حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَدُّويَهْ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ حَمَّادٍ الشُّعَيْثِىُّ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ مَنْصُورٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِنَّ خَيْرَ مَا تَدَاوَيْتُمْ بِهِ السَّعُوطُ وَاللَّدُودُ وَالْحِجَامَةُ وَالْمَشِىُّ » . فَلَمَّا اشْتَكَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لَدَّهُ أَصْحَابُهُ فَلَمَّا فَرَغُوا قَالَ « لُدُّوهُمْ » . قَالَ فَلُدُّوا كُلُّهُمْ غَيْرَ الْعَبَّاسِ .

Bize Muhammed b. Medduyeh, ona Abdurrahman b. Hammad eş-Şuaysi, ona Abbad b. Mansur, ona İkrime, ona da İbn Abbas şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) 'Tedavi için kullandığınız şeylerin en hayırlısı, buruna çekilen ilaç, ağızdan içirilen ilaç, hacamat (kan aldırma) ve yürüyüştür' buyurmuştu. Daha sonra Hz. Peygamber (sav), hastalandığında sahabiler de ona (iradesi dışında) şurup içirdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) 'onlara da (ceza olarak) ilaç içirin' buyurdu ve Hz. Abbas hariç, hepsine ilaç içirildi."

Açıklama: الْمَشِىُّ kelimesi yürüyüş ve yürüme anlamına gelmektedir, ama bazı Mişkât nüshalarında kelime “المُشِيّ” (mim dammeli) olarak geçtiği için "Karın boşaltmak için yenilen veya içilen şey, müshil" anlamına gelmiştir. Bakınız: el-Mutarrizî, el-Muğrib, Daru’l-kitâbi’l-arabî, ts, s. 443

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tıb 9, 4/388

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ حَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ مَنْصُورٍ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « إِنَّ خَيْرَ مَا تَدَاوَيْتُمْ بِهِ اللَّدُودُ وَالسَّعُوطُ وَالْحِجَامَةُ وَالْمَشِىُّ وَخَيْرُ مَا اكْتَحَلْتُمْ بِهِ الإِثْمِدُ فَإِنَّهُ يَجْلُو الْبَصَرَ وَيُنْبِتُ الشَّعْرَ » . قَالَ وَكَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مُكْحُلَةٌ يَكْتَحِلُ بِهَا عِنْدَ النَّوْمِ ثَلاَثًا فِى كُلِّ عَيْنٍ . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ وَهُوَ حَدِيثُ عَبَّادِ بْنِ مَنْصُورٍ .

Bize Muhammed b. Yahya, ona Yezid b. Harun, ona Abbad b. Mansur, ona İkrime, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu nakletmiştir: "Tedavi için kullandığınız şeylerin en hayırlısı, buruna çekilen ilaç, ağızdan içirilen ilaç, hacamat (kan aldırma) ve yürüyüştür Sürme olarak kullandığınız şeylerin en hayırlısı ise İsmid taşından elde edilendir. Zira o gözleri parlatır ve kirpikleri çoğaltır." İbn Abbas der ki: Hz. Peygamber'in (sav) bir sürme kabı vardı, uyuyacağı zaman gözlerini üçer kere sürmelerdi. [Ebu İsa (et-Tirmizî)der ki: Abbad b. Mansur'un bu rivayeti Hasen-Garib'tir.]

Açıklama: الْمَشِىُّ kelimesi yürüyüş ve yürüme anlamına gelmektedir, ama bazı Mişkât nüshalarında kelime “المُشِيّ” (mim dammeli) olarak geçtiği için "Karın boşaltmak için yenilen veya içilen şey, müshil" anlamına gelmiştir. Bakınız: el-Mutarrizî, el-Muğrib, Daru’l-kitâbi’l-arabî, ts, s. 443

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Tıb 9, 4/388

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ خِدَاشٍ حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ زَكَرِيَّاءَ الْقُرَشِىُّ حَدَّثَنَا الزُّبَيْرُ بْنُ سَعِيدٍ الْهَاشِمِىُّ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « مَنْ لَعِقَ الْعَسَلَ ثَلاَثَ غَدَوَاتٍ كُلَّ شَهْرٍ لَمْ يُصِبْهُ عَظِيمٌ مِنَ الْبَلاَءِ » .

Bize Mahmud b. Hıdaş, ona Said b. Zekeriyya el-Kuraşi, ona Zübeyir b. Said el-Haşimi, ona Abdülhamid b. Salim, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Kim her ay üç (gün) sabahleyin bal yalarsa o kimsenin başına büyük bela (hastalık) gelmez."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 7, /559

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ يُونُسَ بْنِ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنِ الدَّوَاءِ الْخَبِيثِ . يَعْنِى السُّمَّ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Veki, ona Yunus b. Ebu İshak, ona Mücahid, ona da Ebu Hureyre şöyle rivayet etmiştir:, "Rasulullah (sav) habis (zararlı, tehlikeli, kötü) ilaçla, yani zehirle tedaviyi yasakladı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 11, /561

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنَا فَائِدٌ مَوْلَى عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِىِّ بْنِ أَبِى رَافِعٍ حَدَّثَنِى مَوْلاَىَ عُبَيْدُ اللَّهِ حَدَّثَتْنِى جَدَّتِى سَلْمَى أُمُّ رَافِعٍ مَوْلاَةُ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَتْ كَانَ لاَ يُصِيبُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَرْحَةٌ وَلاَ شَوْكَةٌ إِلاَّ وَضَعَ عَلَيْهِ الْحِنَّاءَ .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Zeyd b. el-Hubab, ona Ubeydullah b. Ali b. Ebu Rafi'nin azatlısı Fâid, ona Efendisi Ubeydullah b. Ali, ona da Ninesi ve Rasulullah'ın (sav) âzadlısı Selmâ Ümmü Râfi şöyle demiştir: "Peygamber'in (sav) bir yeri yaralandığı veya bir yerine diken battığı zaman, o yerin üzerine kına koyardı."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 29, /567

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ مُحَمَّدٍ أَنَّ خَالِدَةَ بِنْتَ أَنَسٍ أُمَّ بَنِى حَزْمٍ السَّاعِدِيَّةَ جَاءَتْ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَعَرَضَتْ عَلَيْهِ الرُّقَى فَأَمَرَهَا بِهَا .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdullah b. İdris, ona Muhammed b. Umâra, ona da Ebu Bekir b. Muhammed şöyle rivayet etmiştir: "Halide bt. Enes Ümmü Benî Hazm es-Sâidiyye, Hz. Peygamber'e (sav) gelerek, şifa için okuduğu duaları, Ona arz etti, Rasulullah (sav) da, okumasına izin verdi."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 34, /568

حَدَّثَنَا حِبَّانُ بْنُ مُوسَى أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا يُونُسُ بْنُ يَزِيدَ عَنْ عُقَيْلٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - أَنَّهَا كَانَتْ تَأْمُرُ بِالتَّلْبِينِ لِلْمَرِيضِ وَلِلْمَحْزُونِ عَلَى الْهَالِكِ ، وَكَانَتْ تَقُولُ إِنِّى سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « إِنَّ التَّلْبِينَةَ تُجِمُّ فُؤَادَ الْمَرِيضِ ، وَتَذْهَبُ بِبَعْضِ الْحُزْنِ » .

Bize Hibbân b. Musa, ona Abdullah, ona Yunus b. Yezîd, ona Ukayl, ona İbn Şihâb, ona da Urve şöyle demiştir: Hz. Âişe, hasta olan veya yakınını kaybedip üzüntü içinde bulunan kimselere 'telbîne' verilmesini tavsiye eder ve şöyle derdi: Ben, Rasulullah'ın (sav) şöyle dediğini işittim: "Telbîne, hastanın kalbini yatıştırır ve (kişinin) üzüntüsünün bir kısmını giderir."

Açıklama: Telbine, kurutulmuş arpa tozuna süt ve bal eklenerek oluşturulan, arpa unundan yapılan bir lapadır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tıb 8, 2/443

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا يُونُسُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى صَعْصَعَةَ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَامِرٍ وَأَبُو دَاوُدَ قَالاَ حَدَّثَنَا فُلَيْحُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ أَبِى يَعْقُوبَ عَنْ أُمِّ الْمُنْذِرِ بِنْتِ قَيْسٍ الأَنْصَارِيَّةِ قَالَتْ دَخَلَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَمَعَهُ عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ وَعَلِىٌّ نَاقِهٌ مِنْ مَرَضٍ وَلَنَا دَوَالِى مُعَلَّقَةٌ وَكَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَأْكُلُ مِنْهَا فَتَنَاوَلَ عَلِىٌّ لِيَأْكُلَ فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « مَهْ يَا عَلِىُّ إِنَّكَ نَاقِهٌ » . قَالَتْ فَصَنَعْتُ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم سِلْقًا وَشَعِيرًا فَقَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم « يَا عَلِىُّ مِنْ هَذَا فَأَصِبْ فَإِنَّهُ أَنْفَعُ لَكَ » .

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Yunus b. Muhammed, ona Fuleyh b. Süleyman, ona Eyyüb b. Abdurrahman b. Abdullah b. Sa'saa; (T) Bize Muhammed b. Beşşar, ona Ebu Âmir ve Ebu Davud, o ikisine Fuleyh b. Süleyman, ona Eyyüb b. Abdurrahman, ona Yakub b. Ebu Yakub, ona da Ümmü'l-Münzir bt. Kays el-Ensâriyye şöyle demiştir: "Rasulullah (sav), beraberinde Ali b. Ebu Tâlib (ra) olduğu halde bizim yanımıza girdi. Ali hastalıktan yeni iyileşmişti. Hz. Peygamber (sav), evin bir köşesinde asılı olan koruk hurma salkımlarımızdan yiyordu. Ali de yemek üzere eline üzüm aldı, ama Hz. Peygamber (sav) 'Sakın, ey Ali! Sen hastalıktan yeni iyileştin' buyurdu. Ümmü'l-Münzir der ki: Sonra ben Peygamber (sav) için şalgam yaprağı ve arpadan bir yemek yaptım. Peygamber (sav) 'ey Ali! Bu yemekten al. Çünkü bu yemek şüphesiz senin için daha yararlıdır' buyurdu."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 3, /558

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ سَلَمَةَ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ الْحُبَابِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ أَبِى الأَحْوَصِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم « عَلَيْكُمْ بِالشِّفَاءَيْنِ الْعَسَلِ وَالْقُرْآنِ » .

Bize Ali b. Seleme, ona Zeyd b. Hubab, ona Süfyan, ona Ebu İshak, ona Ebu Ahvas, ona da Abdullah'ın rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Size iki şifayı (ilacı) tavsiye ediyorum: Bal ve Kur’ân."

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 7, /559

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُسَافِرٍ حَدَّثَنَا السَّرِىُّ بْنُ مِسْكِينٍ حَدَّثَنَا ذُؤَادُ بْنُ عُلْبَةَ عَنْ لَيْثٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ هَجَّرَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَهَجَّرْتُ فَصَلَّيْتُ ثُمَّ جَلَسْتُ فَالْتَفَتَ إِلَىَّ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ « اشِكَمَتْ دَرْدْ » . قُلْتُ نَعَمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ « قُمْ فَصَلِّ فَإِنَّ فِى الصَّلاَةِ شِفَاءً » . قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الْقَطَّانُ حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ نَصْرٍ حَدَّثَنَا أَبُو سَلَمَةَ حَدَّثَنَا ذُؤَادُ بْنُ عُلْبَةَ فَذَكَرَ نَحْوَهُ وَقَالَ فِيهِ اشِكَمَتْ دَرْدْ . يَعْنِى تَشْتَكِى بَطْنَكَ بِالْفَارِسِيَّةِ . قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَ بِهِ رَجُلٌ لأَهْلِهِ فَاسْتَعْدَوْا عَلَيْهِ .

Bize Cafer b. Müsafir, ona Ser b. Miskin, ona Zuâd b. Ulbe, ona Leys, ona Mücahid, ona da Ebu Hureyre şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) erken namaza kalktı. Ben de kalktım ve namaz kıldıktan sonra oturdum. Peygamber (sav) bana dönüp baktı ve (Farsça) 'Karnın mı ağrıyor?' buyurdu. Ben 'Evet, ey Allah'ın Rasulü' dedim. Bunun üzerine Hz. Peygamber 'Kalk namaz kıl, çünkü şüphesiz, namazda şifa var' buyurdu." [Ebu'l-Hasan b. el-Kattân der ki: Bize İbrahim b. Nasr, ona Ebu Seleme, ona da Zuâd b. Ulbe bu hadisin bir benzerini rivayet etmiş ve rivayetine “ (اشِكَمَتْ دَرْدْ) Farsça 'Karnın mı ağrıyor' anlamına gelmektedir” ifadesini eklemiştir.] [Ebu Abdullah (İbn Mâce) der ki: Bir adam bu hadisi aile fertlerine anlattı. Bunun üzerine ailesi, onu şikâyet edip aleyhinde başkalarından yardım istediler.]

• İbn Mâce Sünen-i İbn Mâce Tıb 10, /560