حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِدْرِيسَ عَنِ ابْنِ عَجْلاَنَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ أُذُنَيْهِ دَاخِلَهُمَا بِالسَّبَّابَتَيْنِ وَخَالَفَ إِبْهَامَيْهِ إِلَى ظَاهِرِ أُذُنَيْهِ فَمَسَحَ ظَاهِرَهُمَا وَبَاطِنَهُمَا .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdullah b. İdris, ona İbn Aclân, ona Zeyd b. Eslem, ona Atâ b. Yesâr, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) işaret parmaklarıyla kulaklarının iç kısmını, diğer taraftan da baş parmaklarıyla kulaklarının dış kısmını meshetti. Böylece kulaklarının hem içini hem dışını meshetmiş oldu.

Açıklama: Elbani bu hadisn hasen sahih olduğunu ifade etmiştir

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 52, /81

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَعُثْمَانُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى شَيْبَةَ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْحَنْظَلِىُّ - وَاللَّفْظُ لِقُتَيْبَةَ، قَالَ إِسْحَاقُ: ’أَخْبَرَنَا’، وَقَالَ الآخَرَانِ: ’حَدَّثَنَا’- جَرِيرٌ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ حُمْرَانَ مَوْلَى عُثْمَانَ قَالَ: سَمِعْتُ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ وَهُوَ بِفِنَاءِ الْمَسْجِدِ، فَجَاءَهُ الْمُؤَذِّنُ عِنْدَ الْعَصْرِ فَدَعَا بِوَضُوءٍ، فَتَوَضَّأَ، ثُمَّ قَالَ: ’وَاللَّهِ لأُحَدِّثَنَّكُمْ حَدِيثًا، لَوْلاَ آيَةٌ فِى كِتَابِ اللَّهِ مَا حَدَّثْتُكُمْ. إِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "لاَ يَتَوَضَّأُ رَجُلٌ مُسْلِمٌ، فَيُحْسِنُ الْوُضُوءَ، فَيُصَلِّى صَلاَةً إِلاَّ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الصَّلاَةِ الَّتِى تَلِيهَا."

Bize Kuteybe b. Said, Osman b. Muhammed b. Ebu Şeybe ve İshak b. İbrahim, rivayet Kuteybe'nin lafızlarıyla nakledilmiştir, İshak (hocasıyla rivayet ilişkisini ifade etmek için) 'ahberena, diğer iki ravi ise 'haddesenâ' lafzını kullanmıştır, onlara Cerir, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr) ona da Hz. Osman'ın azatlısı Humrân şöyle rivayet etmiştir: (Bu hadisi) Osman b. Affân'dan mescidin avlusundayken işitmiştim. İkindi vakti müezzin onun yanına geldi. Hz. Oman abdest almak için su istedi ve abdest aldı. Ardından şöyle dedi: Allah'a yemin ederim ki, size bir hadis rivayet edeceğim, eğer Allah'ın Kitabı'ndaki bir ayet olmasaydı onu size anlatmazdım. Rasulullah'ı (sav) şöyle derken işittim: "Hiçbir Müslüman kimse yok ki, abdest alsın; bunu güzelce yapsın ve peşinden namaz kılsın da, Allah (cc) kıldığı o namazla bir sonraki namaz arasındaki günahlarını bağışlamasın."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 540, /116

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُصَفَّى الْحِمْصِىُّ حَدَّثَنَا بَقِيَّةُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفَضْلِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَالِمٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ رَأَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم رَجُلاً يَتَوَضَّأُ فَقَالَ « لاَ تُسْرِفْ لاَ تُسْرِفْ » .

Bize Muhammed b. el-Musaffâ el-Hımsî, ona Bekıyye, ona Muhammed b. Fadl, ona babası, ona Salim, ona da İbn Ömer şöyle demiştir: "Rasulullah abdest alan bir adamı gördü ve "İsraf etme! İsraf etme!" buyurdu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 48, /79

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ سِنَانِ بْنِ رَبِيعَةَ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ قَالَ تَوَضَّأَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَغَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا وَيَدَيْهِ ثَلاَثًا وَمَسَحَ بِرَأْسِهِ وَقَالَ « الأُذُنَانِ مِنَ الرَّأْسِ » . قَالَ أَبُو عِيسَى قَالَ قُتَيْبَةُ قَالَ حَمَّادٌ لاَ أَدْرِى هَذَا مِنْ قَوْلِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَوْ مِنْ قَوْلِ أَبِى أُمَامَةَ . قَالَ وَفِى الْبَابِ عَنْ أَنَسٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ لَيْسَ إِسْنَادُهُ بِذَاكَ الْقَائِمِ . وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ أَكْثَرِ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَمَنْ بَعْدَهُمْ أَنَّ الأُذُنَيْنِ مِنَ الرَّأْسِ . وَبِهِ يَقُولُ سُفْيَانُ الثَّوْرِىُّ وَابْنُ الْمُبَارَكِ وَالشَّافِعِىُّ وَأَحْمَدُ وَإِسْحَاقُ . وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ مَا أَقْبَلَ مِنَ الأُذُنَيْنِ فَمِنَ الْوَجْهِ وَمَا أَدْبَرَ فَمِنَ الرَّأْسِ . قَالَ إِسْحَاقُ وَأَخْتَارُ أَنْ يَمْسَحَ مُقَدَّمَهُمَا مَعَ الْوَجْهِ وَمُؤَخَّرَهُمَا مَعَ رَأْسِهِ . وَقَالَ الشَّافِعِىُّ هُمَا سُنَّةٌ عَلَى حِيَالِهِمَا يَمْسَحُهُمَا بِمَاءٍ جَدِيدٍ .

Bize Kuteybe, ona Hammâd b. Zeyd, ona Sinan b. Rabîa, ona da Şehr b. Havşeb, Ebu Ümâme’nin şöyle anlattığını rivayet etti: Rasul-i Ekrem (sav), abdest aldı. Yüzünü ve ellerini üçer kere yıkadı, başını meshetti ve “Kulaklar başın meshine dahildir” dedi. Ebu İsa (Tirmizî) dedi ki: Kuteybe’nin nakline göre Hammâd dedi ki “Kulaklar başın meshine dahildir” sözü, Peygamber’in (sav) sözü mü yoksa Ebu Ümâme’nin sözü mü bilmiyorum. Bu konuda Enes’ten de hadis rivayet edilmiştir. Tirmizî: Bu hadis, hasendir, isnadı pek sağlam değildir. Hz. Peygamber’in (sav) ashâbı ve tabiûn alimlerinin uygulamaları bu hadis doğrultusundadır yani onlara göre kulaklar başın meshine dahildir. Süfyân es Sevrî, İbn’ül Mübarek, Şâfiî, Ahmed (b. Hanbel) ve İshâk’ın görüşü de bu doğrultudadır. Bazı alimler, kulakların ön tarafı yüzden, arka tarafı ise, baştan sayılır demişlerdir. İshak, “Kişinin kulaklarının ön tarafını yüzünü yıkarken, arka tarafını da başını meshederken meshetmesini tercih ederim” ifadesini kullanmıştır. Şâfiî de “Kulakların yüze ve başa karşılık meshedilmesi sünnet olup, elde kalan yaş kısım ile değil yeni bir su ile meshedilmelidir” demiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tahâret 29, 1/53

أَخْبَرَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الْحَافِظُ أَخْبَرَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ : مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ الْمَحْبُوبِىُّ بِمَرْوٍ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ سَيَّارٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ كَثِيرٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ كَثِيرٍ عَنْ عَاصِمِ بْنِ لَقِيطِ بْنِ صَبِرَةَ عَنْ أَبِيهِ : أَنَّهُ أَتَى النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- فَذَكَرَ أَشْيَاءَ ، فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- : " أَسْبِغِ الْوُضُوءَ وَخَلِّلِ الأَصَابِعَ ، وَإِذَا اسْتَنْشَقْتَ فَبَالِغْ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ صَائِمًا "

Bize Ebû Abdullah el-Hafız, ona Merv'de Ebû'l-Abbas Muhammed b. Ahmed el-Mahbûbî, ona Ahmed b. Seyyâr, ona Muhammed b. Kesîr, ona Süfyan, ona İsmail b. Kesîr, ona Asım b. Lakît b. Sabra, ona da babasının rivâyet ettiğine göre, Rasûlullah'a (sav) gelip bir şeyler söylediğinde, Hz. Peygamber ona şöyle buyurmuştur: "Abdest alırken suyu organlarına iyice ulaştır, parmaklarının arasını da hilâlle. Burnuna su verdiğin zaman, eğer oruçlu değilsen suyu genzine kadar ulaştır."

• Beyhakî Sünen-i Kebir Tahâret 230, 1/154

حَدَّثَنَا الْحُمَيْدِيُّ قَالَ: ثنا سُفْيَانُ قَالَ: ثنا ابْنُ عَجْلَانَ، عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِي سَعِيدٍ، عَنْ أَبِي سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ: تَوَضَّأَ عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ أَبِي بَكْرٍ عِنْدَ عَائِشَةَ فَقَالَتْ: " أَسْبِغِ الْوُضُوءَ يَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ؛ فَإِنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: 'وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ'"

Bize el-Humeydî, ona Süfyan, ona İbn Aclân, ona Saîd b. Ebî Saîd, ona Ebû Seleme b. Abdurrahman şöyle dedi: "Hz. Ebû Bekir'in oğlu Abdurrahman, ablası Hz. Âişe'nin (ra) yanında abdest alıyordu. Hz. Âişe dedi ki: 'Ya Abdurrahman, suyu uzuvlarına iyice ulaştır, çünkü ben Rasûlullah'ın (sav) 'Vay o topukların cehennemden çekeceklerine!' dediğini işittim."

• Humeydî Müsned-i Humeydî Aişe bt. Ebubekir 161, 1/241

144- حدثنا زيد بن الحباب عن خالد بن أبي بكر قال رأيت سالما مسح رأسه واحدة

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Tahâret 144, 1/289

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِى بُكَيْرٍ حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ « أَلاَ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَا يُكَفِّرُ اللَّهُ بِهِ الْخَطَايَا وَيَزِيدُ بِهِ فِى الْحَسَنَاتِ » . قَالُوا بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ « إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَكَثْرَةُ الْخُطَا إِلَى الْمَسَاجِدِ وَانْتِظَارُ الصَّلاَةِ بَعْدَ الصَّلاَةِ » .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Yahya b. Ebu Bükeyr, ona Züheyr b. Muhammed, ona Abdullah b. Muhammed b. Akîl, ona Said b. el-Müseyyeb, ona da Ebu Said el-Hudrî'nin rivayet ettiğine göre, Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Allah’ın günahları affetmesine ve hasenatı arttırmasına sebep olan şeyleri söyleyeyim mi?" Ashâb, "Buyur, ey Allah’ın Rasulü!" deyince, O (Rasulullah (sav)) "Güçlüklere rağmen adabına riayet ederek iyice abdest almak,, mescitlere gitmek için yürümek ve namazdan sonra diğer namazı beklemek" buyurdu.

Açıklama: Elbani bu hadisn hasen sahih olduğunu ifade etmiştir

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 49, /79

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ بْنُ جَابِرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُصْمٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: "كَانَتِ الصَّلاَةُ خَمْسِينَ وَالْغُسْلُ مِنَ الْجَنَابَةِ سَبْعَ مِرَارٍ وَغَسْلُ الْبَوْلِ مِنَ الثَّوْبِ سَبْعَ مِرَارٍ فَلَمْ يَزَلْ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَسْأَلُ حَتَّى جُعِلَتِ الصَّلاَةُ خَمْسًا وَالْغُسْلُ مِنَ الْجَنَابَةِ مَرَّةً وَغَسْلُ الْبَوْلِ مِنَ الثَّوْبِ مَرَّةً."

Bize Kuteybe b. Said, ona Eyyüb b. Cabir, ona Abdullah b. Usm, ona Abdullah b. Ömer şöyle dedi: "Namaz elli vakit, cünüplükten dolayı yıkanmak ve elbiseden idrarı yıkamak yedişer defaydı. Rasululah (sav), namaz beş vakite, cünüplükten dolayı yıkanmak ve elbiseden idrarı yıkamak birer defaya indirilinceye kadar duaya devam etti."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 98, /64

حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ حُمَيْدِ بْنِ كَاسِبٍ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ حَمْزَةَ عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ رَبَاحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « كَفَّارَاتُ الْخَطَايَا إِسْبَاغُ الْوُضُوءِ عَلَى الْمَكَارِهِ وَإِعْمَالُ الأَقْدَامِ إِلَى الْمَسَاجِدِ وَانْتِظَارُ الصَّلاَةِ بَعْدَ الصَّلاَةِ » .

Bize Yakub b. Humeyd b. Kâsib, ona Süfyân b. Hamza, ona Kesîr b. Zeyd, ona Velid b. Rabâh, ona da Ebu Hüreyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: “Güçlüklere rağmen adabına riayet ederek abdest almak, mescitlere gitmek için yürümek ve (bir) namazdan sonra da diğer namazı beklemek günahlara kefarettir."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 49, /80