حَدَّثَنَا عِمْرَانُ بْنُ مَيْسَرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ فُضَيْلٍ قَالَ حَدَّثَنَا حُصَيْنٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى قَتَادَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ سِرْنَا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم لَيْلَةً فَقَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ لَوْ عَرَّسْتَ بِنَا يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ "أَخَافُ أَنْ تَنَامُوا عَنِ الصَّلاَةِ" قَالَ بِلاَلٌ أَنَا أُوقِظُكُمْ . فَاضْطَجَعُوا وَأَسْنَدَ بِلاَلٌ ظَهْرَهُ إِلَى رَاحِلَتِهِ ، فَغَلَبَتْهُ عَيْنَاهُ فَنَامَ ، فَاسْتَيْقَظَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم وَقَدْ طَلَعَ حَاجِبُ الشَّمْسِ فَقَالَ "يَا بِلاَلُ أَيْنَ مَا قُلْتَ." قَالَ مَا أُلْقِيَتْ عَلَىَّ نَوْمَةٌ مِثْلُهَا قَطُّ . قَالَ "إِنَّ اللَّهَ قَبَضَ أَرْوَاحَكُمْ حِينَ شَاءَ ، وَرَدَّهَا عَلَيْكُمْ حِينَ شَاءَ ، يَا بِلاَلُ قُمْ فَأَذِّنْ بِالنَّاسِ بِالصَّلاَةِ." فَتَوَضَّأَ فَلَمَّا ارْتَفَعَتِ الشَّمْسُ وَابْيَاضَّتْ قَامَ فَصَلَّى .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Mevâkîtu's-Salât 35, 1/310

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ سُلَيْمٍ عَنْ أَبِى بُسْرَةَ الْغِفَارِىِّ عَنِ الْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ الأَنْصَارِىِّ قَالَ: "صَحِبْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثَمَانِيَةَ عَشَرَ سَفَرًا فَمَا رَأَيْتُهُ تَرَكَ رَكْعَتَيْنِ إِذَا زَاغَتِ الشَّمْسُ قَبْلَ الظُّهْرِ."

Bize Kuteybe b. Said, ona el-Leys, ona Safvan b. Süleym, ona Ebu Büsra el-Ğifarî, ona el-Bera b. Azib el-Ensârî şöyle rivayet etti: "Ben Rasulullah (sav) ile birlikte on sekiz defa yolculuk yaptım. Güneş batıya kaydıktan sonra ve öğle vaktinden önce iki rekât namaz kılmayı terk ettiğini görmedim."

Açıklama: Bu iki rekât sünnetin, ne olduğu açık değildir. Bazıları öğlenin sünneti olduğunu söyler ve bununla seferde revâtib sünnetlerin kılınacağına istidlâl ederler. Bazıları onu, zevâlde kılınan nâfile namazı kabul ederler. Bazıları da şükür namazı der.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salâtu's-sefer 277, /284

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ أَيُّوبَ عَنِ الزُّهْرِىِّ "أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ أَتَمَّ الصَّلاَةَ بِمِنًى مِنْ أَجْلِ الأَعْرَابِ لأَنَّهُمْ كَثُرُوا عَامَئِذٍ فَصَلَّى بِالنَّاسِ أَرْبَعًا لِيُعْلِمَهُمْ أَنَّ الصَّلاَةَ أَرْبَعٌ."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Eyyüb, ona da ez-Zührî rivayet etmiştir: "Osman b. Affân (ra), bedevîler yüzünden Mina’da namazı tam kıldı; çünkü o yıl hacca gelen bedevîler çok fazla idi ve onlara namazın dört rekât olduğunu öğretmek için dört kılmıştı."

Açıklama: Bu rivayet munkatıdır, çünkü Zührî, Hz. Osman'a yetişmemiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 76, /457

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَدِىِّ بْنِ ثَابِتٍ عَنِ الْبَرَاءِ قَالَ : "خَرَجْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَصَلَّى بِنَا الْعِشَاءَ الآخِرَةَ فَقَرَأَ فِى إِحْدَى الرَّكْعَتَيْنِ و التِّينِ وَالزَّيْتُونِ."

Bize Hafs b. Ömer, ona Şube, ona Adî b. Sabit, ona da el-Bera (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ile birlikte bir yolculuğa çıkmıştık. Bize kıldırdığı yatsı namazının iki rekatının birincisinde ve’t-Tîni ve’z-zeytûni sûresini okudu."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salâtu's-sefer 276, /284

حَدَّثَنَا هَنَّادُ بْنُ السَّرِىِّ عَنْ أَبِى الأَحْوَصِ عَنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ قَالَ "إِنَّ عُثْمَانَ صَلَّى أَرْبَعًا لأَنَّهُ اتَّخَذَهَا وَطَنًا."

Bize Hennâd b. es-Serî, ona Ebu'l-Ahvas, ona el-Muğire, ona da İbrahim şöyle dedi: "Hz. Osman (Mekke'de dört rekatlı namazları) dört rekât olarak kıldı, çünkü orayı kendisine yurt edinmişti."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 76, /457

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ أَخْبَرَنَا ابْنُ الْمُبَارَكِ عَنْ يُونُسَ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ "لَمَّا اتَّخَذَ عُثْمَانُ الأَمْوَالَ بِالطَّائِفِ وَأَرَادَ أَنْ يُقِيمَ بِهَا صَلَّى أَرْبَعًا قَالَ ثُمَّ أَخَذَ بِهِ الأَئِمَّةُ بَعْدَهُ."

Bize Muhammed b. el-Alâ, ona İbnü'l-Mübârek, ona Yunus, ez-Zührî şöyle nakletmiştir: "Hz. Osman Tâif'te mal edinip de orada oturmak isteyince, (dört rekâtlı) namazları dört rekât olarak kılmaya başladı. Kendisinden sonra devlet başkanları (onun bu uygulamasını) benimsediler."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Menâsik 76, /457

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ أَبِى قِلاَبَةَ عَنْ أَبِى الْمَلِيحِ قَالَ: كُنَّا مَعَ بُرَيْدَةَ فِى غَزْوَةٍ فِى يَوْمٍ ذِى غَيْمٍ فَقَالَ بَكِّرُوا بِصَلاَةِ الْعَصْرِ فَإِنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "مَنْ تَرَكَ صَلاَةَ الْعَصْرِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Mevâkîtu's-Salât 15, 1/303

حَدَّثَنَا مُعَاذُ بْنُ فَضَالَةَ قَالَ حَدَّثَنَا هِشَامٌ عَنْ يَحْيَى عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ: أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ جَاءَ يَوْمَ الْخَنْدَقِ بَعْدَ مَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ ، فَجَعَلَ يَسُبُّ كُفَّارَ قُرَيْشٍ قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا كِدْتُ أُصَلِّى الْعَصْرَ حَتَّى كَادَتِ الشَّمْسُ تَغْرُبُ . قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم "وَاللَّهِ مَا صَلَّيْتُهَا." فَقُمْنَا إِلَى بُطْحَانَ ، فَتَوَضَّأَ لِلصَّلاَةِ ، وَتَوَضَّأْنَا لَهَا فَصَلَّى الْعَصْرَ بَعْدَ مَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ ، ثُمَّ صَلَّى بَعْدَهَا الْمَغْرِبَ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Mevâkîtu's-Salât 36, 1/310

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ هِشَامٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى - هُوَ ابْنُ أَبِى كَثِيرٍ - عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ: جَعَلَ عُمَرُ يَوْمَ الْخَنْدَقِ يَسُبُّ كُفَّارَهُمْ وَقَالَ "مَا كِدْتُ أُصَلِّى الْعَصْرَ حَتَّى غَرَبَتْ." قَالَ "فَنَزَلْنَا بُطْحَانَ ، فَصَلَّى بَعْدَ مَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ ، ثُمَّ صَلَّى الْمَغْرِبَ."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Mevâkîtu's-Salât 38, 1/310

حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى قَالَ سَمِعْتُ أَبَا سَلَمَةَ يَقُولُ أَخْبَرَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم جَاءَهُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ يَوْمَ الْخَنْدَقِ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، وَاللَّهِ مَا كِدْتُ أَنْ أُصَلِّىَ حَتَّى كَادَتِ الشَّمْسُ تَغْرُبُ ، وَذَلِكَ بَعْدَ مَا أَفْطَرَ الصَّائِمُ . فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم: "وَاللَّهِ مَا صَلَّيْتُهَا" فَنَزَلَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِلَى بُطْحَانَ وَأَنَا مَعَهُ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ صَلَّى - يَعْنِى الْعَصْرَ - بَعْدَ مَا غَرَبَتِ الشَّمْسُ ، ثُمَّ صَلَّى بَعْدَهَا الْمَغْرِبَ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ezân 26, 1/318