنْتَ كَمَا أَثْنَيْتَ عَلَى نَفْسِكَ

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 341, /337

حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْمُبَارَكِ حَدَّثَنِى قُرَيْشُ بْنُ حَيَّانَ الْعِجْلِىُّ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ وَائِلٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ اللَّيْثِىِّ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الأَنْصَارِىِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "الْوِتْرُ حَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ فَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُوتِرَ بِخَمْسٍ فَلْيَفْعَلْ وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُوتِرَ بِثَلاَثٍ فَلْيَفْعَلْ وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُوتِرَ بِوَاحِدَةٍ فَلْيَفْعَلْ."

Bize Abdurrahman b. el-Mübarek, ona Kureyş b. Hayyan el-Icli, ona Bekir b. Vail, ona Ata b. Yezid el-Leysî, ona da Ebu Eyyüb Ensari (ra), Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Vitir her müslümanın üzerine haktır. İsteyen onu beş rekât, isteyen üç, isteyen de bir rekât kılsın."

Açıklama: Vitir namazının rekât sayısı konusunda kesin bir netlik yoktur. Hepsi tek olmak kaydıyla bir ile on üç arasında değişen rakamlar rivayet edilmekte ve bunlar uygulamada da görülmektedir. Hanefî fukahası, vitrin, tek selâmla kılınan üç rekâtlı bir namaz olduğunu söyler. İmâm Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel’e göre, tek sayıda olmak kaydıyla bir ile on bir rekât arasında istenilen miktarda kılınabilir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 339, /336

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا هَمَّامٌ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَقِيقٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ "أَنَّ رَجُلاً مِنْ أَهْلِ الْبَادِيَةِ سَأَلَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم عَنْ صَلاَةِ اللَّيْلِ فَقَالَ بِأُصْبُعَيْهِ هَكَذَا مَثْنَى مَثْنَى وَالْوِتْرُ رَكْعَةٌ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ."

Bize Muhammed b. Kesir, ona Hemmâm, ona Katade, ona Abdullah b. Şekik, ona da İbn Ömer'in (ra) rivayet ettiğine göre; "Bedevilerden bir adam Rasulullah'a (sav) gece namazını sordu. Efendimiz; İkişer ikişer diye iki parmağı ile şöylece işaret etti. Vitrin de gecenin sonunda bir rekât olduğunu söyledi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 339, /336

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ أَبِى شُعَيْبٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ حَدَّثَنَا خُصَيْفٌ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ جُرَيْجٍ قَالَ "سَأَلْتُ عَائِشَةَ أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ بِأَىِّ شَىْءٍ كَانَ يُوتِرُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرَ مَعْنَاهُ قَالَ وَفِى الثَّالِثَةِ بِـ ( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ) وَالْمُعَوِّذَتَيْنِ."

Bize Ahmed b. Ebu Şuayb, ona Muhammed b. Seleme, ona Husayf, ona Abdulaziz b. Cüreyc şöyle demiştir: "Mü'minlerin annesi Hz. Aişe'ye (r.anha), Rasulullah'ın (sav) vitir namazında hangi sureleri okuduğunu sordum. Bir önceki hadisi manen zikrederek, üçüncü rekâtta ve İhlâs ve Muavvizeteyn (Felak ve Nas) surelerini okurdu dedi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 340, /336

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ النُّفَيْلِىُّ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا أَبُو إِسْحَاقَ بِإِسْنَادِهِ وَمَعْنَاهُ قَالَ "فِى آخِرِهِ قَالَ هَذَا يَقُولُ فِى الْوِتْرِ فِى الْقُنُوتِ وَلَمْ يَذْكُرْ أَقُولُهُنَّ فِى الْوِتْرِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ أَبُو الْحَوْرَاءِ رَبِيعَةُ بْنُ شَيْبَانَ.]

Bize Abdullah b. Muhammed en-Nüfeyl, ona Züheyr, ona bir önceki hadisi aynı sened ve mana ile Ebu İshak rivayet etti. "Rivayetin sonunda da Hz. Hasan bu duayı vitirdeki kunut sırasında söylerdi, dedi, ama ben onu vitirde söylüyorum sözünü zikretmedi." [Ebû Davud dedi ki: Ebu'l-Havra, Rabî'a b. Şeybândır.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 341, /337

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَوْفٍ حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى غَسَّانَ مُحَمَّدِ بْنِ مُطَرِّفٍ الْمَدَنِىِّ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "مَنْ نَامَ عَنْ وِتْرِهِ أَوْ نَسِيَهُ فَلْيُصَلِّهِ إِذَا ذَكَرَهُ."

Bize Muhammed b. Avf, ona Osman b. Said, ona Ebû Ğassân Muhammed b. Mutarrif el-Medenî, ona Zeyd b. Eslem, ona Ata b. Yesar, ona da Ebu Said el-Hudrî'nin (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Her kim vitrini kılmadan uyuyakalır veya onu unutursa hatırladığı zaman kılsın."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 342, /338

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى خَلَفٍ حَدَّثَنَا أَبُو زَكَرِيَّا يَحْيَى بْنُ إِسْحَاقَ السَّيْلَحِينِىُّ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ أَبِى قَتَادَةَ "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ لأَبِى بَكْرٍ مَتَى تُوتِرُ قَالَ أُوتِرُ مِنْ أَوَّلِ اللَّيْلِ. وَقَالَ لِعُمَرَ مَتَى تُوتِرُ. قَالَ آخِرَ اللَّيْلِ. فَقَالَ لأَبِى بَكْرٍ أَخَذَ هَذَا بِالْحَزْمِ. وَقَالَ لِعُمَرَ أَخَذَ هَذَا بِالْقُوَّةِ."

Bize Muhammed b. Ahmed b. Ebu Halef, ona Ebu Zekeriyya Yahya b. İshak es-Siylehînî, ona Hammad b. Seleme, ona Sabit, ona Abdullah b. Rabah, ona da Ebu Katade'nin (ra) rivayet ettiğine göre; "Rasulullah (sav) Hz. Ebu Bekir'e vitri ne zaman kılıyorsun? diye sordu. O da gecenin başında kılıyorum dedi. Sonra Hz. Ömer'e, sen vitri ne zaman kılıyorsun? dedi. O da gecenin sonunda karşılığını verdi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) Hz. Ebu Bekir için, bu, ihtiyatı benimsedi; Hz. Ömer için de bu da kuvvete (azimete) sarıldı buyurdu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 343, /339

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَهَّابِ بْنُ نَجْدَةَ حَدَّثَنَا أَبُو الْيَمَانِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِى إِدْرِيسَ السَّكُونِىِّ عَنْ جُبَيْرِ بْنِ نُفَيْرٍ عَنْ أَبِى الدَّرْدَاءِ قَالَ "أَوْصَانِى خَلِيلِى صلى الله عليه وسلم بِثَلاَثٍ لاَ أَدَعُهُنَّ لِشَىْءٍ أَوْصَانِى بِصِيَامِ ثَلاَثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ وَلاَ أَنَامُ إِلاَّ عَلَى وِتْرٍ وَبِسُبْحَةِ الضُّحَى فِى الْحَضَرِ وَالسَّفَرِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 343, /339

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ بْنُ سَعْدٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَيْسٍ قَالَ "سَأَلْتُ عَائِشَةَ عَنْ وِتْرِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ رُبَّمَا أَوْتَرَ أَوَّلَ اللَّيْلِ وَرُبَّمَا أَوْتَرَ مِنْ آخِرِهِ. قُلْتُ كَيْفَ كَانَتْ قِرَاءَتُهُ أَكَانَ يُسِرُّ بِالْقِرَاءَةِ أَمْ يَجْهَرُ قَالَتْ كُلَّ ذَلِكَ كَانَ يَفْعَلُ رُبَّمَا أَسَرَّ وَرُبَّمَا جَهَرَ وَرُبَّمَا اغْتَسَلَ فَنَامَ وَرُبَّمَا تَوَضَّأَ فَنَامَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَقَالَ غَيْرُ قُتَيْبَةَ تَعْنِى فِى الْجَنَابَةِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Vitr 344, /339