حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ الأَنْبَارِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ الضَّرِيرُ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ قَالَ كُنْتُ جَالِسًا بَيْنَ عَبْدِ اللَّهِ وَأَبِى مُوسَى فَقَالَ أَبُو مُوسَى يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَرَأَيْتَ لَوْ أَنَّ رَجُلاً أَجْنَبَ فَلَمْ يَجِدِ الْمَاءَ شَهْرًا . أَمَا كَانَ يَتَيَمَّمُ فَقَالَ لاَ وَإِنْ لَمْ يَجِدِ الْمَاءَ شَهْرًا فَقَالَ أَبُو مُوسَى فَكَيْفَ تَصْنَعُونَ بِهَذِهِ الآيَةِ الَّتِى فِى سُورَةِ الْمَائِدَةِ "فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا" [المائدة: 6] فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ لَوْ رُخِّصَ لَهُمْ فِى هَذَا لأَوْشَكُوا إِذَا بَرَدَ عَلَيْهِمُ الْمَاءُ أَنْ يَتَيَمَّمُوا بِالصَّعِيدِ . فَقَالَ لَهُ أَبُو مُوسَى وَإِنَّمَا كَرِهْتُمْ هَذَا لِهَذَا قَالَ نَعَمْ فَقَالَ لَهُ أَبُو مُوسَى أَلَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ عَمَّارٍ لِعُمَرَ بَعَثَنِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى حَاجَةٍ فَأَجْنَبْتُ فَلَمْ أَجِدِ الْمَاءَ فَتَمَرَّغْتُ فِى الصَّعِيدِ كَمَا تَتَمَرَّغُ الدَّابَّةُ ثُمَّ أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لَهُ فَقَالَ "إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ أَنْ تَصْنَعَ هَكَذَا" فَضَرَبَ بِيَدِهِ عَلَى الأَرْضِ فَنَفَضَهَا ثُمَّ ضَرَبَ بِشِمَالِهِ عَلَى يَمِينِهِ وَبِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ عَلَى الْكَفَّيْنِ ثُمَّ مَسَحَ وَجْهَهُ . فَقَالَ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ أَفَلَمْ تَرَ عُمَرَ لَمْ يَقْنَعْ بِقَوْلِ عَمَّارٍ

Bize Muhammed b. Süleyman el-Enbari, ona Ebu Muaviye ed-Darîr, ona da Ameş, Şakik'ten şöyle rivayet etmiştir: Abdullah ve Ebu Musa'nın arasında oturuyordum. Ebu Musa dedi ki: 'Ey Ebu Abdurrahman (yani İbn Mesud), bir adam cünüp olur ve bir ay boyunca su bulamazsa teyemmüm yapabilir mi? ne dersin?'. Abdullah 'Hayır. Bir ay boyunca su bulamazsa da teyemmüm yapamaz' dedi. Bunun üzerine Ebu Musa 'Peki Maide suresinde yer alan "Su bulamazsanız temiz bir toprak ile teyemmüm alın," [Mâide: 6] ayetini nasıl yorumlayacaksın?' dedi. Abdullah 'insanlara bu konuda ruhsat verilse suyu soğuk gördükleri anda hemen toprakla teyemmüme yönelirler' dedi. Ebu Musa 'demek bundan dolayı mı teyemmümü kerih gördünüz?' dedi. Abdullah da 'evet' diyerek karşılık verdi. Ebu Musa, 'Peki Ammar'ın Hz. Ömer'e söylediğini de mi duymadın? Ammar demiş ki: 'Hz. Peygamber beni bir yere görevli göndermişti. Cünüp oldum ve su bulamadım. Bunun üzerine hayvanın yerde yuvarlandığı gibi yuvarlandım. Sonra Hz. Peygamber'e gelip durumu anlattım. Hz. Peygamber "Şöyle yapman yeterliydi" diyerek ellerini yere vurup silkeledi, sonra sol eliyle sağ elini, sağ eliyle de sol elini, en son da yüzünü meshetti'. Abdullah, 'peki sen Hz. Ömer'in Ammar'ın sözüyle ikna olmadığını bilmiyor musun?' diyerek karşılık verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 123, /83

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ الْعَبْدِىُّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ أَبِى مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى قَالَ كُنْتُ عِنْدَ عُمَرَ فَجَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ إِنَّا نَكُونُ بِالْمَكَانِ الشَّهْرَ وَالشَّهْرَيْنِ . فَقَالَ عُمَرُ أَمَّا أَنَا فَلَمْ أَكُنْ أُصَلِّى حَتَّى أَجِدَ الْمَاءَ . قَالَ فَقَالَ عَمَّارٌ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَمَا تَذْكُرُ إِذْ كُنْتُ أَنَا وَأَنْتَ فِى الإِبِلِ فَأَصَابَتْنَا جَنَابَةٌ فَأَمَّا أَنَا فَتَمَعَّكْتُ فَأَتَيْنَا النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لَهُ فَقَالَ "إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ أَنْ تَقُولَ هَكَذَا" وَضَرَبَ بِيَدَيْهِ إِلَى الأَرْضِ ثُمَّ نَفَخَهُمَا ثُمَّ مَسَحَ بِهِمَا وَجْهَهُ وَيَدَيْهِ إِلَى نِصْفِ الذِّرَاعِ . فَقَالَ عُمَرُ: يَا عَمَّارُ اتَّقِ اللَّهَ . فَقَالَ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنْ شِئْتَ - وَاللَّهِ - لَمْ أَذْكُرْهُ أَبَدًا . فَقَالَ عُمَرُ: كَلاَّ وَاللَّهِ لَنُوَلِّيَنَّكَ مِنْ ذَلِكَ مَا تَوَلَّيْتَ .

Bize Muhammed b. Kesîr el-Abdî, ona Süfyan, ona Seleme b. Küheyl, ona Ebu Malik, ona da Abdurrahman b. Ebza şöyle haber vermiştir: Ben Ömer b. Hattab'ın yanındaydım. Bir adam geldi ve 'Ey Müminlerin Emiri! Biz bir iki ay bir yerde kalıyoruz. (Cünup olup su bulamıyoruz, ne yapalım?)' dedi. Hz. Ömer, 'ben olsam su buluncaya kadar namaz kılmam' cevabını verdi. Orada bulunan Ammâr, 'Ey Müminlerin Emiri! Hatırlıyor musun? Hani seninle deve güdüyorduk ve cünüp olmuştuk da ben toprakta yuvarlanarak (teyemmüm almıştım). Sonra beraberce Hz. Peygamber'e gidip durumu ona anlatmıştım. Hz. Peygamber "Şöyle yapman sana yeterdi" buyurarak ellerini yere vurmuş, sonra onlara üflemiş, nihayet elleriyle yüzünü ve kolunun yarısını mesh etmişti.' Hz. Ömer 'Ey Ammâr! Allah'tan kork!' dedi. Ammâr da 'Ey Müminlerin Emiri! İstersen, -Vallahi- bir daha bunu asla anlatmam' dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer, 'hayır, (teyemmümle) ilgili anlattıklarının sorumluluğunu sen üstlendiğin sürece biz de seni bundan sorumlu tutarız' karşılığını verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 123, /84

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ - يَعْنِى ابْنَ جَعْفَرٍ - أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَلَمَةَ عَنْ ذَرٍّ عَنِ ابْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَمَّارٍ بِهَذِهِ الْقِصَّةِ فَقَالَ "إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ" وَضَرَبَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِيَدِهِ إِلَى الأَرْضِ ثُمَّ نَفَخَ فِيهَا وَمَسَحَ بِهَا وَجْهَهُ وَكَفَّيْهِ شَكَّ سَلَمَةُ وَقَالَ: لاَ أَدْرِى فِيهِ 'إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ' . يَعْنِى: أَوْ 'إِلَى الْكَفَّيْنِ'.

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Seleme, ona Zer, ona İbn Abdurrahman b. Ebza, ona babası, ona da Ammar b. Yasir bu olayı anlattı ve şöyle dedi: Hz. Peygamber (sav), "Sana şu yeterdi" dedi. Sonrasında Hz. Peygamber, elini yere vurup ona üfledi ve yüzünü ve ellerini onunla meshetti. Seleme şüphe etti ve 'dirseklere kadar' mı yoksa 'bileklere kadar' mı dediğini hatırlamıyorum dedi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 123, /84

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ حَدَّثَنَا حَفْصٌ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنِ ابْنِ أَبْزَى عَنْ عَمَّارِ بْنِ يَاسِرٍ فِى هَذَا الْحَدِيثِ فَقَالَ: "يَا عَمَّارُ إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ هَكَذَا" ثُمَّ ضَرَبَ بِيَدَيْهِ الأَرْضَ ثُمَّ ضَرَبَ إِحْدَاهُمَا عَلَى الأُخْرَى ثُمَّ مَسَحَ وَجْهَهُ وَالذِّرَاعَيْنِ إِلَى نِصْفِ السَّاعِدَيْنِ وَلَمْ يَبْلُغِ الْمِرْفَقَيْنِ ضَرْبَةً وَاحِدَةً. [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَرَوَاهُ وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى. وَرَوَاهُ جَرِيرٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ سَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبْزَى يَعْنِى عَنْ أَبِيهِ.]

Bize Muhammed b. Alâ, ona Hafs, ona A'meş, ona Seleme b. Küheyl, ona İbn Ebza, ona da Ammar b. Yasir bu (önceki) hadis hakkında şöyle demiştir: "(Hz. Peygamber) Ey Ammar, şöyle yapman yeterliydi," buyurdu. Sonra ellerini bir kere yere vurdu, sonra da bir elini diğerine vurdu. Sonra yüzünü ve dirseklere ulaşmayacak şekilde kollarını elleriyle tek vuruşla meshetti." [Ebu Davud şöyle dedi: Bu hadisi Veki', Ameş'ten, o da Seleme b. Küheyl'den, o da Abdurrahman b. Ebza'dan rivayet etti. Ayrıca Cerir, Ameş'ten, o Seleme b. Küheyl'den, o da Said b. Abdurrahman b. Ebza'dan yani babasından rivayet etti.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 123, /84

حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ صَالِحٍ ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللهِ الْمَوْصِلِيِّ ، قَالَ : كَانَ ابْنُ عَوْفٍ ، وَابْنُ عَبَّاسٍ ، وَابْنُ عُمَرَ فِي سَفَرٍ لا يَجِدُونَ الْمَاءَ ، فَوَاقَعَ ابْنُ عَبَّاسٍ ، فَعَابُوا ذَلِكَ عَلَيْهِ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1045, 2/24

حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ ، عَنِ الأَعْمَشِ ، عَنْ مُجَاهِدٍ ، قَالَ : كُنَّا مَعَ ابْنِ عَبَّاسٍ فِي سَفَرٍ وَمَعَهُ جَارِيَةٌ لَهُ ، فَتَخَلَّفَ ، فَأَصَابَ مِنْهَا ثُمَّ أَدْرَكَنَا ، فَقَالَ : مَعَكُمْ مَاءٌ ؟ قُلْنَا : لا ، قَالَ : أَمَا إنِّي قَدْ عَلِمْتُ ذَاكَ ، فَتَيَمَّمَ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1052, 2/25

حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِِ ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : إذَا أَجْنَبَ الرَّجُلُ وَبِهِ الْجِرَاحَةُ ، وَالْجُدَرِيُّ ، فَخُوِّفَ عَلَى نَفْسِهِ إِنْ هُوَ اغْتَسَلَ ، قَالَ : يَتَيَمَّمُ بِالصَّعِيدِ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1076, 2/32

حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ، عَنْ حَسَنِ بْنِ صَالِحٍ ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : إذَا كُنْتَ مُسَافِرًا وَأَنْتَ جُنُبٌ ، أَوْ أَنْتَ عَلَى غَيْرِ وُضُوءٍ ، فَخِفْت إِنْ تَوَضَّأْتَ أَنْ تَمُوتَ مِنَ الْعَطَشِ ، فَلاَ تَوَضَّهْ وَاحْبِسْهُ لِنَفْسِك.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1126, 2/42

حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ، عَنِ ابْنِ أَبِي عَرُوبَةَ ، عَنْ قَتَادَةَ ، عَنْ أَبِي مِجْلَزٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ؛ {وَلاَ جُنُبًا إِلاَّ عَابِرِي سَبِيلٍ} قَالَ : هُوَ الْمُسَافِرُ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1677, 2/182

حَدَّثَنَا جَرِيرٌ ، عَنْ قَابُوسَ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : أَطْيَبُ الصَّعِيدِ : الْحَرْثُ أَو : َأَرْضُ الْحَرْثِ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1714, 2/191