567 Kayıt Bulundu.
Giriş
Giriş
Bize Mahmud b. Gaylân, ona Ebu Davud, ona Şu'be, ona el-A'meş ile Hammâd ve Asım b. Behdele, onlara Ebû Vail, ona da Huzeyfe (ra) şöyle demiştir: Bir gün Hz. Ömer, "- Rasûlullah'ın (sav) fitne hakkında söylediği sözü hanginiz hatırlıyor?" diye sordu. Huzeyfe, "- Ben" dedi ve şöyle devam etti: "Bir kimsenin ailesi, malı, çocuğu ve komşusuyla ilgili fitnesine, onun namazı, orucu, sadakası ve iyiliği emredip kötülüğe mani olması kefaret olur." Hz. Ömer, "- Sana bunu sormuyorum, ben asıl deniz dalgaları gibi kabaracak olan büyük fitneyi soruyorum" dedi. Huzeyfe de, "- Ey Müminlerin Emiri! Seninle o fitne arasında kapalı bir kapı vardır" dedi. Hz. Ömer; "- O kapı açılacak mı, yoksa kırılacak mı?" diye sordu. Huzeyfe de "- Aksine kırılacak" dedi. Bunun üzerine Hz. Ömer: "- O zaman o fitne kapısı kıyamete kadar kapanmayacak demektir" dedi. Ebû Vail, Hammâd’ın rivayetinde şöyle diyor: Mesrûk'a bu kapının ne olduğunu Huzeyfe'ye sor dedim. O da sordu ve Huzeyfe "O kapı Ömer'dir" dedi. Ebû İsa dedi ki: Bu hadis sahihtir.
Bize Ahmed b. Muhammed, ona Abdullah b. el-Mübârek, ona Hayve b. Şurayh, ona Şurahbîl b. Şerîk, ona Ebû Abdurrahman el-Hubullî, ona Abdullah b. Amr (ra), Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: "Allah katında arkadaşların en iyisi, arkadaşına en iyi davranandır. Allah katında komşuların en iyiside, komşusuna en iyi muamele edendir." Ebû İsa şöyle demiştir: Bu hasen-garîb bir hadistir. Ebû Abdurrahman el-Hubullî'nin adı Abdullah b. Yezîd'dir.
Bize Kuteybe, ona el-Leys b. Sa'd, ona İbn Şihâb, ona Urve b. ez-Zübeyr, ona da Abdullah b. ez-Zübeyr şöyle anlatmıştır: "Ensâr’dan bir adam, Hz. Peygamber’in huzurunda, Harre’de halkın hurma bahçelerini suladıkları bir ark yüzünden Zübeyr’e çatmıştı. Ensarî, Zübeyr’e; “- Suyu serbest bırak, aksın!” demiş, ama Zübeyr kabul etmemişti. Hz. Peygamber’in huzurunda tartışmaya başladılar. Bunun üzerine Rasûlullah (sav) Zübeyr’e; “- Ya Zübeyr! Önce kendin sula, sonra komşularına da suyu gönder!” buyurdu. Ensârî Hz. Peygamber’in bu sözüne kızdı ve; “- Zübeyir, senin halanın oğlu olduğu için mi böyle hüküm veriyorsun?” dedi. Bu söz üzerine Hz. Peygamber’in yüzünün rengi attı ve Zübeyr’e dönüp; “- Ya Zübeyr! Sen bahçeni sula! Sonra suyu tut, hurma ağaçlarının köklerine ulaşmadan bırakma!” dedi. Ebû İsa şöyle dedi: Muhammed'in şöyle söylediğini duydum: Bu hadisi İbn Vehb, el-Leys b. Sa'd'dan rivâyet etmiştir. Yunus da ez-Zührî'den, o Urve'den, o Abdullah b. ez-Zübeyr'den, bu hadîsin benzerini rivâyet etmiştir. Şuayb b. Ebî Hamza da ez-Zührî'den, o Urve'den, O da ez-Zübeyr'den rivayet etmiş, ancak bu rivâyette Abdullah b. ez-Zübeyr'den söz etmemiştir.
Bize Abd b. Humeyd, ona Abdürrezzak, ona Ma’mer, ona ez-Zührî , ona Ubeydullah b. Abdullah b. Ebî Sevr, ona da İbn Abbas (ra) şöyle rivayet etti: “Ben, Kur’ân-ı Kerim’de; ‘İkiniz de tevbe ederseniz ne âlâ!.. Çünkü ikinizin de kalpleri eğrildi’ (Tahrîm, 66/4) meâlideki âyette işaret edilen Rasûlullah’ın (sav) hanımlarından ikisinin kimler olduğunu Hz. Ömer’e sormayı çok istiyordum. Nihâyet Hz. Ömer, hac seyahatine çıktı. Ben de onunla beraber hacca gittim. Yolda Hz. Ömer’e bir mataradan su döktüm, abdest aldı. Dedim ki: “- Ey mü’minlerin Emîri! Yüce Mevlâ’nın haklarında ‘İkiniz de tevbe ederseniz ne güzel!. Çünkü ikinizin de kalpleri eğrildi. Ama Peygamber’e karşı bir dayanışma içine girecek olursanız, bilin ki herkesten önce Allah onun dostu ve koruyucusudur…’ buyurduğu, Rasûlullah’ın (as.) hanımlarından ikisi, hangileridir?” “- Hayret sana, ey Abbas’ın oğlu!” dedi. Zührî şöyle dedi: “Vallahi Ömer, İbn Abbas’ın bu sorusundan hoşlanmadı, ama gerçeği de gizlemedi.” Hz. Ömer bana, “Onlar, Âişe ile Hafsa’dır” dedi ve sonra hadisi bana anlatmaya başladı: “Biz Kureyş kabilesi, kadınlara hükmeden bir millettik. Medîne’ye gelince, burada kendilerine kadınların hükmettiği bir halk bulduk. Bizim kadınlarımız da, onların kadınlarından bu hâli öğrenmeye başladılar. Bir gün karıma kızmıştım. Baktım ki karım da bana karşılık veriyor. Onun bana karşılık vermesini garipseyince de, “- Benim sana karşılık vermemi neden garipsiyorsun? Vallahi Rasûlullah’ın (sav) hanımları da, O’na karşılık veriyorlar. Bazen onlardan biri, geceye kadar bütün gün Rasûlullah’a (sav) dargın kalıyor.” dedi. Bunu duyunca ben kendi kendime, “Bunu yapan mutlaka perişan olur ve hüsrana uğrar” dedim. Benim evim, Avâlî’de, Ümeyye oğulları mahallesinde idi. Ensârdan bir komşum vardı. Onunla nöbetleşe Rasûlullah’ın (as.) yanına giderdik. Bir gün o gidiyor ve bana o gün inen vahyi ve diğer haberleri getiriyor, bir gün ben gidiyor ve ben de ona aynı şeyleri getiriyordum. O sırada bizler, Gassanlılar’ın, bizimle savaşmak için atlarını nallattıkları haberini konuşuyorduk. O gün arkadaşım yatsı vakti gelip kapımı çaldı. Ben de çıktım. Bana dedi ki: “- Büyük bir şey oldu!” “- Ne oldu? Yoksa Gassanlılar mı saldırdı?” “- Hayır! Daha büyük ve daha korkunç bir şey!.. Rasûlullah (sav) hanımlarını boşadı!” Bunu duyunca içimden, “Hafsa perişan oldu ve hüsrana uğradı. Zaten bunun olacağını tahmin ediyordum” dedim. Sabah namazını kılınca giyindim, sonra (Medîne’ye) indim, Hafsa’nın yanına girdim. Hafsa ağlıyordu. Dedim ki: “- Rasûlullah (as.) sizleri boşadı mı?” “- Bilmiyorum, işte şu hücreye çekildi.” Bunun üzerine Rasûlullah’ın (sav) siyah uşağını buldum. Ona; “- Ömer için Rasûlullah’tan (sav) izin iste!” dedim. Uşak içeri girdi, sonra çıktı ve dedi ki: “- Seni söyledim, bir şey demedi.” Bunun üzerine Mescide gittim, minberin yanına vardım. Orada bir gurup insan oturmuş ağlıyorlardu. Bir müddet oturdum. Sonra dayanamadım, tekrar gidip uşağı buldum. Yine; “- Ömer için izin iste!” dedim. Uşak içeri girdi, sonra çıktı ve; “- Seni söyledim, ama yine ses çıkarmadı” dedi. Tekrar Mescide gittim, bir müddet oturdum, sonra yine dayanamadım, gidio uşağı buldum ve kendisine, “- Ömer için izin iste!” dedim. Uşak içeri girdi, sonra çıktı ve; “- Seni söyledim, ama bir şey söylemedi” dedi. Artık dönüp oradan ayrıldım. Az sonra baktım, uşak beni çağırıyor: “- Gir, sana izin verdi!” İçeri girdim, baktım ki Rasûlullah (sav) kuru bir hasıra yaslanmış, vücuduna hasırın izleri çıkmış: “- Ey Allah’ın Rasûlü, hanımlarını boşadın mı?” dedim. Hz. Peygamber, “- Hayır!” dedi. Ben sevinçten ‘Allahu Ekber!’ dedim ve şöyle devam ettim: “- Ey Allah’ın Rasûlü, bilirsiniz ki biz Kureyşliler, kadınlara hükmederdik. Medîne’ye gelince, burada kadınların kendilerine üstün geldiği bir millet bulduk. Bizim kadınlarımız da bu adeti onların hanımlarından öğrenmeye başladılar. Bir gün karıma kızmıştım, baktım ki o da bana karşılık veriyor. Ben onun bu hâlini garipseyince, bana, “- Neden hayret ediyorsun? Vallahi Hz. Peygamber'in (sav) hanımları bile ona karşılık veriyorlar, hatta onlardan biri geceye kadar bütün günü ona dargın olarak geçiriyor” dedi. Bu söz üzerine hemen Hafsa’ya gittim ve ona, “- Siz, Rasûlullah'a (sav) karşılık veriyor musunuz?” diye sordum. O da, “- Evet. Hatta bizden biri geceye kadar bütün günü ona dargın olarak geçiriyor” dedi. Ben de, “- Sizden bunu kim yapmışsa mahvolmuş ve hüsrana uğramış demektir. Herhangi biriniz, Rasûlullah'ın (sav) gazabından dolayı Allah’ın gazabına uğramaktan ve helâk olmaktan emin mi oldu?” dedim. Bunun üzerine Rasûlullah (sav) gülümsedi. Hz. Ömer şöyle devam eder: Hafsa’ya şöyle dedim: “- (Kızım) sakın Rasûlullah’a (sav) karşılık verme! O’ndan bir şey isteme! Bir ihtiyacın olursa benden iste! Senden daha güzel ve Rasûlullah’a (sav) daha sevgili olan ortağının durumu -Hz. Âişe’yi kastediyor- sakın seni aldatmasın!” Bunu duyunca Rasûlullah (sav) tekrar gülümsedi. Bundan cesaret alarak, “- Ey Allah’ın Rasûlü, yanına oturabilir miyim?” dedim. “- Olur!” dedi. Ben de oturdum. Başımı kaldırıp odaya baktım, vallahi orada üç adet deriden başka göze dokunur hiç bir şey göremedim. Dedim ki: “- Ey Allah’ın Rasûlü, ümmetine genişlik vermesi için Allah’a duâ etseniz… O, kendisine ibâdet etmedikleri halde Rumlar’a ve İranlılar’a genişlik verdi.” Bunun üzerine Rasûlullah (sav) doğrulup oturdu, sonra şöyle buyurdu: “- Ey Hattab’ın oğlu! Onlara sadece dünya hayatından geçici birtakım güzelliklerin verilmesi, seni şüpheye mi düşürdü?” Hz. Ömer, anlatmaya devam ediyor: “Rasûlullah (sav), zevcelerine kızmış ve bir ay onların yanına girmeyeceğine yemin etmişti. Cenâb-ı Hak bundan dolayı kendisini ikaz etmiş ve yeminine kefaret vermesini emretmişti.” Zührî dedi ki: Urve bana, Hz. Âişe’nin şöyle dediğini haber verdi: “Yirmi dokuz gece geçince Rasûlullah (sav) bana geldi, hanımlarını dolaşmaya benden başladı. Bana, “- Ya Âişe! Ben sana bir şey söyleyeceğim; ama annene ve babana danışmadan hemen bir karar verme!” dedi ve şu âyeti okudu: “Ey peygamber! Eşlerine şöyle de: Eğer dünya hayatını ve güzelliklerini istiyorsanız gelin size bir şeyler vereyim sonra da güzellikle sizi serbest bırakayım. Yok eğer Allah’ı, rasûlünü ve âhiret yurdunu istiyorsanız şunu bilin ki Allah, içinizden iyiliği seçenlere büyük bir ödül hazırlamıştır.” (Ahzâb, 33/28-29). Hz. Âişe, “Vallahi Rasûlullah (sav), ebeveynimin, kendisinden ayrılmamı istemeyeceklerini mutlaka biliyordu” dedi. Sonra şöyle söyledi: Rasûlullah’a (as.) dedim ki: “- Bunun için mi anneme babama danışacakmışım?! Ben Allah’ı, Rasûlünü ve âhiret yurdunu istiyorum.” Ma’mer şöyle dedi: Bana Eyyub, Hz. Âişe’nin Rasûlullah’a (sav) şöyle söylediğini haber verdi: “- Ey Allah’ın Rasûlü, benim seni tercih ettiğimi diğer hanımlarına söyleme!” Rasûlullah (sav) da ona: “- Yüce Allah beni mübelliğ olarak gönderdi, inatçı olarak değil” buyurdu. Tirmizî dedi ki: Bu hadis, hasen-sahihtir. İbn Abbas’tan çok değişik tariklerle rivayet edilmiştir.
Bize Kuteybe, ona Halid b. Abdullah el-Vâsıtî, ona Abdülmelik b. Ebî Süleyman, ona Atâ, ona da Câbir (ra) Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir: “Yollar bir olduğu takdirde, komşu komşunun şuf’asına herkesten fazla hak sahibidir. Komşu, taşrada (gâibde) olsa dahi beklenir.” Ebû İsa dedi ki: Bu hadis hasen-garibdir. Bu hadisi Atâ’dan ve Cabir’den, Abdülmelik b. Ebî Süfyan’dan başka birinin rivayet ettiğini bilmiyoruz. Şu’be, Abdülmelik b. Ebî Süleyman hakkında bu hadisten dolayı eleştiride bulunmuştur. Abdülmelik ise, hadisçilere göre sika ve güvenilir bir kimsedir. Şu’be'den başka birinin, bu rivayetinden dolayı Abdülmelik hakkında laf ettiğini de bilmiyoruz. Bu hadisi Vekî’ de, Şu’be'den, o da Abdülmelik b. Ebî Süleyman’dan rivayet etmiştir. İbnu'l-Mübarek’ten, Süfyan es-Sevrî’nin şöyle dediği rivayet edilmiştir: “Abdülmelik b. Ebî Süleyman mîzandır, yani ilimde sağlam bir ölçüdür.” İlim adamlarının uygulaması bu hadise göre, buna göre bir kimse komşusunun evi satışa çıkarıldığında orada bulunmasa bile evi almaya daha fazla hak sahibidir. Yokluğu uzasa dahi geldiği vakit alma hakkı onundur.
Bize Abd b. Humeyd, ona Abdurrezzak, ona Ma'mer, ona ez-Zührî, ona Ebû Seleme b. Abdurrahman, ona da Cabir b. Abdullah (ra) şöyle demiştir: Rasûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Sınırlar konup yollar açılınca artık şuf’a hakkı yoktur." Ebû İsa dedi ki: Bu hadis hasen-sahihtir. Bazıları bu hadisi Ebû Seleme vasıtasıyla Rasûlullah'dan (sav) mürsel olarak da rivayet etmiştir. Rasûlullah’ın (sav) ashabından Ömer b. el-Hattab ve Osman b. Affan gibi bazı ilim adamlarının uygulaması da bu şekildedir. Tâbiîlerden Ömer b. Abdülaziz ve benzeri bazı fakihler de bu kanâattedirler. Medine alimleri de aynı görüştedirler; Yahya b. Saîd el-Ensârî, Rabîa b. Ebî Abdurrahman ve Malik b. Enes bunlar arasındadır. Şâfii, Ahmed ve İshak da aynı görüştedirler. Onlar şuf'a hakkını sadece ortaklar için öngörürler, ortak olmayanlara şuf'a hakkını tanımazlar. Rasûlullah’ın (sav) ashabından ve diğer ulemadan bazıları ise: “Şüf’a komşu için geçerlidir” demekte ve Rasûlullah’dan (sav) merfu olarak rivayet edilen şu hadisleri delil göstermektedirler: “Evin komşusu olan kişi, o evi almaya başkalarından daha çok hak sahibidir." "Komşu, komşu olduğu şeyi satın almaya başkalarından daha layıktır.” es-Sevrî, İbnu'l-Mübarek ve Kûfeliler bu görüştedirler.
Bize Ali b. Hucr, ona İsmail b. İbrahim, ona Davud b. Ebî Hind, ona eş-Şa'bî, ona da el-Berâ b. Âzib (ra) şöyle demiş: Rasûlullah (sav), Kurban bayramı günü bize bir hutbe irad etti ve şöyle dedi: "Sizden biri, bayram namazını kılmadan sakın kurban kesmesin!" Bunun üzerine dayım ayağa kalktı ve dedi ki: "- Bugün etin bol olması sebebiyle insanlar etten bıkıp usanırlar. Bu yüzden ben aileme, ev halkına ve komşularıma yedirmek için acele ederek kurbanımı kestim." Rasûlullah (sav), "- Tekrar kurban kes!" buyurdu. Dayım, "- Ey Allah’ın Rasûlü, bende iki koyuna bedel dişi bir süt oğlağı var, onu kurban olarak kesebilir miyim?" diye sordu. Hz. Peygamber, "- Olur, o senin iki kurbanlığının en hayırlı olanıdır. Fakat bu, senden sonra hiç kimse için yeterli olmayacaktır" dedi. Ebû İsa dedi ki: Bu konuda Cabir, Cündüb, Enes, Uveymir b. Eşkar, İbn Ömer ve Ebû Zeyd el-Ensarî’den de hadis rivâyet edilmiştir. Yine Ebû İsa dedi ki: Bu hadis hasen-sahihtir. İlim ehlinin çoğunluğunun uygulaması bu hadise göredir. Yani şehirde imam kurban bayramı namazını kılmadan kurban kesilmez. Alimlerden bir kısmı ise köy halkının fecrin doğuşundan sonra kurban kesmelerine ruhsat vermişlerdir. İbnu'l-Mübarek’in görüşü böyledir. Yine Ebû İsa dedi ki: İlim adamları, koyunun altı aylığının kurban için caiz olduğu, fakat keçinin altı aylığının caiz olmayacağı konusunda ittifak etmişlerdir.
Bize Muhammed b. Abdül'a'lâ, ona Süfyan b. Uyeyne, ona Davud b. Şâbûr ve Beşîr Ebû İsmail, onlara Mücâhid'in rivayet ettiğine göre; Abdullah b. Amr'ın ev halkı için bir koyun kesilmişti. Eve geldiğinde, "- Bu etten Yahudi komşumuza da hediye ettiniz mi? Bu etten Yahudi komşumuza da hediye ettiniz mi?" diye sordu. Sonra şöyle dedi: Ben, Rasûlullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu işittim: "Cebrail bana komşuyu o kadar tavsiye etti ki, ben komşuları birbirlerine mirasçı yapacağını zannettim." Tirmizî şöyle demiştir: Bu konuda Hz. âişe, İbn Abbas, Ebû Hureyre, Enes, el-Mikdâd b. el-Esved, Ukbe b. Âmir, Ebû Şureyh ve Ebû Ümâme’den de hadis rivâyet edilmiştir. Yine Ebû İsa şöyle demiştir: Bu hadis bu şekliyle hasen-garîbdir. Bu hadis Mücahid, Hz. Âişe ve Ebû Hureyre tarikıyla da Hz. Peygamber'den (sav) rivayet edilmiştir.
Bana Malik ( b. Enes), ona Zeyd b. Eslem, ona Amr b. Sa’d b. Muaz, ona ninesi Hz. Peygamber’in “Ey mümin kadınlar! Herhangi biriniz, komşusunu (ondan aldığı veya verdiği) yanmış bir koyun paçası (ayağı) da olsa sakın küçümsemesin!” buyurduğunu rivayet etti.
Bana Mâlik, ona Zeyd b. Eslem, ona Amr b. Muaz el-Eşhelî el-Ensârî, ona ninesi, Hz. Peygamber’in şöyle buyurduğunu rivayet etti: “Ey mümin kadınlar! Herhangi biriniz, komşusunu (ondan aldığı veya verdiği) yanmış bir koyun paçası (ayağı) da olsa sakın küçümsemesin.”