حَدَّثَنَا مُسَدَّدُ بْنُ مُسَرْهَدٍ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ عَنْ أَبِى الزُّبَيْرِ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم: "كَانَ إِذَا أَرَادَ الْبَرَازَ انْطَلَقَ حَتَّى لاَ يَرَاهُ أَحَدٌ ."

Bize Müsedded b. Müserhed, ona İsa b. Yunus, ona İsmail b. Abdülmelik, ona Ebu Zübeyr, ona da Câbir b. Abdullah şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) abdest bozmak istediği zaman, kendisini hiç kimse görmesin diye uzaklaşırdı."

Açıklama: el-Beraz, büyük abdest için kullanılan bir kelimedir. Bunun için avret mahallinin açılması gerekecektir. Bu nedenle 'kimse görmesin diye' vurgusu, sadece uzaklaşmayı değil, aynı zamanda kendini meraklı bakışlardan korumayı da gerekli kılmaktadır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 1, /11

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ أَخْبَرَنَا أَبُو التَّيَّاحِ حَدَّثَنِى شَيْخٌ قَالَ لَمَّا قَدِمَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسٍ الْبَصْرَةَ فَكَانَ يُحَدَّثُ عَنْ أَبِى مُوسَى فَكَتَبَ عَبْدُ اللَّهِ إِلَى أَبِى مُوسَى يَسْأَلُهُ عَنْ أَشْيَاءَ فَكَتَبَ إِلَيْهِ أَبُو مُوسَى إِنِّى كُنْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ذَاتَ يَوْمٍ فَأَرَادَ أَنْ يَبُولَ فَأَتَى دَمِثًا فِى أَصْلِ جِدَارٍ فَبَالَ ثُمَّ قَالَ صلى الله عليه وسلم: "إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يَبُولَ فَلْيَرْتَدْ لِبَوْلِهِ مَوْضِعًا."

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Ebu't-Teyyah, ona bir Şeyh'in rivayet ettiğine göre 'Abdullah b. Abbas Basra'ya geldiğinde Basralılar Ebû Mûsâ'dan nakiller yapıyorlardı. Bunun üzerine Abdullah, Ebu Musa'ya bazı şeyler hakkında sorular sorduğu bir mektup yazdı. Ebû Musa da ona şu şekilde cevap verdi: Ben bir gün Rasulullah (sav) ile birlikteydim. Küçük abdest bozmak istedi. Bir duvarın dibinde, toprağı yumuşak bir yere gelip ihtiyacını giderdi. Sonra da şöyle buyurdu: "Sizden biriniz küçük abdestini bozmak istediği zaman idrarı(nın üzerine sıçramaması) için uygun bir yer arasın."

Açıklama: Hadiste kullanılan 'uygun bir yer arasın' ifadesini, idrarın kişinin üzerine sıçramaması, kimsenin görmemesi, insanların geçiş yolu üzerine yapılmaması, durgun suyun kirletilmemesi vb. bir çok açıdan uygun bir mekan olarak değerlendirmek gerekmektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 2, /11

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ بْنِ قَعْنَبٍ الْقَعْنَبِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ - يَعْنِى ابْنَ مُحَمَّدٍ - عَنْ مُحَمَّدٍ - يَعْنِى ابْنَ عَمْرٍو - عَنْ أَبِى سَلَمَةَ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا ذَهَبَ الْمَذْهَبَ أَبْعَدَ."

Bize Abdullah b. Mesleme b. Ka'neb el-Ka'nebî, ona Abdülaziz -b. Muhammed-, ona Muhammed -b. Amr-, ona da Ebu Seleme'nin rivayet ettiğine göre Muğire b. Şu'be şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) abdest bozmak için ayrıldığı zaman (kimsenin görmemesi için) iyice uzaklaşırdı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 1, /11

حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَمْرٍو - يَعْنِى السَّدُوسِىَّ - حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ - هُوَ ابْنُ صُهَيْبٍ - عَنْ أَنَسٍ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ: "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ" وَقَالَ شُعْبَةُ وَقَالَ مَرَّةً "أَعُوذُ بِاللَّهِ " قَالَ وُهَيْبٌ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ "فَلْيَتَعَوَّذْ بِاللَّهِ "

Bize Hasan b. Amr -yani es-Sedûsî-, ona Vekî', ona Şube, ona Abdülaziz b. Suheyb, o da Enes b. Malik'ten bir önceki hadisin benzerini rivayet etmiş ve (Şube) şöyle demiştir: "Allahım, sana sığınırım." Şube dedi ki, (Abdülaziz bu hadisi) bir defa da: "Allah'a sığınırım" diye rivayet etti. Vüheyb, Abdülaziz'den rivayet ederken "(Kişi) Allah'a sığınsın" demiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 3, /12

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ يَحْيَى عَنْ أَبِى زَيْدٍ عَنْ مَعْقِلِ بْنِ أَبِى مَعْقِلٍ الأَسَدِىِّ قَالَ: "نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ نَسْتَقْبِلَ الْقِبْلَتَيْنِ بِبَوْلٍ أَوْ غَائِطٍ " [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَأَبُو زَيْدٍ هُوَ مَوْلَى بَنِى ثَعْلَبَةَ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Vüheyb, ona Amr b. Yahya, ona Ebu Zeyd, ona da Ma'kıl b. Ebu Ma'kıl el-Esedî şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) bizi, büyük ve küçük abdest bozarken Ka'be'ye ve Beytü'l-Makdis'e (Kudüs'e) yönelmekten nehyetti." [Ebû Davud dedi ki: "(Hadisin senedinde yer alan) Ebû Zeyd, Benû Sa'lebe'nin azatlısıdır."]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 4, /13

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثَنَا الزُّهْرِىُّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الأَنْصَارِىِّ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا أَتَيْتُمُ الْغَائِطَ فَلاَ تَسْتَقْبِلُوا الْقِبْلَةَ وَلاَ تَسْتَدْبِرُوهَا ، وَلَكِنْ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا." قَالَ أَبُو أَيُّوبَ فَقَدِمْنَا الشَّأْمَ فَوَجَدْنَا مَرَاحِيضَ بُنِيَتْ قِبَلَ الْقِبْلَةِ ، فَنَنْحَرِفُ وَنَسْتَغْفِرُ اللَّهَ تَعَالَى. وَعَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا أَيُّوبَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ.

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyân, ona ez-Zührî, ona Ata b. Yezid, ona da Ebu Eyyûb'ün rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Tuvalete gittiğinizde ne önünüzü ne de arkanızı kıble yönüne dönmeyiniz. Fakat doğu veya batıya dönünüz." Ebu Eyyûb şöyle dedi: 'Şam'a gittiğimizde tuvaletlerin kıble yönüne doru inşa edildiğini gördük. Artık yönümüzü faklı tarafa çeviriyor ve Allah'tan af diliyorduk.' ez-Zührî, Ata’dan naklen rivayet ettiğine göre o (Ata): 'Ebu Eyyûb'un benzerini Hz. Peygamber’den naklettiğini işittim' dedi.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Salât 29, 1/275

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمِ بْنِ بَزِيعٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَاذَانُ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِى مَيْمُونَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَنَسَ بْنَ مَالِكٍ قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم إِذَا خَرَجَ لِحَاجَتِهِ تَبِعْتُهُ أَنَا وَغُلاَمٌ وَمَعَنَا عُكَّازَةٌ أَوْ عَصًا أَوْ عَنَزَةٌ وَمَعَنَا إِدَاوَةٌ ، فَإِذَا فَرَغَ مِنْ حَاجَتِهِ نَاوَلْنَاهُ الإِدَاوَةَ ."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Salât 93, 1/294

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثَنَا الزُّهْرِىُّ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِى أَيُّوبَ الأَنْصَارِىِّ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا أَتَيْتُمُ الْغَائِطَ فَلاَ تَسْتَقْبِلُوا الْقِبْلَةَ وَلاَ تَسْتَدْبِرُوهَا ، وَلَكِنْ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا." قَالَ أَبُو أَيُّوبَ فَقَدِمْنَا الشَّأْمَ فَوَجَدْنَا مَرَاحِيضَ بُنِيَتْ قِبَلَ الْقِبْلَةِ ، فَنَنْحَرِفُ وَنَسْتَغْفِرُ اللَّهَ تَعَالَى. وَعَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ عَطَاءٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا أَيُّوبَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Salât 29, 1/275

حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ , قَالَ : حدَّثَنَا الأَعْمَشُ ، عَنِ الْمِنْهَالِ ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : كَانَ سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُد إذَا دَخَلَ الْخَلاَءَ ، نَزَعَ خَاتَمَهُ فَأَعْطَاهُ امْرَأَتَهُ.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 1214, 2/63

حَدَّثَنَا مُسَدَّدُ بْنُ مُسَرْهَدٍ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ وَعَبْدُ الْوَارِثِ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ صُهَيْبٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِذَا دَخَلَ الْخَلاَءَ - قَالَ عَنْ حَمَّادٍ قَالَ: "اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ" وَقَالَ عَنْ عَبْدِ الْوَارِثِ - قَالَ: "أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الْخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ " [قال ابو داود: رواه شعبة عن عبد العزيز: "اللهم اني اعوذ بك" و قال مرة: "اعوذ بالله" و قال وهيب: " فليتعوذ باللهِ"]

Bize Müsedded b. Müserhed, ona Hammad b. Zeyd ve Abdülvaris, onlara Abdülaziz b. Suheyb'in rivayet ettiğine göre Enes b. Malik şöyle demiştir: Rasulullah (sav) helaya girmek istediğinde, -Hammad rivayetinde- "Allahım sana sığınırım" diye dua ederdi." Abdulvâris rivayetine göre ise "Hubus ve habâis (her türlü pislik ve kötülük)ten Allah'a sığınırım" diye dua ederdi. [Ebû Davud şöyle dedi: "Bu hadisi Şube, Abdulaziz'den bir defa 'Allahım sana sığınırım', bir defa da "Allah'a sığınırım" ifadeleriyle rivayet etmiştir." Vüheyb ise, '(Kişi) Allah'a sığınsın' şeklinde rivayet etmiştir."]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 3, /11