حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ الأَزْرَقُ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ أَبِى مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ: كَانَ يَضَعُ يَدَيْهِ عَلَى أُذُنَيْهِ وَيَقُولُ: ’صُمَّتَا إِنْ لَمْ أَكُنْ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "تَوَضَّئُوا مِمَّا مَسَّتِ النَّارُ."’

Bize Hişam b. Halid el-Ezrak, ona Halid b. Yezid b. Ebu Malik, ona da babası (Yezid b. Abdurrahman), Enes b. Malik'ten şöyle rivayet etmiştir: Enes b. Malik ellerini kulaklarına koyar ve: 'Rasulullah'ın (sav) "Ateşte pişen bir şey yemeniz durumunda abdest alın." dediğini kendisinden işitmemişsem kulaklarım sağır olsun' derdi.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 65, /87

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ وَهِشَامُ بْنُ خَالِدٍ - الْمَعْنَى - قَالاَ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بِهَذَا الإِسْنَادِ قَالَ: "وَمَسَحَ بِأُذُنَيْهِ ظَاهِرِهِمَا وَبَاطِنِهِمَا." [زَادَ هِشَامٌ وَأَدْخَلَ أَصَابِعَهُ فِى صِمَاخِ أُذُنَيْهِ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 50, /36

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ أَبُو مَرْوَانَ وَابْنُ الْمُصَفَّى قَالاَ حَدَّثَنَا بَقِيَّةُ عَنِ ابْنِ ثَوْبَانَ عَنْ أَبِيهِ يَرُدُّ إِلَى مَكْحُولٍ إِلَى مَالِكِ بْنِ يُخَامِرَ أَنَّ مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ حَدَّثَهُمْ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَنْ قَاتَلَ فِى سَبِيلِ اللَّهِ فُوَاقَ نَاقَةٍ فَقَدْ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ، وَمَنْ سَأَلَ اللَّهَ الْقَتْلَ مِنْ نَفْسِهِ صَادِقًا ثُمَّ مَاتَ أَوْ قُتِلَ فَإِنَّ لَهُ أَجْرَ شَهِيدٍ." زَادَ ابْنُ الْمُصَفَّى مِنْ هُنَا: "وَمَنْ جُرِحَ جُرْحًا فِى سَبِيلِ اللَّهِ أَوْ نُكِبَ نَكْبَةً فَإِنَّهَا تَجِىءُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَأَغْزَرِ مَا كَانَتْ، لَوْنُهَا لَوْنُ الزَّعْفَرَانِ، وَرِيحُهَا رِيحُ الْمِسْكِ، وَمَنْ خَرَجَ بِهِ خُرَاجٌ فِى سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنَّ عَلَيْهِ طَابَعَ الشُّهَدَاءِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Cihâd 42, /590

أَخْبَرَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الرُّوذْبَارِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ : مُحَمَّدُ بْنُ بَكْرٍ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خَالِدٍ وَهِشَامُ بْنُ خَالِدٍ الْمَعْنَى قَالاَ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ عَنْ حَرِيزِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَيْسَرَةَ عَنِ الْمِقْدَامِ بْنِ مَعْدِيكَرِبَ قَالَ : رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- تَوَضَّأَ قَالَ وَمَسَحَ بِأُذُنَيْهِ بَاطِنِهِمَا وَظَاهِرِهِمَا. زَادَ هِشَامٌ : وَأَدْخَلَ أَصَابِعَهُ فِى صِمَاخَىْ أُذُنَيْهِ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 307, 1/199

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ الدِّمَشْقِىُّ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ أَبِى سَلاَّمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَبِى سَلاَّمٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "أَغَرْنَا عَلَى حَىٍّ مِنْ جُهَيْنَةَ، فَطَلَبَ رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ رَجُلاً مِنْهُمْ، فَضَرَبَهُ فَأَخْطَأَهُ وَأَصَابَ نَفْسَهُ بِالسَّيْفِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَخُوكُمْ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ. فَابْتَدَرَهُ النَّاسُ فَوَجَدُوهُ قَدْ مَاتَ. فَلَفَّهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بِثِيَابِهِ وَدِمَائِهِ وَصَلَّى عَلَيْهِ وَدَفَنَهُ. فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ أَشَهِيدٌ هُوَ؟ قَالَ نَعَمْ، وَأَنَا لَهُ شَهِيدٌ." [قال ابو داود: إنما هو معاوية عن أخيه عن جده. قال: وهو معاوية بن سلام بن أبي سلام]

Bize Hişam b. Halid ed-Dımaşkî, ona Velid (b. Müslim), ona Muaviye b. Ebu Sellâm, ona babası (Sellâm), ona da dedesi (Ebû Sellâm Mamtûr el-Habeşî), Hz. Peygamber'in (sav) ashabından bir kişiden şöyle rivayet etmiştir: "Cuheyne kabilesinden bir mahalleye baskın düzenlemiştik. Müslümanlardan bir kişi, onlardan bir kişiyle çarpıştı. Kılıcıyla ona hamle yaptı ama kılıç düşmanını ıskalayıp kendisine isabet etti. Rasulullah (sav) 'Ey Müslümanlar! O, sizin kardeşinizdir (yardım etsenize)' buyurdu. Orada bulunanlar hemen yanına koştular ancak onun öldüğünü gördüler. Rasulullah (sav), onu kanlı elbiseleriyle birlikte sardı, cenaze namazını kıldı ve defnetti. İnsanlar 'Ya Rasulallah! O, şehit midir?' diye sorduklarında, 'Evet, ben de ona şahidim' buyurdu." [Ebu Davud 'Bu rivayeti Muâviye kardeşinden, kardeşi de dedesinden nakletmiştir. Râvinin tam adı, Muaviye b. Sellâm b. Ebu Sellâm'dır' açıklamasında bulunmuştur.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Cihâd 40, /589

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الْكَرِيمِ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ وَحَدَّثَنَا أَبُو حَاتِمٍ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ أَبِى مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « رَأَيْتُ لَيْلَةَ أُسْرِىَ بِى عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ مَكْتُوبًا الصَّدَقَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا وَالْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَرَ . فَقُلْتُ يَا جِبْرِيلُ مَا بَالُ الْقَرْضِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّدَقَةِ . قَالَ لأَنَّ السَّائِلَ يَسْأَلُ وَعِنْدَهُ وَالْمُسْتَقْرِضُ لاَ يَسْتَقْرِضُ إِلاَّ مِنْ حَاجَةٍ » .

Bize Ubeydullah b. Abdülkerim, ona Hişam b. Halid, ona Halid b. Yezid, ona Ebu Hatim, ona Hişam b. Halid, ona Halid b. Yezid b. Ebu Malik, ona babası, ona da Enes b. Malik'ten rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu, demiştir: "İsra gecesi Cennet'in kapısı üzerinde “Sadaka karşılığı on misli (sevap) vardır. Borç karşılığında) ise on sekiz misli (sevap) vardır” ifadesinin yazılı olduğunu gördüm. Bunun üzerine Cebrail'e “Borç vermenin sadakadan üstün olmasının hikmeti nedir?” diye sordum. Cebrail dedi ki: Çünkü sadaka dileyen kişi bazen elinde bulunduğu halde dilenir. Fakat borç isteyen kimse, ancak ihtiyaçtan dolayı borçlanmak ister."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 19, /389

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الْكَرِيمِ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ وَحَدَّثَنَا أَبُو حَاتِمٍ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ أَبِى مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « رَأَيْتُ لَيْلَةَ أُسْرِىَ بِى عَلَى بَابِ الْجَنَّةِ مَكْتُوبًا الصَّدَقَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا وَالْقَرْضُ بِثَمَانِيَةَ عَشَرَ . فَقُلْتُ يَا جِبْرِيلُ مَا بَالُ الْقَرْضِ أَفْضَلُ مِنَ الصَّدَقَةِ . قَالَ لأَنَّ السَّائِلَ يَسْأَلُ وَعِنْدَهُ وَالْمُسْتَقْرِضُ لاَ يَسْتَقْرِضُ إِلاَّ مِنْ حَاجَةٍ » .

Bize Ubeydullah b. Abdülkerim, ona Hişam b. Halid, ona Halid b. Yezid, ona Ebu Hatim, ona Hişam b. Halid, ona Halid b. Yezid b. Ebu Malik, ona babası, ona da Enes b. Malik'ten rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu, demiştir: "İsra gecesi Cennet'in kapısı üzerinde “Sadaka karşılığı on misli (sevap) vardır. Borç karşılığında) ise on sekiz misli (sevap) vardır” ifadesinin yazılı olduğunu gördüm. Bunun üzerine Cebrail'e “Borç vermenin sadakadan üstün olmasının hikmeti nedir?” diye sordum. Cebrail dedi ki: Çünkü sadaka dileyen kişi bazen elinde bulunduğu halde dilenir. Fakat borç isteyen kimse, ancak ihtiyaçtan dolayı borçlanmak ister."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Sadakât 19, /389

وَرَوَاهُ الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ كَمَا أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ : حَسَّانُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَقِيهُ حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرٍ : مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ الأَزْرَقُ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ حَدَّثَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ عَنِ ابْنِ هُرْمُزَ عَنْ بُرَيْدِ بْنِ أَبِى مَرْيَمَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يُعَلِّمُنَا دُعَاءً نَدْعُو بِهِ فِى الْقُنُوتِ مِنْ صَلاَةِ الصُّبْحِ :« اللَّهُمَّ اهْدِنَا فِيمَنْ هَدَيْتَ ، وَعَافِنَا فِيمَنْ عَافَيْتَ ، وَتَوَلَّنَا فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ ، وَبَارِكْ لَنَا فِيمَا أَعْطَيْتَ ، وَقِنَا شَرَّ مَا قَضَيْتَ ، إِنَّكَ تَقْضِى وَلاَ يُقْضَى عَلَيْكَ ، إِنَّهُ لاَ يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ تَبَارَكْتَ رَبَّنَا وَتَعَالَيْتَ ». وَرَوَاهُ مَخْلَدُ بْنُ يَزِيدَ الْحَرَّانِىُّ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ فَذَكَرَ رِوَايَةَ بُرَيْدٍ مُرْسَلَةً فِى تَعْلِيمِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- أَحَدَ ابْنَىِ ابْنَتِهِ هَذَا الدُّعَاءَ فِى وِتْرِهِ ، ثُمَّ قَالَ بُرَيْدٌ سَمِعْتُ ابْنَ الْحَنَفِيَّةِ وَابْنَ عَبَّاسٍ يَقُولاَنِ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُهَا فِى قُنُوتِ اللَّيْلِ ، وَكَذَلِكَ رَوَاهُ أَبُو صَفْوَانَ الأَمَوِىُّ عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ إِلاَّ أَنَّهُ قَالَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ هُرْمُزَ ، وَقَالَ فِى حَدِيثِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَابْنِ الْحَنَفِيَّةِ فِى قُنُوتِ صَلاَةِ الصُّبْحِ. فَصَحَّ بِهَذَا كُلِّهِ أَنَّ تَعْلِيمَ هَذَا الدُّعَاءِ وَقَعَ لِقُنُوتِ صَلاَةِ الصُّبْحِ وَقُنُوتِ الْوِتْرِ ، وَأَنَّ بُرَيْدًا أَخَذَ الْحَدِيثَ مِنَ الْوَجْهَيْنِ اللَّذَيْنِ ذَكَرْنَاهُمَا وَبِاللَّهِ التَّوْفِيقُ.

• Beyhakî Sünen-i Kebir Salât 3184, 4/151

وَأَخْبَرَنَا أَبُو عَلِىٍّ الرُّوذْبَارِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ دَاسَةَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ أَبِى سَلاَّمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَبِى سَلاَّمٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ : أَغَرْنَا عَلَى حَىٍّ مِنْ جُهَيْنَةَ فَطَلَبَ رَجُلٌ مِنَ الْمُسْلِمِينَ رَجُلاً مِنْهُمْ فَضَرَبَهُ فَأَخْطَأَهُ وَأَصَابَ نَفْسَهُ بِالسَّيْفِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- :« أَخُوكُمْ يَا مَعْشَرَ الْمُسْلِمِينَ ». فَابْتَدَرَهُ النَّاسُ فَوَجَدُوهُ قَدْ مَاتَ فَلَفَّهُ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- بِثِيَابِهِ وَدِمَائِهِ وَصَلَّى عَلَيْهِ وَدَفَنَهُ فَقَالُوا : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَشَهِيدٌ هُوَ؟ قَالَ :« نَعَمْ وَأَنَا لَهُ شَهِيدٌ ».

• Beyhakî Sünen-i Kebir Diyât 16475, 16/413

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بن الْمُعَلَّى الدِّمَشْقِيُّ ، ح وَحَدَّثَنَا عَبْدَانُ بن أَحْمَدَ ، قَالا : حَدَّثَنَا هِشَامُ بن خَالِدٍ ، حَدَّثَنَا عُقْبَةُ بن عَلْقَمَةَ ، حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِيُّ ، حَدَّثَنِي يَحْيَى بن أَبِي كَثِيرٍ ، حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بن عَبْدِ الرَّحْمَنِ بن ثَوْبَانَ ، وَأَبُو سَلَمَةَ بن عَبْدِ الرَّحْمَنِ ، عَنْ بُسْرِ بن سَعِيدٍ ، حَدَّثَنِي زَيْدُ بن خَالِدٍ الْجُهَنِيُّ ، أَنّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، قَالَ : مَنْ جَهَّزَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا ، وَمَنْ خَلَفَ غَازِيًا فِي أَهْلِهِ فَقَدْ غَزَا .

• Taberânî Mu'cem-i kebîr Zeyd b. Halid el-Cühenî 5228, 4/1316