حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ زَيْدٍ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ الْحَفَرِىُّ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِى هَارُونَ الْعَبْدِىِّ قَالَ : كُنَّا نَأْتِى أَبَا سَعِيدٍ فَيَقُولُ: مَرْحَبًا بِوَصِيَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ :« إِنَّ النَّاسَ لَكُمْ تَبَعٌ وَإِنَّ رِجَالاً يَأْتُونَكُمْ مِنْ أَقْطَارِ الأَرَضِينَ يَتَفَقَّهُونَ فِى الدِّينِ فَإِذَا أَتَوْكُمْ فَاسْتَوْصُوا بِهِمْ خَيْرًا » . قَالَ أَبُو عِيسَى: قَالَ عَلِىٌّ : قَالَ يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ : كَانَ شُعْبَةُ يُضَعِّفُ أَبَا هَارُونَ الْعَبْدِىَّ . قَالَ يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ مَا زَالَ ابْنُ عَوْنٍ يَرْوِى عَنْ أَبِى هَارُونَ الْعَبْدِىِّ حَتَّى مَاتَ . قَالَ أَبُو عِيسَى: وَأَبُو هَارُونَ اسْمُهُ عُمَارَةُ بْنُ جُوَيْنٍ .

Bize Süfyân b. Zeyd, ona Ebu Davud el-Haferî, ona Süfyân, ona da Ebu Harun el-Abdî şöyle rivayet etmiştir: Bizler Ebu Saîd'in (el-Hudrî) yanına gelir, o da bize "Rasulullah'ın (sav) vasiyeti (gereğince) hoş geldiniz!" der ve Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet ederdi: "İnsanlar size tâbidirler. Yeryüzünün (muhtelif) bölgelerinden insanlar, dinde (derin) anlayış sahibi olmak (için) size geleceklerdir. Size geldiklerinde, onlara hayrı tavsiye edin." Ebu İsa şöyle demiştir: Ali'nin dediğine göre Yahya, Şu'be'nin, Ebu Harun el-Abdî'yi zayıf saydığını ifade etmiştir. Yahya b. Saîd şöyle demiştir: Vefat edene dek İbn Avn, Ebu Harun el-Abdî'den hadis rivayet etmiştir. Ebu İsa şöyle demiştir: Ebu Harun'un ismi, Umâre b. Cüveyn'dir.

Açıklama: "مَرْحَبًا بِوَصِيَّةِ رَسُولِ اللَّهِ" ifadesi, "Rasulullah'ın (sav) vasiyeti (gereğince) hoş geldiniz!" şeklinde tercümeye yansıtılabilmiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 4, 5/30

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا نُوحُ بْنُ قَيْسٍ عَنْ أَبِى هَارُونَ الْعَبْدِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: « يَأْتِيكُمْ رِجَالٌ مِنْ قِبَلِ الْمَشْرِقِ يَتَعَلَّمُونَ فَإِذَا جَاءُوكُمْ فَاسْتَوْصُوا بِهِمْ خَيْرًا » . قَالَ : فَكَانَ أَبُو سَعِيدٍ إِذَا رَآنَا قَالَ مَرْحَبًا بِوَصِيَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم . قَالَ هَذَا حَدِيثٌ لاَ نَعْرِفُهُ إِلاَّ مِنْ حَدِيثِ أَبِى هَارُونَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ .

Bize Kuteybe, ona Nûh b. Kays, ona Ebu Harun el-Abdî, ona da Ebu Saîd el-Hudrî, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Doğu tarafından insanlar, (dinlerini) öğrenmek için size geleceklerdir. Sizlere geldiklerinde, onlara hayrı tavsiye edin." (Râvi Ebu Harun el-Abdî) şöyle demiştir: "Ebu Saîd bizi gördüğünde 'Rasulullah'ın (sav) vasiyeti (gereğince) hoş geldiniz.' (Ebu İsa et-Tirmizî) şöyle demiştir: "Bunu, yalnızca Ebu Harun'un Ebu Saîd'den rivayet ettiği hadis olarak biliyoruz."

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 4, 5/30

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ صَالِحٍ حَدَّثَنِى مُعَاوِيَةُ بْنُ صَالِحٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ نُفَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ جُبَيْرِ بْنِ نُفَيْرٍ عَنْ أَبِى الدَّرْدَاءِ قَالَ: كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَشَخَصَ بِبَصَرِهِ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ قَالَ « هَذَا أَوَانٌ يُخْتَلَسُ الْعِلْمُ مِنَ النَّاسِ حَتَّى لاَ يَقْدِرُوا مِنْهُ عَلَى شَىْءٍ » . فَقَالَ زِيَادُ بْنُ لَبِيدٍ الأَنْصَارِىُّ: كَيْفَ يُخْتَلَسُ مِنَّا وَقَدْ قَرَأْنَا الْقُرْآنَ فَوَاللَّهِ لَنَقْرَأَنَّهُ وَلَنُقْرِئَنَّهُ نِسَاءَنَا وَأَبْنَاءَنَا . فَقَالَ: « ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ يَا زِيَادُ إِنْ كُنْتُ لأَعُدُّكَ مِنْ فُقَهَاءِ أَهْلِ الْمَدِينَةِ هَذِهِ التَّوْرَاةُ وَالإِنْجِيلُ عِنْدَ الْيَهُودِ وَالنَّصَارَى فَمَاذَا تُغْنِى عَنْهُمْ ؟» . قَالَ جُبَيْرٌ فَلَقِيتُ عُبَادَةَ بْنَ الصَّامِتِ قُلْتُ : أَلاَ تَسْمَعُ إِلَى مَا يَقُولُ أَخُوكَ أَبُو الدَّرْدَاءِ؟ فَأَخْبَرْتُهُ بِالَّذِى قَالَ أَبُو الدَّرْدَاءِ قَالَ صَدَقَ أَبُو الدَّرْدَاءِ إِنْ شِئْتَ لأُحَدِّثَنَّكَ بِأَوَّلِ عِلْمٍ يُرْفَعُ مِنَ النَّاسِ ؟الْخُشُوعُ يُوشِكُ أَنْ تَدْخُلَ مَسْجِدَ جَمَاعَةٍ فَلاَ تَرَى فِيهِ رَجُلاً خَاشِعًا . قَالَ أَبُو عِيسَى : هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ . وَمُعَاوِيَةُ بْنُ صَالِحٍ ثِقَةٌ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ وَلاَ نَعْلَمُ أَحَدًا تَكَلَّمَ فِيهِ غَيْرَ يَحْيَى بْنِ سَعِيِدٍ الْقَطَّانِ وَقَدْ رُوِىَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ صَالِحٍ نَحْوُ هَذَا . وَرَوَى بَعْضُهُمْ هَذَا الْحَدِيثَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ جُبَيْرِ بْنِ نُفَيْرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَوْفِ بْنِ مَالِكٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم .

Bize Abdullah b. Abdurrahman, ona Abdullah b. Salih, ona Muaviye b. Salih, ona Abdurrahman b. Cübeyr b. Nüfeyr, ona babası Cübeyr b. Nüfeyr, ona da Ebu Derdâ şöyle rivayet etmiştir: "Bizler Rasulullah (sav) ile beraberdik, (kendisi başını kaldırıp) gökyüzüne baktı, ardından 'Şimdi öyle bir zaman geliyor ki, ilim insanların içinden öyle bir çekilip alınacak ki, insanlar artık ondan hiçbir şey elde edemez hale gelecekler.' buyurdu. Ziyâd b. Lebîd el-Ensârî 'Kur'ân'ı okuduğumuz halde (ilim), bizden nasıl çekilip alınır? Vallahi, bizler onu mutlaka okuyacak, kadınlarımıza ve çocuklarımıza da okutacağız' dedi. Hz. Peygamber (sav) de 'Ey Ziyâd, annen seni kaybetsin! Ben seni Medine ahalisinin derin anlayışlılarından (fukahâ) sayardım. İşte Yahudi ve Hristiyanların (elinde) Tevrat ve İncil! Onlara faydası nedir?' buyurdu." Cübeyr der ki: Ubâde b. Sâmit ile karşılaştım. Ona, “kardeşin Ebu Derdâ'nın dediğini duydun mu?” dedim ve Ebu Derdâ'nın dediklerini ona anlattım. O da “Ebu Derdâ doğru söylemiş. Eğer dilersen, insanların (arasından) kaldırılacak ilk ilmi sana söyleyeyim! O huşudur. Bir topluluğun mescidine girip orada tek bir adamı dahi huşu içinde göremeyeceğin zaman pek yakındır” dedi. [Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, hasen-garîb bir hadistir. Muaviye b. Salih, ehl-i hadis nezdinde sikadır. Yahya b. Said el-Kattân dışında birinin, onu tenkit ettiğini bilmiyoruz. Muaviye b. Salih'ten de buna benzer bir hadis rivayet edilmiştir. Bu hadisi bazıları, Abdurrahman b. Cübeyr b. Nüfeyr vasıtasıyla babasından, o Avf b. Malik'ten, o da Hz. Peygamber (sav)'den rivayet etmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 5, 5/31

حَدَّثَنَا أَبُو الأَشْعَثِ أَحْمَدُ بْنُ الْمِقْدَامِ الْعِجْلِىُّ الْبَصْرِىُّ حَدَّثَنَا أُمَيَّةُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ يَحْيَى بْنِ طَلْحَةَ حَدَّثَنِى ابْنُ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ :سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ : "مَنْ طَلَبَ الْعِلْمَ لِيُجَارِىَ بِهِ الْعُلَمَاءَ أَوْ لِيُمَارِىَ بِهِ السُّفَهَاءَ أَوْ يَصْرِفَ بِهِ وُجُوهَ النَّاسِ إِلَيْهِ أَدْخَلَهُ اللَّهُ النَّارَ ." [قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ غَرِيبٌ لاَ نَعْرِفُهُ إِلاَّ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ . وَإِسْحَاقُ بْنُ يَحْيَى بْنِ طَلْحَةَ لَيْسَ بِذَاكَ الْقَوِىِّ عِنْدَهُمْ تُكُلِّمَ فِيهِ مِنْ قِبَلِ حِفْظِهِ .]

Bize Ebu Eş'as Ahmed b. Mikdâm el-Iclî el-Basrî, ona Ümeyye b. Halid, ona İshak b. Yahya b. Talha, ona İbn Ka'b b. Mâlik, ona da babası (Ka'b b. Mâlik), Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Kim ilmi, alimlere karşı övünmek, cahillerle çekişmek ya da insanların dikkatlerini kendisine çekmek için tahsil ederse Allah onu (Cehennem) ateşine sokar." [Ebu İsa şöyle demiştir: Bu hadis, sadece bu tarikten bildiğimiz garîb bir hadistir. İshak b. Yahya b. Talha, (muhaddisler) nezdinde zayıftır (leyse bi-zâlike'l-kavî); hafızası sebebiyle tenkide maruz kalmıştır.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 6, 5/33

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ بْنُ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: « مَنْ كَذَبَ عَلَىَّ - حَسِبْتُ أَنَّهُ قَالَ مُتَعَمِّدًا فَلْيَتَبَوَّأْ بَيْتَهُ مِنَ النَّارِ » . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ غَرِيبٌ مِنْ هَذَا الْوَجْهِ مِنْ حَدِيثِ الزُّهْرِىِّ عَنْ أَنَسٍ . وَقَدْ رُوِىَ هَذَا الْحَدِيثُ مِنْ غَيْرِ وَجْهٍ عَنْ أَنَسٍ .

Bize Kuteybe, ona Leys b. Sa'd, ona İbn Şihâb, ona da Enes b. Mâlik, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Kim benim -râvi der ki: Zannediyorum Hz. Peygamber "kasıtlı olarak" dedi.- " yalan söylerse cehennemdeki evine hazırlansın." Ebu İsa der ki: Bu, hasen-sahih bir hadis olup Zührî'nin Enes'den rivayetiyle garîb bir rivayettir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 8, 5/36

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ أَنْبَأَنَا شُعْبَةُ عَنْ سِمَاكِ بْنِ حَرْبٍ قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ قَالَ : قَالَ سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: « نَضَّرَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ مِنَّا شَيْئًا فَبَلَّغَهُ كَمَا سَمِعَ فَرُبَّ مُبَلَّغٍ أَوْعَى مِنْ سَامِعٍ » . قَالَ أَبُو عِيسَى : هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ وَقَدْ رَوَاهُ عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ عُمَيْرٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ .

Bize Mahmud b. Ğaylân, ona Ebu Davud, ona Şu'be, ona Simâk b. Harb, ona Abdurrahman b. Abdullah b. Mesud, ona da babası (Abdullah b. Mesud), Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Allah, bizden bir söz işitip onu ezberleyen ve sonra başkasına ulaştıran kimsenin yüzünü nurlandırsın. Kendisine hadis aktarılan nice kimseler onu ilk işitenden daha fazla kavrayışlıdır." [Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, hasen-sahih bir hadistir. Bu hadisi Abdülmelik b. Umeyr, Abdurrahman b. Abdullah'tan rivayet etmiştir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 7, 5/34

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ أَخْبَرَنَا عُمَرُ بْنُ سُلَيْمَانَ مِنْ وَلَدِ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ قَالَ :سَمِعْتُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبَانَ بْنِ عُثْمَانَ يُحَدِّثُ عَنْ أَبِيهِ قَالَ :خَرَجَ زَيْدُ بْنُ ثَابِتٍ مِنْ عِنْدِ مَرْوَانَ نِصْفَ النَّهَارِ قُلْنَا :مَا بَعَثَ إِلَيْهِ فِى هَذِهِ السَّاعَةِ إِلاَّ لِشَىْءٍ سَأَلَهُ عَنْهُ فَقُمْنَا فَسَأَلْنَاهُ فَقَالَ: نَعَمْ سَأَلَنَا عَنْ أَشْيَاءَ سَمِعْنَاهَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ :« نَضَّرَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ مِنَّا حَدِيثًا فَحَفِظَهُ حَتَّى يُبَلِّغَهُ غَيْرَهُ فَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ إِلَى مَنْ هُوَ أَفْقَهُ مِنْهُ وَرُبَّ حَامِلِ فِقْهٍ لَيْسَ بِفَقِيهٍ » . وَفِى الْبَابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ وَمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ وَجُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ وَأَبِى الدَّرْدَاءِ وَأَنَسٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى: حَدِيثُ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ حَدِيثٌ حَسَنٌ .

Bize Mahmûd b. Ğaylân, ona Ebu Davud, ona Şu'be, ona Ömer b. Hattâb'ın torunlarından Ömer b. Süleyman, ona Abdurrahman b. Ebân b. Osman, ona da babası (Ebân b. Osman) şöyle rivayet etmiştir: Zeyd b. Sâbit, günün ortasında, Mervân’ın yanından dışarı çıktı. Biz de kendi aramızda “Bu saatte onu yanına çağırdıysa, mutlaka kendisine bir mesele sormuştur” dedik. Bunun üzerine kalkıp Zeyd’e sorduk, bize “Evet, bize Rasulullah’tan (sav) işittiğimiz bazı şeyleri sordu. Ben Rasulullah’ı (sav) işittim, şöyle buyuruyordu: "Allah, benden bir söz işitip onu ezberleyen ve sonra başkasına ulaştıran kimsenin yüzünü nurlandırsın! Zira nice fıkıh (ilim) taşıyan kimse vardır ki, kendisinden daha fakih (derin anlayış sahibi) birine onu ulaştırır. Nice fıkıh (ilim) taşıyan da vardır ki, fakih (derinlemesine anlayış sahibi) değildir." [Bu konuda Abdullah b. Mesud, Muâz b. Cebel, Cübeyr b. Mut'im, Ebu Derdâ ve Enes'ten de hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa şöyle demiştir: Zeyd b. Sabit'ten rivayet edilen hadis, hasen bir hadistir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 7, 5/33

حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مُوسَى الْفَزَارِىُّ ابْنُ بِنْتِ السُّدِّىِّ حَدَّثَنَا شَرِيكُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْمُعْتَمِرِ عَنْ رِبْعِىِّ بْنِ خرَاشٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ قَالَ :قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « لاَ تَكْذِبُوا عَلَىَّ فَإِنَّهُ مَنْ كَذَبَ عَلَىَّ يَلِجُ فِى النَّارِ » . وَفِى الْبَابِ عَنْ أَبِى بَكْرٍ وَعُمَرَ وَعُثْمَانَ وَالزُّبَيْرِ وَسَعِيدِ بْنِ زَيْدٍ وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو وَأَنَسٍ وَجَابِرٍ وَابْنِ عَبَّاسٍ وَأَبِى سَعِيدٍ وَعَمْرِو بْنِ عَبَسَةَ وَعُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ وَمُعَاوِيَةَ وَبُرَيْدَةَ وَأَبِى مُوسَى الْغَافِقِىِّ وَأَبِى أُمَامَةَ وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ وَالْمُنْقَعِ وَأَوْسٍ الثَّقَفِىِّ . قَالَ أَبُو عِيسَى :حَدِيثُ عَلِىٍّ حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . قَالَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ :مَنْصُورُ بْنُ الْمُعْتَمِرِ أَثْبَتُ أَهْلِ الْكُوفَةِ . وَقَالَ وَكِيعٌ :لَمْ يَكْذِبْ رِبْعِىُّ بْنُ حِرَاشٍ فِى الإِسْلاَمِ كِذْبَةً

Bize İsmail b. Musa el-Fezârî İbn bt. es-Süddî, ona Şerîk b. Abdullah, ona Mansur b. Mu'temir, ona Rib'i b. Hirâş, ona da Ali b. Ebu Tâlib, Hz. Peygamber (sav)'in şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Benim adıma yalan söylemeyin. Zira benim adıma yalan söyleyen ateşe girer." Bu konuda Ebu Bekir, Ömer, Osman, Zübeyr, Said b. Zeyd, Abdullah b. Amr, Enes, Câbir, İbn Abbas, Ebu Said, Amr b. Abese, Ukbe b. Âmir, Muaviye b. Büreyde, Ebu Musa el-Ğâfikî, Ebu Ümâme, Abdullah b. Ömer, Münka' ve Evs es-Sekafî'den de hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa der ki: Ali'den rivayet edilen hadis, hasen-sahih bir hadistir. Abdurrahman b. Mehdî, “Mansûr b. Mu'temir ehl-i Kûfe'nin en sağlam (esbet) ravisidir” demiştir. Vekî de “Rib'i b. Hirâş, İslam hususunda yalan konuşmamıştır” demiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 8, 5/35

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِىٍّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِى ثَابِتٍ عَنْ مَيْمُونِ بْنِ أَبِى شَبِيبٍ عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: « مَنْ حَدَّثَ عَنِّى حَدِيثًا وَهُوَ يَرَى أَنَّهُ كَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الْكَاذِبِينَ » . وَفِى الْبَابِ عَنْ عَلِىِّ بْنِ أَبِى طَالِبٍ وَسَمُرَةَ . قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَرَوَى شُعْبَةُ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ سَمُرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم هَذَا الْحَدِيثَ وَرَوَى الأَعْمَشُ وَابْنُ أَبِى لَيْلَى عَنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ عَلِىٍّ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَكَأَنَّ حَدِيثَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ سَمُرَةَ عِنْدَ أَهْلِ الْحَدِيثِ أَصَحُّ . قَالَ :سَأَلْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ حَدِيثِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم: « مَنْ حَدَّثَ عَنِّى حَدِيثًا وَهُوَ يَرَى أَنَّهُ كَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الْكَاذِبِينَ » . قُلْتُ لَهُ: مَنْ رَوَى حَدِيثًا وَهُوَ يَعْلَمُ أَنَّ إِسْنَادَهُ خَطَأٌ أَيَخَافُ أَنْ يَكُونَ قَدْ دَخَلَ فِى حَدِيثِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَوْ إِذَا رَوَى النَّاسُ حَدِيثًا مُرْسَلاً فَأَسْنَدَهُ بَعْضُهُمْ أَوْ قَلَبَ إِسْنَادَهُ يَكُونُ قَدْ دَخَلَ فِى هَذَا الْحَدِيثِ . فَقَالَ: لاَ إِنَّمَا مَعْنَى هَذَا الْحَدِيثِ إِذَا رَوَى الرَّجُلُ حَدِيثًا وَلاَ يُعْرَفُ لِذَلِكَ الْحَدِيثِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَصْلٌ فَحَدَّثَ بِهِ فَأَخَافُ أَنْ يَكُونَ قَدْ دَخَلَ فِى هَذَا الْحَدِيثِ .

Bize Muhammed b. Beşşâr, ona Abdurrahman b. Mehdî, ona Süfyân, ona Habîb b. Ebu Sâbit, ona Meymûn b. Ebu Şebîb, ona da Muğîra b. Şu'be, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Yalan olduğunu bildiği bir hadisi benim adıma rivayet eden kişi, yalancılardan biridir." [Bu konuda Ali b. Ebu Tâlib ve Semura'dan da hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, hasen-sahih bir hadistir. Bu hadisi Şu'be, Hakem'den, o Abdurrahman b. Ebu Leyla'dan, o Semura'dan, o da Hz. Peygamber (sav)'den rivayet etmiştir. (Yine bu hadisi) A'meş ve İbn Ebu Leyla, Hakem'den, o Abdurrahman b. Ebu Leyla'dan, o Ali'den, o da Hz. Peygamber (sav)'den rivayet etmiştir. Abdurrahman b. Ebu Leyla'nın Semura'dan rivayet ettiği hadis, ehl-i hadis nezdinde daha sahih olsa gerektir. Ebu İsa şöyle demiştir: Ebu Muhammed Abdullah b. Abdurrahman'a, Nebî (sav)'den rivayet edilen "Yalan olduğunu bildiği halde benden hadis rivayet eden, yalancılardan biridir" hadisini sordum ve “isnadının hatalı olduğunu bildiği halde hadis rivayet eden kimsenin Nebî (sav)'nin bu hadisindeki tehdide muhatap olmasından korkulur mu?” Ya da “insanların mürsel olarak rivayet ettiği hadisi müsned olarak rivayet etse, yahut da isnadını değiştirip maklûb olarak rivayet etse, bu hadisteki tehdide girer mi” dedim. O da “hayır! Bu hadisin manası şudur: Birisi Hz. Peygamber'den (sav) bir hadis rivayet etse ve bu hadisin bir aslının varlığı bilinmediği, onu rivayet etmeye devam etse, işte bu kişinin hadisteki tehdide muhatap olmasından korkarım” dedi.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 9, 5/36

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنِ الْخَلِيلِ بْنِ مُرَّةَ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ :كَانَ رَجُلٌ مِنَ الأَنْصَارِ يَجْلِسُ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَيَسْمَعُ مِنَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم الْحَدِيثَ فَيُعْجِبُهُ وَلاَ يَحْفَظُهُ فَشَكَا ذَلِكَ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ :يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّى أَسْمَعُ مِنْكَ الْحَدِيثَ فَيُعْجِبُنِى وَلاَ أَحْفَظُهُ . فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :« اسْتَعِنْ بِيَمِينِكَ » . وَأَوْمَأَ بِيَدِهِ لِلْخَطِّ . وَفِى الْبَابِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو . قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ إِسْنَادُهُ لَيْسَ بِذَلِكَ الْقَائِمِ . وَسَمِعْتُ مُحَمَّدَ بْنَ إِسْمَاعِيلَ يَقُولُ: الْخَلِيلُ بْنُ مُرَّةَ مُنْكَرُ الْحَدِيثِ .

Bize Kuteybe, ona Leys, ona Halil b. Mürra, ona Yahya b. Ebu Salih, ona da Ebu Hureyre şöyle rivayet etmiştir: "Ensâr'dan bir adam Hz. Peygamber'in (sav) huzurunda oturur, Hz. Peygamber'den (sav) hadis dinler, dinledikleri hoşuna gider, ancak onları yazmazdı. Bu durumdan Hz. Peygamber'e(sav) yakındı ve 'ey Allah'ın Rasulü, ben senden hadis işitiyorum, hoşuma (da) gidiyor ancak ezberleyemiyorum' dedi. Rasulullah (sav), eliyle yazmayı kast ederek 'sağ elinden yardım al' buyurdu." [Bu konuda Abdullah b. Amr'dan da hadis rivayet edilmiştir. Ebu İsa şöyle demiştir: Bu, isnadı zayıf (إِسْنَادُهُ لَيْسَ بِذَلِكَ الْقَائِمِ) olan bir hadistir. Muhammed b. İsmail (el-Buhârî'yi), “Halil b. Mürra, münkerü'l-hadistir” derken işittim.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî İlim 12, 5/39