حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ عُلَيَّةَ عَنْ رَوْحِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنِ الرُّبَيِّعِ قَالَتْ: أَتَانِى ابْنُ عَبَّاسٍ فَسَأَلَنِى عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ - تَعْنِى حَدِيثَهَا الَّذِى ذَكَرَتْ: ’أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ، وَغَسَلَ رِجْلَيْهِ’ - فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ: ’إِنَّ النَّاسَ أَبَوْا إِلاَّ الْغَسْلَ، وَلاَ أَجِدُ فِى كِتَابِ اللَّهِ إِلاَّ الْمَسْحَ.’

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona (İsmail) İbn Uleyye, ona Ravh b. Kasım, ona da Abdullah b. Muhammed b. Akîl, Rubeyyi'in (bt. Muavviz) şöyle dediğini rivayet etmiştir: İbn Abbas bana gelerek, 'Hz. Peygamber'in (sav) abdest alırken ayaklarını yıkadığını' bildirdiğim hadisi sordu ve sonra şöyle dedi: 'İnsanlar (ayakları) yıkamak dışında başka bir şeyi kabul etmiyorlar. Ancak ben Allah'ın Kitabı'nda sadece ayakları mesh etmeyi buluyorum.' dedi.

Açıklama: Elbani ...فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ إِنَّ النَّاسَ kısmı dışındaki bölümün hasen olduğunu ifade etmiştir

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 56, /83

قَالَ الْقَطَّانُ حَدَّثَنَا أَبُو حَاتِمٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْمُؤْمِنِ بْنُ عَلِىٍّ حَدَّثَنَا عَبْدُ السَّلاَمِ بْنُ حَرْبٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ."

Bize (Ahmed b. Sinan) Kattân, ona Ebu Hâtim, ona Abdulmü’min b. Ali, ona Abdüsselam b. Harb, ona Hişam b. Urve, ona babası (Urve b. Zübeyr), ona da Âişe Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(ٍİyi yıkanmadığı için) Ateşte yanacak olan topukların vay haline!"

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 55, /82

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَجَاءٍ الْمَكِّىُّ عَنِ ابْنِ عَجْلاَنَ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو خَالِدٍ الأَحْمَرُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلاَنَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى سَعِيدٍ عَنْ أَبِى سَلَمَةَ قَالَ: رَأَتْ عَائِشَةُ عَبْدَ الرَّحْمَنِ وَهُوَ يَتَوَضَّأُ، فَقَالَتْ: ’أَسْبِغِ الْوُضُوءَ، فَإِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "وَيْلٌ لِلْعَرَاقِيبِ مِنَ النَّارِ".’

Bize Muhammed b. Sabbah, ona Abdullah b. Reca el-Mekkî, ona İbn Aclân; (T) Bize Ebu Bekir b. Ebî Şeybe, ona Yahya b. Said ve Ebu Halid el-Ahmer, onlara Muhammed b. Aclân, ona Said b. Ebu Said, ona da Ebu Seleme (b. Abdurrahman) şöyle rivayet etmiştir: Âişe (r.), (kardeşi) Abdurrahmân'ı abdest alırken gördü ve ona: 'Abdesti (şartlarına ve adaplarına özen göstererek) tastamam al. Zira ben Rasulullah'ı (sav): "(ٍİyi yıkanmadığı için) Ateşte yanacak olan topukların vay haline!" buyururken işittim.' dedi.

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 55, /83

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَبِى الشَّوَارِبِ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ الْمُخْتَارِ حَدَّثَنَا سُهَيْلٌ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ."

Bize Muhammed b. Abdulmelik b. Ebu Şevârib, ona Abdülaziz b. Muhtar, ona Süheyl (b. Ebu Salih), ona babası (Ebu Salih es-Semmâm), ona da Ebu Hureyre, Rasulullah’ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(ٍİyi yıkanmadığı için) Ateşte yanacak olan topukların vay haline!"

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 55, /83

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو الأَحْوَصِ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى كَرِبٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "وَيْلٌ لِلْعَرَاقِيبِ مِنَ النَّارِ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ebu’l-Ahvas (Sellâm b. Süleym), ona Ebu İshak (Amr b. Abdullah), ona Said b. Ebu Kerb, ona da Câbir b. Abdullah, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "(ٍİyi yıkanmadığı için) Ateşte yanacak olan topukların vay haline!"

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 55, /83

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ حَدَّثَنَا الْوَلِيدُ بْنُ مُسْلِمٍ حَدَّثَنَا حَرِيزُ بْنُ عُثْمَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مَيْسَرَةَ عَنِ الْمِقْدَامِ بْنِ مَعْدِيكَرِبَ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم تَوَضَّأَ، فَغَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا."

Bize Hişam b. Ammar, ona Velid b. Müslim, ona Hariz b. Osman, ona da Abdurrahman b. Meysere, Mikdad b. Ma'dîkerb'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ayaklarını üçer defa yıkayarak abdest aldı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tahâret ve sünenüha 56, /83

أَخْبَرَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيد قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ عَنْ شُعْبَةَ؛ (ح) وَأَخْبَرَنَا مُؤَمَّلُ بْنُ هِشَامٍ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ: قَالَ أَبُو الْقَاسِمِ صلى الله عليه وسلم: "وَيْلٌ لِلْعَقِبِ مِنَ النَّارِ."

Bize Kuteybe b. Said, ona Yezid b. Zürey', ona Şu'be; (T) Bize Müemmel b. Hişam, ona İsmail, ona Şu'be, ona Muhammed b. Ziyad, ona da Ebu Hüreyre, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Ateşte yanacak topukların vay haline."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 89, /2094

أَخْبَرَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ قَالَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ؛ (ح) وَأَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ - وَاللَّفْظُ لَهُ - عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ يِسَافٍ عَنْ أَبِى يَحْيَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: رَأَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَوْمًا يَتَوَضَّئُونَ، فَرَأَى أَعْقَابَهُمْ تَلُوحُ، فَقَالَ: "وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ، أَسْبِغُوا الْوُضُوءَ."

Bize Mahmud b. Ğaylan, ona Vekî, ona Süfyan (es-Sevrî); (T) Bize Amr b. Ali, ona Abdurrahman (b. Mehdi), ona Süfyan (es-Sevrî) -hadis Süfyan'ın lafızlarıyla nakledilmiştir-, ona Mansur (b. Mu'temir es-Sülemî), ona Hilal b. Yisâf, ona da Ebu Yahya (Misda el-Eslemî), Abdullah b. Amr'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav), abdest alan fakat toplukları (düzgün yıkanmadığı için kuru kalan) parlayan bir topluluk gördü. (Bu durumu hoş karşılamayan) Rasulullah (sav): "Ateşte yanacak topukların vay haline. Abdesti tam alınız" buyurdu.

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 89, /2094

حَدَّثَنِى يَحْيَى عَنْ مَالِكٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِىِّ عَنْ أَبِيهِ: أَنَّهُ قَالَ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ وَهُوَ جَدُّ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى الْمَازِنِىِّ وَكَانَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: ’هَلْ تَسْتَطِيعُ أَنْ تُرِيَنِى كَيْفَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَتَوَضَّأُ؟’ فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدِ بْنِ عَاصِمٍ: ’نَعَمْ.’ فَدَعَا بِوَضُوءٍ، فَأَفْرَغَ عَلَى يَدِهِ، فَغَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ، ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَاسْتَنْثَرَ ثَلاَثًا، ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا، ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ مَرَّتَيْنِ مَرَّتَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ، ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ بِيَدَيْهِ فَأَقْبَلَ بِهِمَا وَأَدْبَرَ؛ بَدَأَ بِمُقَدَّمِ رَأْسِهِ ثُمَّ ذَهَبَ بِهِمَا إِلَى قَفَاهُ ثُمَّ رَدَّهُمَا حَتَّى رَجَعَ إِلَى الْمَكَانِ الَّذِى بَدَأَ مِنْهُ، ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ.’

Bana Yahya, ona Malik (b. Enes), ona da Amr b. Yahya el-Mazinî, babasının (Yahya b. Umare el-Ensarî) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Yahya b. Umare, Abdullah b. Zeyd b. Asım'a -bu şahıs, Amr b. Yahya'nın dedesidir ve sahâbîdir- 'Bana Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını gösterebilir misin?' diye sordu. Abdullah b. Zeyd de 'Evet' cevabını verdi ve abdest suyu istedi. (Su gelince) Önce eline su döküp iki defa yıkadı. Sonra üç kez ağzına su aldı, (üç kez de) burnunu (sümkürerek) iyice temizledi. Daha sonra yüzünü üç kez, kollarını da ikişer kez dirseklerine kadar yıkadı. Sonrasında başını eliyle mesh etti. (Bunu yaparken) Ellerini (başına sürerek) başının önüne ve arkasına hareket ettirdi; (ellerini) başının ön tarafından başlayıp ensesine kadar götürdü, sonra arkadan öne doğru getirerek tekrar başladığı yere döndü. En sonunda da ayaklarını yıkadı.

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 33, 1/7

وَحَدَّثَنِى عَنْ مَالِكٍ أَنَّهُ بَلَغَهُ أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِى بَكْرٍ قَدْ دَخَلَ عَلَى عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ مَاتَ سَعْدُ بْنُ أَبِى وَقَّاصٍ فَدَعَا بِوَضُوءٍ فَقَالَتْ لَهُ عَائِشَةُ يَا عَبْدَ الرَّحْمَنِ أَسْبِغِ الْوُضُوءَ فَإِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ

Bana Malik'in rivayet ettiğine göre kendisine şöyle bir haber ulaşmıştır: Sad b. Ebu Vakkâs öldüğü gün Abdurrahman b. Ebu Bekir, Hz. Âişe'nin yanına girdi ve abdest almak için su iste. Hz. Aişe ona “Abdurrahman! Abdest azalarını iyice yıka. Çünkü Rasulullah'ı (sav) işittim şöyle buyuruyordu” dedi: "(Abdest alırken iyi yıkanmadığı için) ateşte yanacak topukların vay haline."

• İmam Mâlik Muvatta' Tahâret 36, 1/7