حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ حُمْرَانَ عَنْ عَبْدِ الْحَمِيدِ بْنِ جَعْفَرٍ أَخْبَرَنِى أَبِى جَعْفَرٌ عَنْ عُمَرَ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمِثْلِ حَدِيثِ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ.

Bize Muhammed b. Müsenna, ona Abdullah b. Humran, ona Abdülhamid b. Cafer, ona Ebu Cafer, ona Ömer b. Hakem, ona da Abdullah b. Amr b. Âs, Hz. Peygamber'den Hişam b. Urve'nin hadisine benzer bir hadis nakletmiştir.

Açıklama: Hadisin bütünü için bk. M006796

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6798, /1102

حَدَّثَنَا أَبُو الرَّبِيعِ الْعَتَكِىُّ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ يَعْنِى ابْنَ زَيْدٍ ح وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا عَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ وَأَبُو مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ حَدَّثَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ وَأَبُو أُسَامَةَ وَابْنُ نُمَيْرٍ وَعَبْدَةُ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُمَرَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ ح وَحَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ حَاتِمٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ ح وَحَدَّثَنِى أَبُو بَكْرِ بْنُ نَافِعٍ قَالَ حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ عَلِىٍّ ح وَحَدَّثَنَا عَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ بْنُ الْحَجَّاجِ كُلُّهُمْ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم. بِمِثْلِ حَدِيثِ جَرِيرٍ وَزَادَ فِى حَدِيثِ عُمَرَ بْنِ عَلِىٍّ ثُمَّ لَقِيتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرٍو عَلَى رَأْسِ الْحَوْلِ فَسَأَلْتُهُ فَرَدَّ عَلَيْنَا الْحَدِيثَ كَمَا حَدَّثَ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ.

Bize Ebu Rabi' el-Atekî, ona Hammad yani İbn Zeyd; (T) Bize Yahya b. Yahya, ona Abbad b. Abbad ve Ebu Muaviye; (T) Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Züheyr b. Harb, onlara Veki', (T) Bize Ebu Küreyb, ona İbn İdris, Ebu Üsame, İbn Nümeyr ve Abde, (T) Bize İbn Ebu Ömer, ona Süfyan; (T) Bize Muhammed b. Hatim, ona Yahya b. Said; (T) Bize Ebu Bekir b. Nafi', ona Ömer b. Ali; (T) Bize Abd b. Humeyd, ona Yezid b. Harun, ona Şube b. Haccac, onların hepsine Hişam b. Urve, ona babası, ona da Abdullah b. Amr, Hz. Peygamber'den Cerir'in hadisine benzer bir hadis nakletti. (Ravi) Ömer b. Ali'nin hadisinde şu ziyadeyi de zikretmiştir: Abdullah b. Amr'a sene başında denk geldim. Ona sordum, bize hadisi daha önce naklettiği gibi nakletti ve ben Hz. Peygamber'i şöyle söylerken işittim dedi.

Açıklama: Hadisin bütünü için bk. M006796

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6797, /1101

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ جَمِيعًا عَنْ أَبِى مُعَاوِيَةَ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ مُسْلِمٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ جَرِيرٍ قَالَ: "خَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَحَثَّ عَلَى الصَّدَقَةِ." بِمَعْنَى حَدِيثِ جَرِيرٍ.

Bize Yahya b. Yahya, Ebu Bekir b. Ebu Şeybe ve Ebu Küreyb, onlara Ebu Muaviye, ona A'meş, ona Müslim, ona Abdurrahman b. Hilal, ona da Cerir şöyle demiştir: "Hz. Peygamber hutbe verdi ve sadakaya teşvik etti." Ravi, bir önceki hadisin manasına benzer bir hadis nakletti.

Açıklama: Hadisin bütünü için M006800 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6801, /1103

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "إِنَّ اللَّهَ لاَ يَقْبِضُ الْعِلْمَ انْتِزَاعًا يَنْتَزِعُهُ مِنَ النَّاسِ وَلَكِنْ يَقْبِضُ الْعِلْمَ بِقَبْضِ الْعُلَمَاءِ حَتَّى إِذَا لَمْ يَتْرُكْ عَالِمًا اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالاً فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَيْرِ عِلْمٍ فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا."

Bize Kuteybe b. Said, ona Cerir, ona Hişam b. Urve, ona babası, ona Abdullah b. Amr b. Âs'ın rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Şüphesiz Allah, ilmi insanlardan arasından çekip almaz. Ancak alimleri (insanlar arasından) çekip alarak ilmi alır. En sonunda hiçbir alim kalmayınca insanlar, cahilleri önder edinir ve onlara fetva sorarlar. Onlar da ilim olmaksızın fetva vererek hem sapar hem de saptırırlar."

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6796, /1101

حَدَّثَنَا حَرْمَلَةُ بْنُ يَحْيَى التُّجِيبِىُّ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ حَدَّثَنِى أَبُو شُرَيْحٍ أَنَّ أَبَا الأَسْوَدِ حَدَّثَهُ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ قَالَ قَالَتْ لِى عَائِشَةُ يَا ابْنَ أُخْتِى بَلَغَنِى أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرٍو مَارٌّ بِنَا إِلَى الْحَجِّ فَالْقَهُ فَسَائِلْهُ فَإِنَّهُ قَدْ حَمَلَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم عِلْمًا كَثِيرًا - قَالَ - فَلَقِيتُهُ فَسَاءَلْتُهُ عَنْ أَشْيَاءَ يَذْكُرُهَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم. قَالَ عُرْوَةُ فَكَانَ فِيمَا ذَكَرَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّ اللَّهَ لاَ يَنْتَزِعُ الْعِلْمَ مِنَ النَّاسِ انْتِزَاعًا وَلَكِنْ يَقْبِضُ الْعُلَمَاءَ فَيَرْفَعُ الْعِلْمَ مَعَهُمْ وَيُبْقِى فِى النَّاسِ رُءُوسًا جُهَّالاً يُفْتُونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَيَضِلُّونَ وَيُضِلُّونَ." قَالَ عُرْوَةُ فَلَمَّا حَدَّثْتُ عَائِشَةَ بِذَلِكَ أَعْظَمَتْ ذَلِكَ وَأَنْكَرَتْهُ قَالَتْ أَحَدَّثَكَ أَنَّهُ سَمِعَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ هَذَا قَالَ عُرْوَةُ حَتَّى إِذَا كَانَ قَابِلٌ قَالَتْ لَهُ إِنَّ ابْنَ عَمْرٍو قَدْ قَدِمَ فَالْقَهُ ثُمَّ فَاتِحْهُ حَتَّى تَسْأَلَهُ عَنِ الْحَدِيثِ الَّذِى ذَكَرَهُ لَكَ فِى الْعِلْمِ - قَالَ - فَلَقِيتُهُ فَسَاءَلْتُهُ فَذَكَرَهُ لِى نَحْوَ مَا حَدَّثَنِى بِهِ فِى مَرَّتِهِ الأُولَى. قَالَ عُرْوَةُ فَلَمَّا أَخْبَرْتُهَا بِذَلِكَ قَالَتْ مَا أَحْسِبُهُ إِلاَّ قَدْ صَدَقَ أَرَاهُ لَمْ يَزِدْ فِيهِ شَيْئًا وَلَمْ يَنْقُصْ.

Bize Harmele b. Yahya et-Tücîbî, ona Abdullah b. Vehb, ona Ebu Şurayh, ona Ebu Esved, ona da Urve b. Zübeyr şöyle rivayet etti: Aişe bana; ey kız kardeşimin oğlu! Bana ulaştığına göre Abdullah b. Amr, Hacc'a giderken bize uğrayacakmış. Onunla buluş da ona soru sor. Zira o, Rasulullah'tan (sav) epeyce ilim tahsil etmiştir dedi. Ben de Abdullah ile karşılaştım, ona Hz. Peygamber'den (sav) naklettiği şeyleri sordum. Hz. Peygamber'den (sav) bana aktardığı hadislerden biri de şuydu: "Allah ilmi insanlardan ansızın çekip almaz; önce alimleri onların arasından çekip alır. Alim kalmayınca, insanlar cahilleri önder edinirler. Onlar da kendilerine sorulduğunda bilgisizce fetva verir, böylece hem kendileri saparlar hem de başkalarını saptırırlar." Aişe'ye bu hadisi zikrettiğimde bunu çok ağır buldu ve onu hoş karşılamayıp bana Hz. Peygamber'in (sav) böyle buyurduğunu işittiğini söyledi mi diye sordu. Gelecek sene olunca Aişe yine İbn Amr (yine) geldi. Onunla buluş, ardından ilim konusunda sana zikrettiği hadisi ona sorana dek onu konuştur dedi. Ben de onunla karşılaştım ve ona bu hadisi) sordum. Bana ilk seferinde rivayet ettiği gibi hadisi zikretti. (Aişe'ye durumu) anlattığımda; onun doğru söylediğini zannediyorum. Görüyorum ki hadiste ne artırma ne de eksiltme yapmış dedi.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6799, /1102

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الدَّارِمِىُّ أَخْبَرَنَا أَبُو الْيَمَانِ أَخْبَرَنَا شُعَيْبٌ عَنِ الزُّهْرِىِّ حَدَّثَنِى حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الزُّهْرِىُّ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "يَتَقَارَبُ الزَّمَانُ وَيُقْبَضُ الْعِلْمُ." ثُمَّ ذَكَرَ مِثْلَهُ.

Bize Abdullah b. Abdurrahman ed-Dârimî, ona Ebu Yeman, ona Şuayb, ona ez-Zührî, ona Humeyd b. Abdurrahman ez-Zührî, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav); "zaman (kıyamet vakti) yaklaşacak ve ilim azalacaktır" buyurduğunu rivayet etmiş ardından bir önceki hadisin benzerini nakletmiştir.

Açıklama: Hadisin bütünü için bk. M006792.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6793, /1101

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الأَعْلَى عَنْ مَعْمَرٍ عَنِ الزُّهْرِىِّ عَنْ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "يَتَقَارَبُ الزَّمَانُ وَيَنْقُصُ الْعِلْمُ." ثُمَّ ذَكَرَ مِثْلَ حَدِيثِهِمَا.

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdüla'lâ, ona Mamer, ona ez-Zührî, ona Said, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in şöyle dediğini rivayet etti: "Zaman (kıyamet saati) yaklaşacak ve ilim azalacaktır." Daha sonra ravi önceki hadiste yer alan iki ravinin hadisine benzer bir hadis zikretti.

Açıklama: Hadisin bütünü için bk. M006792.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6794, /1101

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ وَقُتَيْبَةُ وَابْنُ حُجْرٍ قَالُوا حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ - يَعْنُونَ ابْنَ جَعْفَرٍ - عَنِ الْعَلاَءِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ وَأَبُو كُرَيْبٍ وَعَمْرٌو النَّاقِدُ قَالُوا حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ حَنْظَلَةَ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ ح وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ حَدَّثَنَا مَعْمَرٌ عَنْ هَمَّامِ بْنِ مُنَبِّهٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ ح وَحَدَّثَنِى أَبُو الطَّاهِرِ أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ الْحَارِثِ عَنْ أَبِى يُونُسَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ كُلُّهُمْ قَالَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم. بِمِثْلِ حَدِيثِ الزُّهْرِىِّ عَنْ حُمَيْدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ غَيْرَ أَنَّهُمْ لَمْ يَذْكُرُوا "وَيُلْقَى الشُّحُّ."

Bize Yahya b. Eyyüb, Kuteybe ve İbn Hucr, onlara İsmail -yani İbn Cafer-, ona Alâ, ona babası, ona Ebu Hureyre; (T) Bize İbn Nümeyr, Ebu Küreyb ve Amr en-Nakıd, onlara İshak b. Süleyman, ona Hanzala, ona Salim, ona Ebu Hureyre; (T) Bize Muhammed b. Râfi', ona Abdürrezzak, ona Mamer, ona Hemmam b. Münebbih, ona Ebu Hureyre; (T) Bize Ebu Ebu Zâhir, ona İbn Vehb, ona Amr b. Haris, ona Ebu Yunus, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'den, Zührî'nin Humeyd'den, ona da Ebu Hureyre'den rivayet ettiği hadise benzer şekilde rivayet etti. Ancak onlar "cimrilik yerleştirilir" ifadesini zikretmemişlerdir.

Açıklama: Hadisin bütünü için bk. M006792.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6795, /1101

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا يَحْيَى - يَعْنِى ابْنَ سَعِيدٍ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِى إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ هِلاَلٍ الْعَبْسِىُّ قَالَ قَالَ جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "لاَ يَسُنُّ عَبْدٌ سُنَّةً صَالِحَةً يُعْمَلُ بِهَا بَعْدَهُ." ثُمَّ ذَكَرَ تَمَامَ الْحَدِيثِ.

Bize Muhammed b. Beşşar, ona Yahya -yani İbn Said-, ona Muhammed b. Ebu İsmail, ona Abdurrahman b. Hilal el-Absî, ona Cerir b. Abdullah, Hz. Peygamber'in şöyle dediğini rivayet etti: "Bir kimse hayırlı bir amel işleyerek bir çığır açar ve o ameli sonrakiler de işlerse" diyerek hadisin devamını zikretmiştir.

Açıklama: Hadisin bütünü için M006800 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6802, /1103

حَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا جَرِيرُ بْنُ عَبْدِ الْحَمِيدِ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ مُوسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَزِيدَ وَأَبِى الضُّحَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هِلاَلٍ الْعَبْسِىِّ عَنْ جَرِيرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ جَاءَ نَاسٌ مِنَ الأَعْرَابِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَلَيْهِمُ الصُّوفُ فَرَأَى سُوءَ حَالِهِمْ قَدْ أَصَابَتْهُمْ حَاجَةٌ فَحَثَّ النَّاسَ عَلَى الصَّدَقَةِ فَأَبْطَئُوا عَنْهُ حَتَّى رُئِىَ ذَلِكَ فِى وَجْهِهِ - قَالَ - ثُمَّ إِنَّ رَجُلاً مِنَ الأَنْصَارِ جَاءَ بِصُرَّةٍ مِنْ وَرِقٍ ثُمَّ جَاءَ آخَرُ ثُمَّ تَتَابَعُوا حَتَّى عُرِفَ السُّرُورُ فِى وَجْهِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "مَنْ سَنَّ فِى الإِسْلاَمِ سُنَّةً حَسَنَةً فَعُمِلَ بِهَا بَعْدَهُ كُتِبَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا وَلاَ يَنْقُصُ مِنْ أُجُورِهِمْ شَىْءٌ وَمَنْ سَنَّ فِى الإِسْلاَمِ سُنَّةً سَيِّئَةً فَعُمِلَ بِهَا بَعْدَهُ كُتِبَ عَلَيْهِ مِثْلُ وِزْرِ مَنْ عَمِلَ بِهَا وَلاَ يَنْقُصُ مِنْ أَوْزَارِهِمْ شَىْءٌ."

Bize Züheyr b. Harb, ona Cerir b. Abdulhamid, ona el-A'meş, ona Musa b. Abdullah b. Yezid ve Ebu Duhâ, ona Abdurrahman b. Hilal el-Absî, ona da Cerir b. Abdullah şöyle rivayet etti: Bedevîler, üstlerinde yün (elbiseler olduğu) hâlde Rasulullah'ın (sav) huzuruna geldiler. Hz. Peygamber (sav), onların kötü durumlarını gördü. İhtiyaç içindeydiler. (Bunun üzerine) insanları sadaka vermeye teşvik etti de onlar, (işi) ağırdan aldılar. Öyle ki, bu (hoşnutsuzluk hâli) Nebî'nin (sav) yüzünde görüldü. Ardından ensardan bir adam bir kese para getirdi. Sonra başkası (getirdi). Daha sonra peş peşe sadaka getirdiler. Öyle ki mutluluk, Hz. Peygamber'in (sav) yüzünden anlaşıldı! (Bu hâl üzere iken) Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Kim İslâm'da, güzel bir sünnet (adet) ortaya koyarsa, onunla amel edenlerin sevabı kadar ona sevap yazılır ve onların sevabından da bir şey eksilmez. Kim de İslâm'da, kötü bir sünnet (adet) ortaya koyarsa, onunla amel edenlerin günahı kadar, ona günah yazılır ve onların günahından da bir şey eksilmez."

• Müslim Sahîh-i Müslim İlim 6800, /1102