حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ وَمُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالاَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَحَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ - وَهَذَا لَفْظُ حَفْصٍ - عَنْ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ "أَتَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سُبَاطَةَ قَوْمٍ فَبَالَ قَائِمًا ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ مُسَدَّدٌ قَالَ فَذَهَبْتُ أَتَبَاعَدُ فَدَعَانِى حَتَّى كُنْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ.]

Bize Hafs b. Ömer ve Müslim b. İbrahim, onlara Şube (T) Bize Müsedded, ona Ebu Avane -hadisin lafzı Hafs'a aittir- Şube ve Ebu Avane'ye Süleyman, ona Ebu Vâil, ona da Huzeyfe şöyle demiştir: "Hz. Peygamber (sav) bir kavmin çöplüğüne geldi, ayakta durarak küçük abdest bozdu ve su istedi. Bu suyla mestlerinin üzerine mesh yaptı." [Ebû Davud şöyle dedi: Müsedded'in bildirdiğine göre Huzeyfe şöyle demiştir: Hz. Peygamberin (sav) abdest bozarken yalnız kalmak isteyeceğini düşünerek oradan uzaklaşmak istedim. Rasulullah (sav) beni çağırdı. Ben de hemen arkasında durdum.]

Açıklama: Huzeyfe'den (ra) rivayet edilen bu hadisin arka planı ile ilgili Ebu Hüreyre'nin (ra) naklettiği, "Hz. Peygamber (sav), dizinin iç tarafındaki bir yara nedeniyle ayakta bevletmiştir." (Bkz. Hâkim en-Neysaburi, el-Müstedrek, I, 290) hadisi önemlidir. Diğer taraftan Şâfiî de ayakta bevletmenin istisnai bir durum olduğu görüşünü kabul etmiş olmalı ki, Araplar bel ağrısından kurtulmak için ayakta bevletmekten şifa umardı, görüşünü dile getirmiştir. Bu tespiti yorumlayan Zerkeşî'ye göre Şâfiî'nin kanaati rivayetler arasında cem' fikrini desteklemektedir. Dolayısıyla Hz. Peygamber'in ayakta bevletme fiili söz konusu rahatsızlıklardan birine hamledilmelidir. (Bkz. Zerkeşi, Hz. Aişe'nin Sahabe'ye Yönelttiği Eleştiriler, s. 54.)

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 12, /15

حَدَّثَنَا شَيْبَانُ بْنُ فَرُّوخَ وَأَبُو كَامِلٍ الْجَحْدَرِىُّ جَمِيعًا عَنْ أَبِى عَوَانَةَ - قَالَ أَبُو كَامِلٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَوَانَةَ - عَنْ أَبِى بِشْرٍ عَنْ يُوسُفَ بْنِ مَاهَكَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: تَخَلَّفَ عَنَّا النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ سَافَرْنَاهُ، فَأَدْرَكَنَا وَقَدْ حَضَرَتْ صَلاَةُ الْعَصْرِ. فَجَعَلْنَا نَمْسَحُ عَلَى أَرْجُلِنَا، فَنَادَى: "وَيْلٌ لِلأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ."

Bize Şeyban b. Ferruh ve Ebu Kamil el-Cahderî, onlara Ebu Avâne -Ebu Kamil (hocasıyla rivayet ilişkisi için) 'Haddesena Ebu Avane (Bize Ebu Avane rivayet etti)' demiştir- ona Ebu Bişr, ona Yusuf b. Mâhek, ona da b. Amr şöyle rivayet etmiştir: "Bir yolculukta Rasulullah (sav) bizden geri kalmıştı. İkindi namazı vakti girince bize yetişti. Biz (abdest alırken) ayaklarımız üzerine mesh etmeye başladık. (Bunu Gören) Allah Elçisi (sav): "Vay o (düzgün yıkanmayan) topukların (cehennemde) ateşten başına geleceklere..." diye seslendi."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 572, /121

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَعْمَرِ بْنِ رِبْعِىٍّ الْقَيْسِىُّ حَدَّثَنَا أَبُو هِشَامٍ الْمَخْزُومِىُّ عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ - وَهُوَ ابْنُ زِيَادٍ - حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ حَكِيمٍ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُنْكَدِرِ عَنْ حُمْرَانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ، خَرَجَتْ خَطَايَاهُ مِنْ جَسَدِهِ، حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ تَحْتِ أَظْفَارِهِ."

Bize Muhammed b. Ma'mer b. Rib'î el-Kaysî, ona Ebu Hişam el-Mahzûmî, ona Abdülvahid -b. Ziyad-, ona Osman b. Hakîm, ona Muhammed b. Münkedir, ona Humran, ona da Osman b. Affân, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etmiştir: "Her kim abdest alır, bunu da güzelce yaparsa, günahları bedeninden çıkar. O kadar ki, (günahlar) tırnaklarının altından bile akıp gider."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 578, /121

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ قَالَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "رَأَيْتُنِى أَنَا وَالنَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم نَتَمَاشَى، فَأَتَى سُبَاطَةَ قَوْمٍ خَلْفَ حَائِطٍ، فَقَامَ كَمَا يَقُومُ أَحَدُكُمْ فَبَالَ، فَانْتَبَذْتُ مِنْهُ، فَأَشَارَ إِلَىَّ فَجِئْتُهُ، فَقُمْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ حَتَّى فَرَغَ ."

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerir, ona Mansur, ona da Ebu Vâil, Huzeyfe'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ile birlikte yürüdüğümüzü hatırlarım. Derken Hz. Peygamber bir duvarın arkasında bulunan bir çöplüğe yöneldi ve sizden birinin yaptığı gibi ayakta durarak küçük abdestini yaptı. Ben biraz kenara çekilmiştim. Fakat (yanına yaklaşmam için) bana işaret etti. Ben­ de yanına gelerek, ihtiyacını giderinceye kadar, hemen arkasında durdum (onu gölgeledim)."

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 61, 1/241

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَرْعَرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ قَالَ: كَانَ أَبُو مُوسَى الأَشْعَرِىُّ يُشَدِّدُ فِى الْبَوْلِ، وَيَقُولُ: ’إِنَّ بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانَ إِذَا أَصَابَ ثَوْبَ أَحَدِهِمْ قَرَضَهُ’. فَقَالَ حُذَيْفَةُ: ’لَيْتَهُ أَمْسَكَ، أَتَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم سُبَاطَةَ قَوْمٍ، فَبَالَ قَائِمًا.’

Bize Muhammed b. Ar'ara, ona Şu'be, ona da Mansur, Ebu Vâil'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ebu Musa el-Eş'ârî idrar konusunda çok titizdi. İsrail oğullarından birisinin elbisesine idrar bulaşırsa orayı (idrar bulaşan yeri) makas ile kestiğini söylerdi. Huzeyfe bunu işitince: 'Ah keşke Ebu Musa dilini tutsaydı. Peygamber (sav) bir mahallenin çöplüğüne geldi de ayakta durarak küçük abdestini yaptı' demiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Vudû 62, 1/241

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو خَيْثَمَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ حُذَيْفَةَ قَالَ: "كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم، فَانْتَهَى إِلَى سُبَاطَةِ قَوْمٍ، فَبَالَ. قَائِمًا فَتَنَحَّيْتُ فَقَالَ : ’ادْنُهْ’. فَدَنَوْتُ، حَتَّى قُمْتُ عِنْدَ عَقِبَيْهِ. فَتَوَضَّأَ، فَمَسَحَ عَلَى خُفَّيْهِ."

Bize Yahya b. Yahya et-Teymî, ona Ebu Hayseme, ona A'meş, ona Şakîk, ona da Huzeyfe şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber (sav) ile birlikteydim. Bir mahallenin çöplüğüne doğru çekildi ve (orada) ayakta durarak küçük abdestini bozdu. Ben biraz kenara çekilmiştim. Bana 'yaklaş' dedi. O'na yaklaştım ve hemen arkasında ayakta durdum. Sonra abdest aldı ve mestlerinin üzerine mesh etti."

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 624, /128

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَمُحَمَّدُ بْنُ الْعَلاَءِ قَالاَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ؛ (ح) وَحَدَّثَنَا إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى لَيْلَى عَنْ كَعْبِ بْنِ عُجْرَةَ عَنْ بِلاَلٍ: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مَسَحَ عَلَى الْخُفَّيْنِ وَالْخِمَارِ." [وَفِى حَدِيثِ عِيسَى: ’حَدَّثَنِى الْحَكَمُ، حَدَّثَنِى بِلاَلٌ’.]

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Muhammed b. Alâ, o ikisine Ebu Muaviye; (T) Bize İshak, ona İsa b. Yunus, o ikisine (Ebu Muaviye ve İsa b. Yunus) A'meş, ona Hakem, ona Abdurrahman b. Ebu Leyla, ona Ka'b b. Ucre, ona da Bilal şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) mestleri ve sarığı üzerine mesh etmiştir." [(Ravilerden) İsa, rivayetinde: 'bana Hakem, ona da Bilal nakletti' demiştir.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 637, /130

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ فَارِسٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يَزِيدَ الْمُقْرِئُ ح وَحَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ قَالاَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ زِيَادٍ - قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَأَنَا لِحَدِيثِ ابْنِ يَحْيَى أَتْقَنُ - عَنْ غُطَيْفٍ - وَقَالَ مُحَمَّدٌ عَنْ أَبِى غُطَيْفٍ الْهُذَلِىِّ - قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ فَلَمَّا نُودِىَ بِالظُّهْرِ تَوَضَّأَ فَصَلَّى فَلَمَّا نُودِىَ بِالْعَصْرِ تَوَضَّأَ فَقُلْتُ لَهُ فَقَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَنْ تَوَضَّأَ عَلَى طُهْرٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ " [قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهَذَا حَدِيثُ مُسَدَّدٍ وَهُوَ أَتَمُّ.]

Bize Muhammed b. Yahya b. Faris, ona Abdullah b. Yezid el-Mukrî; (T) Bize Müsedded, ona İsa b. Yunus, onlara (Abdullah b. Yezid ve İsa b. Yunus) Abdurrahman b. Ziyad -Ebu Davud, "Ben Muhammed b. Yahya'nın hadisini daha sağlam aktarıcıyım." demiştir.-, ona Ğutayf -Muhammed, Ğutayf el-Hüzeli'den- şöyle demiştir: Abdullah b. Ömer'in yanındaydım. Öğle ezanı okununca abdest aldı ve namaz kıldı. İkindi vakti ezan okununca (tekrar) abdest aldı. Sebebini sorduğumda, Rasulullah'ın (sav), "kim abdestli olduğu halde tekrar abdest alırsa, Allah o kimseye on iyilik sevabı yazar" dediğini söyledi. [Ebû Davud şöyle demiştir: Bu, Müsedded'in hadisidir. Daha tam olanı da onun rivayetidir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 32, /23

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ - وَاللَّفْظُ لِقُتَيْبَةَ وَأَبِى بَكْرٍ - قَالُوا حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ أَبِى النَّضْرِ عَنْ أَبِى أَنَسٍ: أَنَّ عُثْمَانَ تَوَضَّأَ بِالْمَقَاعِدِ فَقَالَ: ’أَلاَ أُرِيكُمْ وُضُوءَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم.’ ثُمَّ تَوَضَّأَ ثَلاَثًا ثَلاَثًا. [وَزَادَ قُتَيْبَةُ فِى رِوَايَتِهِ: قَالَ سُفْيَانُ قَالَ أَبُو النَّضْرِ عَنْ أَبِى أَنَسٍ قَالَ: ’وَعِنْدَهُ رِجَالٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم’.

Bize Kuteybe b. Said, Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Züheyr b. Harb, -hadis Kuteybe ve Ebu Bekir'in lafızlarıyla nakledilmiştir - onlara Veki', ona Süfyân, ona Ebu'n-Nadr, ona da Ebu Enes şöyle rivayet etmiştir: Hz. Osman (özel) mekânında abdest aldı. (Abdest alırken) 'Size Rasulullah'ın (sav) nasıl abdest aldığını göstereyim mi?' dedi ve her uzvunu üçer kez yıkayarak abdest aldı. [Kuteybe, rivayeti naklederken şöyle bir ilavede bulunmuştur: Süfyan, ona Ebu'n-Nadr, ona da Ebû Enes rivayet etmiştir: (Ebu Enes rivayeti Hz. Osman'dan alırken) 'Hz. Osman'ın yanında Rasulullah'ın ashabından bazı kimseler vardı'.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 545, /117

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ أَبِى وَائِلٍ قَالَ: كَانَ أَبُو مُوسَى يُشَدِّدُ فِى الْبَوْلِ، وَيَبُولُ فِى قَارُورَةٍ، وَيَقُولُ: ’إِنَّ بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانَ إِذَا أَصَابَ جِلْدَ أَحَدِهِمْ بَوْلٌ، قَرَضَهُ بِالْمَقَارِيضِ.’ فَقَالَ حُذَيْفَةُ: ’لَوَدِدْتُ أَنَّ صَاحِبَكُمْ لاَ يُشَدِّدُ هَذَا التَّشْدِيدَ. فَلَقَدْ رَأَيْتُنِى أَنَا وَرَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَتَمَاشَى، فَأَتَى سُبَاطَةً خَلْفَ حَائِطٍ، فَقَامَ كَمَا يَقُومُ أَحَدُكُمْ، فَبَالَ. فَانْتَبَذْتُ مِنْهُ. فَأَشَارَ إِلَىَّ، فَجِئْتُ، فَقُمْتُ عِنْدَ عَقِبِهِ، حَتَّى فَرَغَ.’

Bize Yahya b. Yahya, ona Cerir, ona da Mansur, Ebu Vâil'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ebu Musa idrar konusunda çok titizdi; küçük abdestini bir şişeye yapardı. Şöyle derdi: 'Beni İsrail'den birinin cildine idrar bulaşırsa orayı makasla keserdi'. (Bunu duyan) Huzeyfe şunları söyledi: 'Arkadaşınızın bu dere­ce titiz davranmamasını umardım. Zira (bir keresinde) Rasulullah (sav) ile birlikte yürüdüğümüzü hatırlarım. Hz. Peygamber bir duvarın arkasında bulunan bir çöplüğe yöneldi, sizden birinin yaptığı gibi ayakta durarak küçük abdestini yaptı. Ben biraz kenara çekilmiştim. Fakat (yanına yaklaşmam için) bana işaret etti. Ben­ de yanına gelerek, ihtiyacını giderinceye kadar, hemen arkasında durdum (onu gölgeledim).'

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 625, /128