حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ ثَابِتٍ عَنْ أَبِى رَافِعٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "لاَ يَزَالُ الْعَبْدُ فِى صَلاَةٍ مَا كَانَ فِى مُصَلاَّهُ يَنْتَظِرُ الصَّلاَةَ تَقُولُ الْمَلاَئِكَةُ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ حَتَّى يَنْصَرِفَ أَوْ يُحْدِثَ." فَقِيلَ مَا يُحْدِثُ؟ قَالَ: يَفْسُو أَوْ يَضْرِطُ .

Bize Musa b. İsmail, ona Hammâd, ona Sabit, ona Ebu Râfi', ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Kul, namaz kıldığı yerde namazı beklediği müddetçe (sevap bakımından) namazda gibidir. Melekler, o kula, yerinden ayrılana ya da abdestini bozana kadar Allah'ım onu bağışla, Allah'ım ona merhamet et" diye dua ederler. Ebu Hureyre'ye abdesti bozan nedir diye soruldu. O, sesiz ancak kokulu ya da sesli ve kokulu yellenmektir. dedi.

Açıklama: Abdesti neyin bozduğu sorusuna muhatab olanın Ebu Hureyre olduğuna dair bk. el-Aynî, Şerhu Süneni Ebi Davud, II, 384. ''يَفْسُو'' ve ''يَضْرِطُ'' fiilerinin anlamları için bk. Abdülmuhsin b. Hamd, Şerhu Sünen-i Ebi Davud, LXVI, 20.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 20, /117

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنْ أَبِى الزِّنَادِ عَنِ الأَعْرَجِ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "الْمَلاَئِكَةُ تُصَلِّى عَلَى أَحَدِكُمْ مَا دَامَ فِى مُصَلاَّهُ الَّذِى صَلَّى فِيهِ مَا لَمْ يُحْدِثْ أَوْ يَقُمِ: اللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ اللَّهُمَّ ارْحَمْهُ."

Bize Ka'neb, ona Malik, ona Ebu Zinad, ona A'rec, ona da Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Melekler, sizden birine, abdestini bozmadan ya da yerinden kalkmadan namaz kıldığı yerde durduğu müddetçe Allah'ım onu bağışla, Allah'ım ona merhamet et! diye dua ederler."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 20, /117

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا جَعْفَرُ بْنُ سُلَيْمَانَ عَنْ أَبِى عِمْرَانَ الْجَوْنِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ: قَالَ لِى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "يَا أَبَا ذَرٍّ! إِنَّهُ سَيَكُونُ بَعْدِى أُمَرَاءُ، يُمِيتُونَ الصَّلاَةَ. فَصَلِّ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا. فَإِنْ صَلَّيْتَ لِوَقْتِهَا، كَانَتْ لَكَ نَافِلَةً، وَإِلاَّ كُنْتَ قَدْ أَحْرَزْتَ صَلاَتَكَ."

Bize Yahya b. Yahya, ona Cafer b. Süleyman, ona Ebu İmran el-Cevnî, ona Abdullah b. Samit, ona da Ebu Zer'in rivayet ettiğine göre, Rasulullah (sav) kendisine şöyle buyurmuştur: "Ey Ebu Zerr! Gerçek şu ki, benden sonra namazı (geciktirerek) öldürecek yöneticiler olacaktır. Sen namazı vaktinde kıl. Eğer vakti içinde namazı onlarla tekrar kılarsan, o namaz senin için nafile olur. Tekrar kılmazsan, namazı yerine getirmiş olursun."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1466, /254

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِدْرِيسَ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ أَبِى عِمْرَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ: "إِنَّ خَلِيلِى أَوْصَانِى أَنْ أَسْمَعَ وَأُطِيعَ، وَإِنْ كَانَ عَبْدًا مُجَدَّعَ الأَطْرَافِ، وَأَنْ أُصَلِّىَ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا. ’فَإِنْ أَدْرَكْتَ الْقَوْمَ وَقَدْ صَلَّوْا، كُنْتَ قَدْ أَحْرَزْتَ صَلاَتَكَ وَإِلاَّ كَانَتْ لَكَ نَافِلَةً’."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Abdullah b. İdris, ona Şu'be, ona Ebu İmran, ona da Abdullah b. Samit'in rivayet ettiğine göre Ebu Zer şöyle demiştir: "Can dostum bana, elleri ayakları kesilmiş bir köle olsa dahi, yöneticileri dinleyip onlara itaat etmeyi ve namazı vaktinde kılmamı tavsiye etti. 'Eğer cemaate yetiştiğinde onlar namazlarını kılmış iseler, sen namazını zaten kılmıştın. Eğer namazlarını henüz kılmamışlarsa (onlarla yeniden kılman) senin için nafile olur.' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1467, /255

وَحَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ الْحَارِثِىُّ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ الْحَارِثِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ بُدَيْلٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْعَالِيَةِ يُحَدِّثُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَضَرَبَ فَخِذِى: "كَيْفَ أَنْتَ إِذَا بَقِيتَ فِى قَوْمٍ يُؤَخِّرُونَ الصَّلاَةَ عَنْ وَقْتِهَا؟" قَالَ: قَالَ: ’مَا تَأْمُرُ؟’ قَالَ: "صَلِّ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا، ثُمَّ اذْهَبْ لِحَاجَتِكَ. فَإِنْ أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ وَأَنْتَ فِى الْمَسْجِدِ، فَصَلِّ."

Bize Yahya b. Habib el-Harisî, ona Halid b. Haris, ona Şu'be, ona Büdeyl, ona Ebu Âliye, ona da Abdullah b. Samit, Ebu Zer'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) uyluğuma vurarak: "Namazı vaktinden sonraya geciktiren bir topluluk arasında kalacağın zaman halin nice olacak? diye buyurdu. (Ravinin anlattığına göre) Ebu Zer Rasulullah'ın bu sözü üzerine : 'Böyle bir durumda ne yapmamı emir buyurursunuz?' diye sordu. Allah Rasulü; (sav): "Bu durumda sen namazı vaktinde kıl. Sonra işine git. Eğer sen hâlâ mescitteyken namaz için kamet getirilirse onlarla birlikte de namaz kıl." buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1468, /255

وَحَدَّثَنِى زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ الْبَرَّاءِ قَالَ: أَخَّرَ ابْنُ زِيَادٍ الصَّلاَةَ. فَجَاءَنِى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الصَّامِتِ، فَأَلْقَيْتُ لَهُ كُرْسِيًّا، فَجَلَسَ عَلَيْهِ. فَذَكَرْتُ لَهُ صَنِيعَ ابْنِ زِيَادٍ. فَعَضَّ عَلَى شَفَتِهِ، وَضَرَبَ فَخِذِى وَقَالَ: ’إِنِّى سَأَلْتُ أَبَا ذَرٍّ، كَمَا سَأَلْتَنِى. فَضَرَبَ فَخِذِى، كَمَا ضَرَبْتُ فَخِذَكَ، وَقَالَ: ’إِنِّى سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَمَا سَأَلْتَنِى، فَضَرَبَ فَخِذِى، كَمَا ضَرَبْتُ فَخِذَكَ، وَقَالَ: "صَلِّ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا. فَإِنْ أَدْرَكَتْكَ الصَّلاَةُ مَعَهُمْ فَصَلِّ. وَلاَ تَقُلْ: ’إِنِّى قَدْ صَلَّيْتُ فَلاَ أُصَلِّى’."

Bize Züheyr b. Harb, ona İsmail b. İbrahim, ona da Eyyüb, Ebu Âliye el-Berrâ'nın şöyle dediğini rivayet etti: İbn Ziyad namazı geciktirdi. O esnada Abdullah b. Samit yanıma geldi. Ona bir sandalye uzattım, üzerine oturdu. Sonra da ona İbn Ziyad'ın yaptığını anlattım. Dudağını ısırdı ve benim uyluğuma vurarak: Senin bana sorduğun bu soruyu ben de Ebu Zer'e sormuştum. Benim senin uyluğuna vurduğum gibi o da benim uyluğuma vurdu ve: Senin bana sorduğun gibi ben de Rasulullah'a (sav) (bu soruyu) sordum. Senin uyluğuna vurduğum gibi uyluğuma vurdu ve şöyle buyurdu: "Sen namazı vaktinde kıl. Eğer onlarla birlikteyken namaz kılınırsa sen de namaz kıl. ve: 'Ben zaten namaz kılmıştım. Bu sebeple yeniden kılmam' deme." buyurdu.

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1469, /255

وَحَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ النَّضْرِ التَّيْمِىُّ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ الْحَارِثِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى نَعَامَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ عَنْ أَبِى ذَرٍّ قَالَ: قَالَ: "كَيْفَ أَنْتُمْ - أَوْ قَالَ كَيْفَ أَنْتَ - إِذَا بَقِيتَ فِى قَوْمٍ يُؤَخِّرُونَ الصَّلاَةَ عَنْ وَقْتِهَا؟ فَصَلِّ الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا. ثُمَّ إِنْ أُقِيمَتِ الصَّلاَةُ، فَصَلِّ مَعَهُمْ. فَإِنَّهَا زِيَادَةُ خَيْرٍ."

Bize Asım b. Nadr et-Teymî, ona Halid b. Haris, ona Şu'be, ona Ebu Ne'âme, ona Abdullah b. Samit, ona da Ebu Zer'in şöyle rivayet ettiğine göre, Allah Rasulü (sav) şöyle buyurmuştur: "Namazı vaktinden sonraya geciktiren bir topluluk arasında kalacağınız zaman haliniz –ya da senin halin- nasıl olacak? Bu durumda sen namazını vaktinde kıl. Sonra namaz için kamet getirilirse (ve sen hala oradaysan) onlarla birlikte de namaz kıl. Bu, sana ilave bir hayır olur."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1470, /255

وَحَدَّثَنِى أَبُو غَسَّانَ الْمِسْمَعِىُّ حَدَّثَنَا مُعَاذٌ - وَهْوَ ابْنُ هِشَامٍ - حَدَّثَنِى أَبِى عَنْ مَطَرٍ عَنْ أَبِى الْعَالِيَةِ الْبَرَّاءِ قَالَ: قُلْتُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الصَّامِتِ: ’نُصَلِّى يَوْمَ الْجُمُعَةِ خَلْفَ أُمَرَاءَ فَيُؤَخِّرُونَ الصَّلاَةَ.’ - قَالَ - فَضَرَبَ فَخِذِى ضَرْبَةً أَوْجَعَتْنِى وَقَالَ: ’سَأَلْتُ أَبَا ذَرٍّ عَنْ ذَلِكَ، فَضَرَبَ فَخِذِى.’ وَقَالَ سَأَلْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ: "صَلُّوا الصَّلاَةَ لِوَقْتِهَا. وَاجْعَلُوا صَلاَتَكُمْ مَعَهُمْ نَافِلَةً." [قَالَ: وَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ: ذُكِرَ لِى أَنَّ نَبِىَّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ضَرَبَ فَخِذَ أَبِى ذَرٍّ.]

Bize Ebu Ğassân el-Misma'î, ona Muaz – b. Hişam-, ona babası (Hişam b. Sember), ona da Matar (b. Tahmân), Ebu Âliye el-Berrâ'nın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Abdullah b. es-Samit'e: 'Cuma günleri bazı emirlerin (yöneticilerin) arkasında namazı kılıyoruz ama onlar namazı geciktiriyorlar.' dedim. Bunun üzerine (Abdullah) acıtacak şekilde uyluğuma vurdu ve: Ben de Ebu Zer'e bu konuyu sormuştum. O da benim uyluğuma vurmuştu ve şöyle demişti: "Ben Rasulullah'a (sav) bu konuyu sordum. 'iz namazı vaktinde kılınız. Onlarla (yöneticilerle) kıldığınız namazı da nafile sayınız' buyurdu." [Hadisin ravisi Abdullah'ın şöyle dediğini söylemiştir: Bana anlatıldığına göre Rasulullah da (sav) Ebu Zer'in uyluğuna vurmuş.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1471, /255

وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ ؛ (ح) قَالَ أَبُو بَكْرٍ وَحَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بِشْرٍ عَنْ زَكَرِيَّاءَ كِلاَهُمَا عَنْ سِمَاكٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ إِذَا صَلَّى الْفَجْرَ، جَلَسَ فِى مُصَلاَّهُ، حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ حَسَنًا."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Veki', ona Süfyan; (T) Bize Ebu Bekir, ona Muhammed b. Bişr, ona Zekeriyya, o ikisine de Simak, Cabir b. Semure'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Nebi (sav) sabah namazını kıldıktan sonra, güneş iyice doğuncaya kadar namaz kıldığı yerde otururdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1526, /263

وَحَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ مَعْرُوفٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ مُوسَى الأَنْصَارِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا أَنَسُ بْنُ عِيَاضٍ - حَدَّثَنِى ابْنُ أَبِى ذُبَابٍ فِى رِوَايَةِ هَارُونَ - وَفِى حَدِيثِ الأَنْصَارِىِّ حَدَّثَنِى الْحَارِثُ - عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مِهْرَانَ مَوْلَى أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "أَحَبُّ الْبِلاَدِ إِلَى اللَّهِ مَسَاجِدُهَا. وَأَبْغَضُ الْبِلاَدِ إِلَى اللَّهِ أَسْوَاقُهَا."

Bize Harun b. Maruf ve İshak b. Musa el-Ensarî, o ikisine Enes b. İyaz, -Harun'un rivayetinde 'bana İbn Ebu Zübab rivayet etti', el-Ensarî'nin rivayetinde ise 'bana Haris nakletti' şeklinde geçmektedir -, ona Ebu Hureyre'nin azadlısı Abdurrahman b. Mihran, ona da Ebu Hureyre'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Bir beldede Allah'ın en sevdiği mekânlar, oranın mescitleridir, en sevmediği yerler ise pazarlarıdır."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1528, /264