حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ أَنَّهُ: "رَأَى بِلاَلاً يُؤَذِّنُ فَجَعَلْتُ أَتَتَبَّعُ فَاهُ هَا هُنَا وَهَا هُنَا بِالأَذَانِ ."

Bize Muhammed b. Yusuf, ona Süfyan, ona Avn b. Ebu Cuheyfe, ona da babası (Ebu Cuheyfe Vehb b. Vehb) şöyle demiştir: "Kendisi, Bilal'i ezan okurken görüp şöyle demiştir: Ben, Bilal'in ezan okuduğunda ağzını (başını) bu tarafa ve şu tarafa çevirmesini takip ettim (izledim)."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezân 19, 1/317

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا قَيْسٌ يَعْنِى ابْنَ الرَّبِيعِ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ الأَنْبَارِىُّ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ جَمِيعًا عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: "أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِمَكَّةَ وَهُوَ فِى قُبَّةٍ حَمْرَاءَ مِنْ أَدَمٍ فَخَرَجَ بِلاَلٌ فَأَذَّنَ فَكُنْتُ أَتَتَبَّعُ فَمَهُ هَا هُنَا وَهَا هُنَا. قَالَ ثُمَّ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ بُرُودٌ يَمَانِيَةٌ قِطْرِىٌّ." [وَقَالَ مُوسَى قَالَ رَأَيْتُ بِلاَلاً خَرَجَ إِلَى الأَبْطَحِ فَأَذَّنَ فَلَمَّا بَلَغَ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ. لَوَى عُنُقَهُ يَمِينًا وَشِمَالاً وَلَمْ يَسْتَدِرْ ثُمَّ دَخَلَ فَأَخْرَجَ الْعَنَزَةَ وَسَاقَ حَدِيثَهُ."]

Bize Musa b. İsmail, ona Kays b. Rabî'; (T) Bize Muhammed b. Süleyman el-Enbari, ona Veki', ona Süfyan, onlara Avn b. Ebu Cuheyfe, ona da babası (Vehb b. Vehb) şöyle rivayet etmiştir: "Mekke'ye, Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna geldim, o deriden yapılmış kırmızı bir çadır içerisindeydi. Bilal çıkıp ezan okudu. Ben de (ezan okurken) ağzı hareketlerini izliyordum. Daha sonra Rasulullah (sav), üzerinde Yemen işi kırmızı çizgili bir elbise olduğu halde (çadırından) çıktı." [(Ebû Davud'un hocası) Musa, Bilal'i Ebtah (denilen yere) çıkıp ezan okurken gördüm. Hayye ale's-salât, hayye ale'l-felâh (kısmına) geldiğinde boynunu sağa ve sola çevirdi ancak bedenini çevirmedi. Sonra (Bilal, çadıra) girip (Hz. Peygamber'in (sav) namaz kılarken sütre edindiği) değneği çıkardı diyerek rivayetin (devamını) zikretti.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 34, /130

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: "رَأَيْتُ بِلاَلاً يُؤَذِّنُ، وَيَدُورُ، وَيُتْبِعُ فَاهُ هَاهُنَا وَهَاهُنَا. وَإِصْبَعَاهُ فِى أُذُنَيْهِ. وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى قُبَّةٍ لَهُ حَمْرَاءَ، أُرَاهُ قَالَ: ’مِنْ أَدَمٍ’. فَخَرَجَ بِلاَلٌ بَيْنَ يَدَيْهِ بِالْعَنَزَةِ، فَرَكَزَهَا بِالْبَطْحَاءِ. فَصَلَّى إِلَيْهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم. يَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ، الْكَلْبُ، وَالْحِمَارُ. وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ، كَأَنِّى أَنْظُرُ إِلَى بَرِيقِ سَاقَيْهِ." قَالَ سُفْيَانُ: ’نُرَاهُ حِبَرَةً.’ [قَالَ أَبُو عِيسَى: حَدِيثُ أَبِى جُحَيْفَةَ، حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ. وَعَلَيْهِ الْعَمَلُ عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ؛ يَسْتَحِبُّونَ أَنْ يُدْخِلَ الْمُؤَذِّنُ إِصْبَعَيْهِ فِى أُذُنَيْهِ فِى الأَذَانِ. وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ: وَفِى الإِقَامَةِ أَيْضًا، يُدْخِلُ إِصْبَعَيْهِ فِى أُذُنَيْهِ. وَهُوَ قَوْلُ الأَوْزَاعِىِّ. وَأَبُو جُحَيْفَةَ، اسْمُهُ وَهْبُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ السُّوَائِىُّ.]

Bize Mahmud b. Gaylân, ona Abdürrezzak, ona Süfyan es-Sevrî, ona da Avn b. Ebu Cühayfe, babasının (Vehb b. Vehb es-Süvâî) şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Bilal'i ezan okurken gördüm. (Sağa sola) Dönüyordu ve ağzını bir o tarafa bir bu tarafa çeviriyordu. İki parmağı da kulaklarındaydı. Rasulullah (sav) ise (o esnada) kırmızı bir çadırdaydı. -Râvi hadisin lafzında şüpheye düşerek: '(Hadisi nakleden hocam) Zannedersem, 'deriden' olduğunu söyledi' dedi.- Bilal, (ezanı bitirdikten sonra) kısa bir mızrak ile Rasulullah'ın önüne geldi ve onu (sütre olarak) taşlık zemine dikti. Rasulullah (sav) da, ona doğru namaz kıldı. (Namaz esnasında) Önünden de köpek ve eşek geçiyordu. Üzerinde (Yemen işi) kırmızı bir elbise vardı. sanki Rasulullah'ın (sav) baldırlarının parıltısı sanki hâlâ gözlerimin önünde." (Hadisin ravilerinden) Süfyan, 'O elbisenin, kırmızı çizgileri olan bir elbise olduğunu zannediyoruz' dedi. [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Ebu Cuhayfe'nin bu hadisi, hasen-sahihtir. Âlimlerin ameli (görüşü ve uygulaması) buna göredir. Onlar, müezzinin ezan esnasında iki parmağını kulaklarına sokmasını müstehab görmüşlerdir. Bazı âlimler ise, kamet esnasında da iki parmağını kulaklarına sokmanın müstehap olduğunu söylemiştir. Evzâî'nin de görüşü böyledir. Ebu Cuhayfe'nin adı, Vehb b. Abdullah es-Süvâî'dir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 30, 1/375

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ أَُخْبَرَنِى أَبُو الْوَلِيدِ الْفَقِيهُ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ قَالَ ح وَأَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ جَعْفَرٍ وَاللَّفْظُ لَهُ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَحْمَدَ حَدَّثَنِى أَبِى قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنَا عَوْنُ بْنُ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ : أَتَيْتُ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- بِمَكَّةَ وَهُوَ بِالأَبْطَحِ فِى قُبَّةٍ لَهُ حَمْرَاءَ مِنْ أَدَمٍ قَالَ فَخَرَجَ بِلاَلٌ بِوَضُوئِهِ فَمِنْ نَائِلٍ وَنَاضِحٍ قَالَ فَخَرَجَ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- عَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ كَأَنِّى أَنْظُرُ إِلَى بَيَاضِ سَاقَيْهِ قَالَ فَتَوَضَّأَ وَأَذَّنَ بِلاَلٌ قَالَ : فَجَعَلْتُ أَتَّبِعُ فَاهُ هَا هُنَا وَهَا هُنَا يَقُولُ يَمِينًا وَشِمَالاً يَقُولُ حَىَّ عَلَى الصَلاَةِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ قَالَ : ثُمَّ رُكِزَتْ لَهُ عَنَزَةٌ فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى الظُّهْرَ رَكْعَتَيْنِ يَمُرُّ بَيْنَ يَدَيْهِ الْحِمَارُ وَالْكَلْبُ لاَ يُمْنَعُ ، ثُمَّ صَلَّى الْعَصْرَ رَكْعَتَيْنِ ، ثُمَّ لَمْ يَزَلْ يُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَدِينَةِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ فِى الصَّحِيحِ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ أَبِى شَيْبَةَ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 5565, 6/184

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ جَمِيعًا عَنْ وَكِيعٍ - قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ - حَدَّثَنَا سُفْيَانُ حَدَّثَنَا عَوْنُ بْنُ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ "أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِمَكَّةَ وَهُوَ بِالأَبْطَحِ فِى قُبَّةٍ لَهُ حَمْرَاءَ مِنْ أَدَمٍ - قَالَ - فَخَرَجَ بِلاَلٌ بِوَضُوئِهِ فَمِنْ نَائِلٍ وَنَاضِحٍ - قَالَ - فَخَرَجَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم عَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ كَأَنِّى أَنْظُرُ إِلَى بَيَاضِ سَاقَيْهِ - قَالَ - فَتَوَضَّأَ وَأَذَّنَ بِلاَلٌ - قَالَ - فَجَعَلْتُ أَتَتَبَّعُ فَاهُ هَا هُنَا وَهَا هُنَا - يَقُولُ يَمِينًا وَشِمَالاً - يَقُولُ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ - قَالَ - ثُمَّ رُكِزَتْ لَهُ عَنَزَةٌ فَتَقَدَّمَ فَصَلَّى الظُّهْرَ رَكْعَتَيْنِ يَمُرُّ بَيْنْ يَدَيْهِ الْحِمَارُ وَالْكَلْبُ لاَ يُمْنَعُ ثُمَّ صَلَّى الْعَصْرَ رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ لَمْ يَزَلْ يُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَدِينَةِ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Salât 1119, /203

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا قَيْسٌ يَعْنِى ابْنَ الرَّبِيعِ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سُلَيْمَانَ الأَنْبَارِىُّ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ جَمِيعًا عَنْ عَوْنِ بْنِ أَبِى جُحَيْفَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ "أَتَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم بِمَكَّةَ وَهُوَ فِى قُبَّةٍ حَمْرَاءَ مِنْ أَدَمٍ فَخَرَجَ بِلاَلٌ فَأَذَّنَ فَكُنْتُ أَتَتَبَّعُ فَمَهُ هَا هُنَا وَهَا هُنَا. قَالَ ثُمَّ خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ بُرُودٌ يَمَانِيَةٌ قِطْرِىٌّ. وَقَالَ مُوسَى قَالَ رَأَيْتُ بِلاَلاً خَرَجَ إِلَى الأَبْطَحِ فَأَذَّنَ فَلَمَّا بَلَغَ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ. لَوَى عُنُقَهُ يَمِينًا وَشِمَالاً وَلَمْ يَسْتَدِرْ ثُمَّ دَخَلَ فَأَخْرَجَ الْعَنَزَةَ وَسَاقَ حَدِيثَهُ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 34, /130