حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِى الْجَعْدِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ كُنْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ وَكُنْتُ عَلَى جَمَلٍ فَقَالَ « مَا لَكَ فِى آخِرِ النَّاسِ » . قُلْتُ أَعْيَا بَعِيرِى فَأَخَذَ بِذَنَبِهِ ثُمَّ زَجَرَهُ فَإِنْ كُنْتُ إِنَّمَا أَنَا فِى أَوَّلِ النَّاسِ يُهِمُّنِى رَأْسُهُ فَلَمَّا دَنَوْنَا مِنَ الْمَدِينَةِ قَالَ « مَا فَعَلَ الْجَمَلُ بِعْنِيهِ » . قُلْتُ لاَ بَلْ هُوَ لَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ « لاَ بَلْ بِعْنِيهِ » . قُلْتُ لاَ بَلْ هُوَ لَكَ . قَالَ « لاَ بَلْ بِعْنِيهِ قَدْ أَخَذْتُهُ بِوُقِيَّةٍ ارْكَبْهُ فَإِذَا قَدِمْتَ الْمَدِينَةَ فَائْتِنَا بِهِ » . فَلَمَّا قَدِمْتُ الْمَدِينَةَ جِئْتُهُ بِهِ فَقَالَ لِبِلاَلٍ « يَا بِلاَلُ زِنْ لَهُ أُوقِيَّةً وَزِدْهُ قِيرَاطًا » . قُلْتُ هَذَا شَىْءٌ زَادَنِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَلَمْ يُفَارِقْنِى فَجَعَلْتُهُ فِى كِيسٍ فَلَمْ يَزَلْ عِنْدِى حَتَّى جَاءَ أَهْلُ الشَّامِ يَوْمَ الْحَرَّةِ فَأَخَذُوا مِنَّا مَا أَخَذُوا .

Bize Muhammed b. Alâ, ona Ebu Avane, ona A'meş, ona Salim b. Ebu Ca'd, ona da Cabir b. Abdullah şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) ile birlikte bir savaşta beraberdim. Devemle gidiyordum. Rasulullah (sav) bana 'Sana ne oluyor da insanların (ordunun) arkasından gidiyorsun' dedi. Ben de 'Devem yoruldu' dedim. Bunun üzerine Rasulullah (sav) devemin kuyruğunu tuttu ve sıkıştırdı. Sonra kendimi insanların (ordunun) ön saflarında buldum, devemin başını zapt edemiyordum. Medine'ye yaklaşınca Rasulullah (sav) 'Deve ne yaptı öyle, onu bana sat' buyurdu. Ben 'Hayır o deve sana feda olsun' dedim. O da 'Hayır onu bana sat' buyurdu. Ben yine 'Hayır o devem sana feda olsun' dedim. Bu sefer O yine 'Onu bana sat' buyurdu. Ben de belli bir ücretle sattım, bana 'Ona bin, Medine'ye dönünce onu bana getir' buyurdu. Medine'ye gelince deveyle birlikte yanına vardığımda Bilal'e 'Ey Bilal! Ona bir ölçek gümüş ve bir kırat da fazladan ver' buyurdu. Rasulullah'ın (sav) verdiği o fazla parayı (teberrük olarak) bir keseye koydum. Şamlılar Harre gününde mallarımızı yağma edinceye kadar yanımda taşıdım."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Buyû' 77, /2387

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ جَمِيعًا عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ بِهَذَا الإِسْنَادِ (حَدَّثَنِى سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ). مِثْلَهُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ تَنَاجَشُوا وَلاَ يَبِعِ الْمَرْءُ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ يَبِعْ حَاضِرٌ لِبَادٍ وَلاَ يَخْطُبِ الْمَرْءُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ الأُخْرَى لِتَكْتَفِئَ مَا فِى إِنَائِهَا " [غَيْرَ أَنَّ فِى حَدِيثِ مَعْمَرٍ "وَلاَ يَزِدِ الرَّجُلُ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ."]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdüla’lâ; (T) Bize Muhammed b. Râfî', ona Abdürrezzak, o ikisine Mamer, ona ez-Zührî bu isnad ile rivayet etti. (Bana Saîd b. el-Müseyyeb’in rivayet ettiğine göre Ebu Hureyre dedi ki…) diyerek hadisi aynen rivayet etti. Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "(Aldatmak düşüncesiyle) müşteri kızıştırmayın. Bir kişi kardeşinin (bitmek üzere olan) satışı üzerine (bozacak şekilde) satış yapmasın. Şehirli bir kimse köylü adına alışveriş yapmasın. Kişi kardeşinin talip olduğu (kıza) talip olmasın. Kadın kabındakini boşaltmak maksadıyla başkasının boşanmasını istemesin." [Şu kadar var ki hadisin Mamer tarafından yapılan rivayetinde; "bir kimse kardeşinin alışverişi üzerine artırma yapmasın" ibaresi de vardır.]

Açıklama: İsnadın tamamı için bk. M003459.

• Müslim Sahîh-i Müslim Nikah 3460, /565

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ جَمِيعًا عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ بِهَذَا الإِسْنَادِ (حَدَّثَنِى سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ) . مِثْلَهُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " لاَ تَنَاجَشُوا وَلاَ يَبِعِ الْمَرْءُ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ يَبِعْ حَاضِرٌ لِبَادٍ وَلاَ يَخْطُبِ الْمَرْءُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ الأُخْرَى لِتَكْتَفِئَ مَا فِى إِنَائِهَا "

Bize Ebu Bekr b. Ebu Şeybe, ona Abdüla’lâ rivayet etti; (T) Bana Muhammed b. Râfî, ona Abdürrezzak rivayet etti, her ikisine Ma’mer, ona ez-Zührî bu isnad ile rivayet etti. (Bana Saîd b. el-Müseyyeb’in rivayet ettiğine göre Ebu Hureyre dedi ki…) diyerek hadisi aynen rivayet etti. Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "(Aldatmak düşüncesiyle) müşteri kızıştırmayın. Bir kişi kardeşinin (bitmek üzere olan) satışı üzerine (bozacak şekilde) satış yapmasın. Şehirli bir kimse köylü adına alış veriş yapmasın. Kişi kardeşinin talip olduğu (kıza) talip olmasın. Kadın kabındakini boşaltmak maksadıyla başkasının boşanmasını istemesin." [Şu kadar var ki hadisin Ma’mer tarafından yapılan rivayetinde: "Bir kimse kardeşinin alış verişi üzerine artırma yapmasın" ibaresi de vardır.]

Açıklama: İsnadın tamamı için bk. M003459.

• Müslim Sahîh-i Müslim Nikah 3460, /565

وَحَدَّثَنِى عَمْرٌو النَّاقِدُ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَابْنُ أَبِى عُمَرَ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم " نَهَى أَنْ يَبِيعَ حَاضِرٌ لِبَادٍ أَوْ يَتَنَاجَشُوا أَوْ يَخْطُبَ الرَّجُلُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ أَوْ يَبِيعَ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَكْتَفِئَ مَا فِى إِنَائِهَا أَوْ مَا فِى صَحْفَتِهَا." [زَادَ عَمْرٌو فِى رِوَايَتِهِ "وَلاَ يَسُمِ الرَّجُلُ عَلَى سَوْمِ أَخِيهِ."]

Bize Amr en-Nakıd, Züheyr b. Harb ve İbn Ebu Ömer, onlara Süfyan b. Uyeyne, ona ez-Zührî, ona Said, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Nebi (sav); "şehirlinin köylü adına mal satmasını yahut satıcıların müşteriyi kandırmak için fiyat kızıştırmalarını, ya da bir kimsenin kardeşinin talip olduğu bir kıza talip olmasını yahut kardeşinin satışı üzerine satış yapmasını yasakladı. Bir kadın kabındakini ya da tabağındakini elde etmek amacıyla kardeşinin boşanmasını istemesin." [Ayrıca Amr rivayetinde şu fazlalığı da zikretmiştir: "Kişi kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık da yapmasın"]

• Müslim Sahîh-i Müslim Nikah 3458, /565

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ " لاَ يَبِيعُ حَاضِرٌ لِبَادٍ ، وَلاَ تَنَاجَشُوا ، وَلاَ يَزِيدَنَّ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ ، وَلاَ يَخْطُبَنَّ عَلَى خِطْبَتِهِ ، وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَسْتَكْفِئَ إِنَاءَهَا " .

Bize Müsedded, ona Yezid b. Zuray', ona Ma'mer, ona Zuhri, ona Saîd, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'den (sav) şöyle rivayet etmiştir: "Şehirli köylü adına satış yapamaz. (Fiyatı artırmak için) müşteri kızıştırmayın. Kardeşinin (bitmek üzere olan) ticaretine (fazla vererek) kimse müdahale etmesin. Kimse kardeşinin talip olduğu birine (talebinden vazgeçmediği sürece) talip olmasın. Hiçbir kadın kendi kabını doldurmak (yerine geçmek) için kardeşinin boşanmasını istemesin."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Şurût 8, 1/735

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِى مَالِكٌ عَنْ عَبْدِ الْمَجِيدِ بْنِ سُهَيْلٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ وَأَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اسْتَعْمَلَ رَجُلاً عَلَى خَيْبَرَ ، فَجَاءَهُ بِتَمْرٍ جَنِيبٍ ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « كُلُّ تَمْرِ خَيْبَرَ هَكَذَا » . فَقَالَ لاَ وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّا لَنَأْخُذُ الصَّاعَ مِنْ هَذَا بِالصَّاعَيْنِ { وَالصَّاعَيْنِ } بِالثَّلاَثَةِ . فَقَالَ « لاَ تَفْعَلْ ، بِعِ الْجَمْعَ بِالدَّرَاهِمِ ، ثُمَّ ابْتَعْ بِالدَّرَاهِمِ جَنِيبًا » .

Bize İsmail, ona Malik, ona Abdülhamid b. Süheyl, ona Saîd b. Müseyyeb, ona da Ebu Saîd el-Hudrî ve Ebu Hureyre (r.anhuma) şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav), sahabeden bir kişiyi Hay­ber üzerine haraç memuru tayin etti. Sonra bu kişi Hayber'den cenîb (denilen en iyi cins) hurma ile geldi. Hz. peygamber (sav) ona "Hayber'in bütün hurmaları böyle mi?" diye sordu. O sahâbî "Hayır ey Allah'ın Rasulü, vallahi hepsi böyle değildir. Biz bir sa' iyi hurma karşılığında iki sa' (adi hurma), iki sa' karşılığında ise ile de üç sa' (adi hurma) alırız" dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) "Böyle yapma, topladığın hurmayı para ile sat, sonra bu para ile cenîb (iyi) hurma al" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Meğâzî 39, 2/100

وَحَدَّثَنِى عَمْرٌو النَّاقِدُ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَابْنُ أَبِى عُمَرَ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم " نَهَى أَنْ يَبِيعَ حَاضِرٌ لِبَادٍ أَوْ يَتَنَاجَشُوا أَوْ يَخْطُبَ الرَّجُلُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ أَوْ يَبِيعَ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَكْتَفِئَ مَا فِى إِنَائِهَا أَوْ مَا فِى صَحْفَتِهَا . زَادَ عَمْرٌو فِى رِوَايَتِهِ وَلاَ يَسُمِ الرَّجُلُ عَلَى سَوْمِ أَخِيهِ ".

Bana Amr en-Nâkıd, Züheyr b. Harb ve İbn Ebu Ömer rivayet etti. Züheyr kendisine Süfyan b. Uyeyne, ona ez-Zührî, ona Saîd, ona da Ebu Hureyre’nin rivayet ettiğine göre Nebi (sav), "şehirlinin köylü adına mal satmasını, yahut satıcıların müşteriyi kandırmak için fiyat kızıştırmalarını, ya da bir kimsenin kardeşinin talip olduğu bir kıza talip olmasını, yahut kardeşinin satışı üzerine satış yapmasını yasakladı. Bir kadın kabındakini ya da tabağındakini elde etmek amacıyla kardeşinin boşanmasını istemesin." [Ayrıca Amr rivayetinde şu fazlalığı da zikretmiştir: "Kişi kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık da yapmasın"]

• Müslim Sahîh-i Müslim Nikah 3458, /565

وَحَدَّثَنِى عَمْرٌو النَّاقِدُ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَابْنُ أَبِى عُمَرَ قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم " نَهَى أَنْ يَبِيعَ حَاضِرٌ لِبَادٍ أَوْ يَتَنَاجَشُوا أَوْ يَخْطُبَ الرَّجُلُ عَلَى خِطْبَةِ أَخِيهِ أَوْ يَبِيعَ عَلَى بَيْعِ أَخِيهِ وَلاَ تَسْأَلِ الْمَرْأَةُ طَلاَقَ أُخْتِهَا لِتَكْتَفِئَ مَا فِى إِنَائِهَا أَوْ مَا فِى صَحْفَتِهَا . زَادَ عَمْرٌو فِى رِوَايَتِهِ وَلاَ يَسُمِ الرَّجُلُ عَلَى سَوْمِ أَخِيهِ ".

Bana Amr en-Nâkıd, Züheyr b. Harb ve İbn Ebu Ömer rivayet etti. Züheyr kendisine Süfyan b. Uyeyne, ona ez-Zührî, ona Saîd, ona da Ebu Hureyre’nin rivayet ettiğine göre Nebi (sav), "şehirlinin köylü adına mal satmasını, yahut satıcıların müşteriyi kandırmak için fiyat kızıştırmalarını, ya da bir kimsenin kardeşinin talip olduğu bir kıza talip olmasını, yahut kardeşinin satışı üzerine satış yapmasını yasakladı. Bir kadın kabındakini ya da tabağındakini elde etmek amacıyla kardeşinin boşanmasını istemesin." [Ayrıca Amr rivayetinde şu fazlalığı da zikretmiştir: "Kişi kardeşinin pazarlığı üzerine pazarlık da yapmasın"]

• Müslim Sahîh-i Müslim Nikah 3458, /565

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَزِيدَ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ أَبِى أَيُّوبَ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو الأَسْوَدِ عَنِ ابْنِ أَبِى عَيَّاشٍ - وَاسْمُهُ نُعْمَانُ - عَنْ خَوْلَةَ الأَنْصَارِيَّةِ - رضى الله عنها - قَالَتْ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « إِنَّ رِجَالاً يَتَخَوَّضُونَ فِى مَالِ اللَّهِ بِغَيْرِ حَقٍّ ، فَلَهُمُ النَّارُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Farzu'l-Humus 7, 1/819

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ قَالَ حَدَّثَنِى مَالِكٌ عَنْ عَبْدِ الْمَجِيدِ بْنِ سُهَيْلٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ وَأَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنهما - أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم اسْتَعْمَلَ رَجُلاً عَلَى خَيْبَرَ ، فَجَاءَهُ بِتَمْرٍ جَنِيبٍ ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « كُلُّ تَمْرِ خَيْبَرَ هَكَذَا » . فَقَالَ لاَ وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّا لَنَأْخُذُ الصَّاعَ مِنْ هَذَا بِالصَّاعَيْنِ { وَالصَّاعَيْنِ } بِالثَّلاَثَةِ . فَقَالَ « لاَ تَفْعَلْ ، بِعِ الْجَمْعَ بِالدَّرَاهِمِ ، ثُمَّ ابْتَعْ بِالدَّرَاهِمِ جَنِيبًا » .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Meğâzî 39, 2/100