- حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ التَّيْمِىِّ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الْجُهَنِىِّ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ : "لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِى لأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ صَلاَةٍ ." [ قَالَ أَبُو سَلَمَةَ فَرَأَيْتُ زَيْدًا يَجْلِسُ فِى الْمَسْجِدِ وَإِنَّ السِّوَاكَ مِنْ أُذُنِهِ مَوْضِعُ الْقَلَمِ مِنْ أُذُنِ الْكَاتِبِ فَكُلَّمَا قَامَ إِلَى الصَّلاَةِ اسْتَاكَ .]

Bize İbrahim b. Musa, ona İsa b. Yunus, ona Muhammed b. İshak, ona Muhammed b. İbrahim et-Teymî, ona Ebu Seleme b. Abdurrahman, ona da Zeyd b. Halid el-Cühenî Hz. Peygamber'in (sav) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Müminlere sıkıntı vermeyeceğini bilseydim, her namaz için misvak kullanmalarını emrederdim." [Ebû Seleme şöyle dedi: 'Ben Zeyd'i, kulağına, kâtiplerin kulaklarına kalem koydukları yere misvak koymuş olarak mescidde otururken gördüm. Her namaza kalkışında misvak kullanırdı.']

Açıklama: Ağız temizliğini sağlamak için kullanılan misvak, huzura çıkış için hazırlık olarak yapıldığında namazdaki huşuya katkı sağlayacaktır. Zira ağızdaki yemek kırıntıları, koku vb. zihni meşgul edecek bir çok şeyden, misvak ile kurtulmak mümkün görülmektedir. Zeyd'in kulağının arkasına misvak koyduğuna yapılan vurgu, onunla günlük hayattaki ilişkisini göstermesi açısından önemlidir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 25, /20

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ مَنْصُورٍ وَحُصَيْنٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ; "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ ."

Bize Muhammed b. Kesîr, ona Süfyan, ona Mansur ve Husayn, onlara Ebu Vâil, ona da Huzeyfe şöyle rivayet etti: "Peygamber (sav) geceleyin namaza kalktığı zaman ağzını ve dişlerini iyice ovalayıp temizlerdi."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cumua 8, 1/364

- حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَوْفٍ الطَّائِىُّ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قُلْتُ أَرَأَيْتَ تَوَضُّؤَ ابْنِ عُمَرَ لِكُلِّ صَلاَةٍ طَاهِرًا وَغَيْرَ طَاهِرٍ عَمَّ ذَاكَ فَقَالَ حَدَّثَتْنِيهِ أَسْمَاءُ بِنْتُ زَيْدِ بْنِ الْخَطَّابِ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ حَنْظَلَةَ بْنِ أَبِى عَامِرٍ حَدَّثَهَا: " أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أُمِرَ بِالْوُضُوءِ لِكُلِّ صَلاَةٍ طَاهِرًا وَغَيْرَ طَاهِرٍ فَلَمَّا شَقَّ ذَلِكَ عَلَيْهِ أُمِرَ بِالسِّوَاكِ لِكُلِّ صَلاَةٍ فَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يَرَى أَنَّ بِهِ قُوَّةً فَكَانَ لاَ يَدَعُ الْوُضُوءَ لِكُلِّ صَلاَةٍ ." [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْدٍ رَوَاهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ .]

Bize Muhammed b. Avf et-Tâî, ona Ahmed b. Halid, ona Muhammed b. İshak, ona da Muhammed b. Yahya b. Habbân şöyle dedi: "Abdullah b. Ömer'in oğlu Abdullah'a 'İbn Ömer'in abdestli ve abdestsiz iken her namaz için abdest almasının sebebi nedir?' dedim. Abdullah da Esma bt. Zeyd b. Hattâb'ın kendisine, Abdullah b. Hanzala b. Ebu Amir'in şöyle dediğini nakletti: "Resûlullah (sav) abdestli veya abdestsiz olsun, her namaz için yeniden abdest almakla emrolundu. Bu ona zor gelince her namaz için misvak kullanmakla emredildi." İbn Ömer ise kendisinde bu gücü bulduğundan her namaz için abdest almaya devam etti. [Ebu Davud şöyle dedi: 'Bu hadisi İbrahim b. Sa'd, Muhammed b. İshak'tan rivayet etmiş, ancak ibrahim, Abdullah b. Abdullah yerine Ubeydullah b. Abdullah demiştir.']

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 25, /20

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ جَرِيرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ ."

Bize İshak b. İbrahim ve Kuteybe b. Said, onlara Cerir b. Abdulhamid, ona Mansur b. Mu'temir, ona Ebu Vâil Şakîk b. Seleme, ona da Huzeyfe b. Yeman şöyle rivayet etti: "Rasulullah (sav) gece namaza kalktığında ağzını misvakla temizlerdi."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 2, /2087

أَخْبَرَنَا إِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَقُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ جَرِيرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: " كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ ."

Bize İshak b. İbrahim ve Kuteybe b. Said, onlara Cerir b. Abdulhamid, ona Mansur b. Mu'temir, ona Ebu Vâil Şakik b. Seleme, ona da Huzeyfe b. Yeman şöyle rivayet etti: "Rasulullah (sav) gece namaza kalktığında ağzını misvakla temizlerdi."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 2, /2087

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ عَنْ مَنْصُورٍ وَحُصَيْنٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ ."

Bize Muhammed b. Kesîr, ona Süfyan, ona Mansur ve Husayn, onlara Ebu Vâil, ona da Huzeyfe şöyle rivayet etti: "Peygamber (sav) geceleyin namaza kalktığı zaman ağzını ve dişlerini iyice ovalayıp temizlerdi."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Cumua 8, 1/364

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِى مَرْيَمَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ أَخْبَرَنِى شَرِيكُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى نَمِرٍ عَنْ كُرَيْبٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ بِتُّ فِى بَيْتِ مَيْمُونَةَ لَيْلَةً وَالنَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عِنْدَهَا لأَنْظُرَ كَيْفَ صَلاَةُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِاللَّيْلِ ، فَتَحَدَّثَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَعَ أَهْلِهِ سَاعَةً ثُمَّ رَقَدَ ، فَلَمَّا كَانَ ثُلُثُ اللَّيْلِ الآخِرُ أَوْ بَعْضُهُ قَعَدَ فَنَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ فَقَرَأَ ( إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ ) إِلَى قَوْلِهِ ( لأُولِى الأَلْبَابِ ) ثُمَّ قَامَ فَتَوَضَّأَ وَاسْتَنَّ ، ثُمَّ صَلَّى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً ، ثُمَّ أَذَّنَ بِلاَلٌ بِالصَّلاَةِ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ، ثُمَّ خَرَجَ فَصَلَّى لِلنَّاسِ الصُّبْحَ .

Bize Said b. Ebu Meryem, ona Muhammed b. Cafer, ona Şerik b. Abdullah b. Ebu Nemir, ona Küreyb, ona İbn Abbas (r.anhüma) şöyle rivayet etmiştir: Ben bir gece (teyzem) Meymune'nin (r.anha) evinde kaldım. Hz. Peygamber de (sav) onun yanındaydı. Maksadım Rasulullah'ın (sav) gece nasıl namaz kıldığını görmekti. Rasulullah (sav) gece bir müddet ailesi ile konuştu sonra da uyudu. Gecenin son üçte birlik kısmında veya bir kısmında (yatağından) kalktı, gökyüzüne doğru baktı ve şu ayeti: "Göklerin ve yerin yaratılışında..." kısmından "akıl sahipleri için" bölümüne kadar okudu. (Âl-i İmrân 3/190) Sonra da kalktı, abdest aldı ve dişlerini misvakladı, ardından on bir rekat namaz kıldı. Sonra Bilal (ra) sabah namazı için ezan okudu ve Rasulullah (sav) [sabah namazının sünneti olan] iki rekatı kıldı. Sonra da mescide çıkıp insanlara sabah namazını kıldırdı.

Açıklama: İlgili ayetin tamamı: "Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün farklı oluşunda aklıselim sahipleri için elbette ibretler vardır." (Âl-i İmrân 3/190)

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tevhid 27, 2/759

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ حُصَيْنٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ - رضى الله عنه - "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا قَامَ لِلتَّهَجُّدِ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ ."

Bize Hafs b. Ömer, ona Halid b. Abdullah, ona Husayn, ona da Vâil Şakik b. Seleme, Huzeyfe b. Yeman’ın (ra) şöyle dediğini rivayet etti: "Hz. Peygamber (sav) geceleyin teheccüd namazı kılmak için kalktığında ağzını misvaklardı."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Teheccüd 9, 1/412

حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِى مَرْيَمَ أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ أَخْبَرَنِى شَرِيكُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى نَمِرٍ عَنْ كُرَيْبٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - قَالَ بِتُّ عِنْدَ خَالَتِى مَيْمُونَةَ ، فَتَحَدَّثَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَعَ أَهْلِهِ سَاعَةً ثُمَّ رَقَدَ ، فَلَمَّا كَانَ ثُلُثُ اللَّيْلِ الآخِرُ قَعَدَ فَنَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ فَقَالَ ( إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لأُولِى الأَلْبَابِ ) ، ثُمَّ قَامَ فَتَوَضَّأَ وَاسْتَنَّ ، فَصَلَّى إِحْدَى عَشْرَةَ رَكْعَةً ، ثُمَّ أَذَّنَ بِلاَلٌ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ، ثُمَّ خَرَجَ فَصَلَّى الصُّبْحَ .

Bize Said b. Ebu Meryem, ona Muhammed b. Cafer, ona Şerik b. Abdullah b. Ebu Nemir, ona da Küreyb b. Ebu Müslim, Abdullah b. Abbas'ın (r.anhüma) şöyle dediğini rivayet etti: Ben bir gece teyzem Meymune'nin (r.anha) yanında kaldım. Rasulullah (sav) ailesi ile bir müddet konuştu. Sonra uyudu. Gecenin son üçte biri olunca oturdu da gökyüzüne baktı ve: "Hakikat göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün arka arkaya gelişinde akıl sahipleri için elbette ibret verici de­liller vardır" (Âl-i İmrân 3/190) (ayetini) okudu. Bundan sonra kalktı ve dişlerini misvâklayarak abdest aldı. Aka­binde onbir rekat namaz kıldı. Sonra Bilal (ra) ezan okudu. Rasulullah (sav) evde iki rekat daha kıldı, sonra da çıkıp sabah namazını kıldırdı.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 17, 2/167

حَدَّثَنَاالْفَضْلُ بْنُ دُكَيْنٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مُسْلِمٍ الْعَبْدِيُّ حَدَّثَنَا أَبُو الْمُتَوَكِّلِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ بَاتَ عِنْدَ نَبِيِّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَاتَ لَيْلَةٍ فَقَامَ نَبِيُّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مِنْ اللَّيْلِ فَخَرَجَ فَنَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ الَّتِي فِي آلِ عِمْرَانَ { إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالْأَرْضِ][ حَتَّى بَلَغَ][ سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ } ثُمَّ رَجَعَ إِلَى الْبَيْتِ فَتَسَوَّكَ وَتَوَضَّأَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى ثُمَّ اضْطَجَعَ (ثم رجع أيضا فَنَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ثُمَّ رَجَعَ فَتَسَوَّكَ وَتَوَضَّأَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى ثُمَّ اضْطَجَعَ ) ثُمَّ قَامَ فَخَرَجَ فَنَظَرَ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ثُمَّ رَجَعَ فَتَسَوَّكَ وَتَوَضَّأَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى حدثنا أبو أحمد حدثنا إسرائيل عن السماك عن عكرمة عن ابن عباس قال رسول الله (ص): في الركاز الخمس.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Abbas b. Abdulmuttalib 3276, 1/877