حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ شَرِيكِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى نَمِرٍ عَنْ كُرَيْبٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ: بِتُّ لَيْلَةً عِنْدَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم لأَنْظُرَ كَيْفَ يُصَلِّى فَقَامَ فَتَوَضَّأَ ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ قِيَامُهُ مِثْلُ رُكُوعِهِ ، وَرُكُوعُهُ مِثْلُ سُجُودِهِ ، ثُمَّ نَامَ ، ثُمَّ اسْتَيْقَظَ فَتَوَضَّأَ وَاسْتَنَّ ثُمَّ قَرَأَ بِخَمْسِ آيَاتٍ مِنْ آلِ عِمْرَانَ ( إِنَّ فِى خَلْقِ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ ) فَلَمْ يَزَلْ يَفْعَلُ هَذَا حَتَّى صَلَّى عَشْرَ رَكَعَاتٍ ، ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى سَجْدَةً وَاحِدَةً فَأَوْتَرَ بِهَا ، وَنَادَى الْمُنَادِى عِنْدَ ذَلِكَ ، فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ مَا سَكَتَ الْمُؤَذِّنُ فَصَلَّى سَجْدَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ ، ثُمَّ جَلَسَ حَتَّى صَلَّى الصُّبْحَ . قَالَ أَبُو دَاوُدَ : خَفِىَ عَلَىَّ مِنِ ابْنِ بَشَّارٍ بَعْضُهُ .

Bize Muhammed b. Beşşâr (Abdî), ona Ebu Âsım (Dahhâk b. Mahled Nebîl), ona (Ebu Münzir) Züheyr b. Muhammed (Temimî), ona Şerik b. Abdullah b. Ebu Nemir, ona da (Ebu Rişdîn) Küreyb (b. Ebu Müslim Kuraşî), (Ebu Muhammed) Fadl b. Abbas'ın (Haşimî) şöyle dediğini rivayet etti: "Bir gece nasıl namaz kıldığını görmek için Peygamber'in (sav) yanında gecelemiştim. (Geceleyin) kalktı, abdest alıp iki rekât (namaz) kıldı. (Uzunluk bakımından) kıyamı rükûu gibi, rükûu da secdesi gibiydi. (Namazdan) sonra (biraz) uyudu. Sonra uyanıp abdest aldı. Sonra misvâklandı ve Âl-i îmrân'dan (itibaren) beş ayet okudu. Nihayet on rekât (namaz) kılıncaya kadar bu (uyuyup kalkma ve abdest alma..) işine devam etti, (namazdan) sonra bir rekât daha kılarak onunla vitr yaptı. Bu esnada müezzin ezan okumaya başladı. Müezzin (ezanı bitirip) sesi kesilince Rasulullah (sav) de kalkıp hafif iki rekât daha namaz kıldı. Sonra sabah namazını kılıncaya kadar oturdu." [Ebû Davud dedi ki: İbn Beşşâr'dan (gelen bu hadisin) bir kısmı bana gizli kaldı.]

Açıklama: إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لآيَاتٍ لِّأُوْلِي الألْبَابِ “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelmesinde akıl sahipleri için elbette ibretler vardır.” (Âl-i İmrân 3/190) Fadl b. Abbas ile Küreyb b. Ebu Müslim arasında inkıta' vardır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا هَارُونُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا بَهْزُ بْنُ حَكِيمٍ فَذَكَرَ هَذَا الْحَدِيثَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ: "يُصَلِّى الْعِشَاءَ ثُمَّ يَأْوِى إِلَى فِرَاشِهِ" ، لَمْ يَذْكُرِ الأَرْبَعَ رَكَعَاتٍ ، وَسَاقَ الْحَدِيثَ قَالَ فِيهِ: "فَيُصَلِّى ثَمَانِىَ رَكَعَاتٍ يُسَوِّى بَيْنَهُنَّ فِى الْقِرَاءَةِ وَالرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ ، وَلاَ يَجْلِسُ فِى شَىْءٍ مِنْهُنَّ إِلاَّ فِى الثَّامِنَةِ ، فَإِنَّهُ كَانَ يَجْلِسُ ثُمَّ يَقُومُ وَلاَ يُسَلِّمُ ، فَيُصَلِّى رَكْعَةً يُوتِرُ بِهَا ، ثُمَّ يُسَلِّمُ تَسْلِيمَةً يَرْفَعُ بِهَا صَوْتَهُ حَتَّى يُوقِظَنَا." [ثُمَّ سَاقَ مَعْنَاهُ ..]

Bize Harun b. Abdullah, ona Yezid b. Harun, ona Behz b. Hakim rivayet etti ve bu hadisi aynı isnadla şöyle zikretti: "Hz. Peygamber (sav) yatsıyı kılar, sonra yatağına girerdi." Burada ravi (yatsıdan sonraki) dört rekâtı zikretmedi ve önceki hadisi olduğu gibi nakletti. Bu hadiste şu sözleri de rivayet etti: "Sekiz rekât namaz kılıyor, bu rekâtlarda kıraati, rükûu ve secdeleri eşit tutuyordu. Bu rekâtlardan sadece sekizincisinde oturuyordu. Oturuyor, fakat selâm vermeden ayağa kalkıyor, bir rekât daha kılarak vitir yapıyordu. Sonra o derece yüksek bir sesle selâm veriyordu ki, bizleri uyandırıyordu..." [Ravi sonra (önceki hadisi) aynı manada rivayet etti.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /315

حَدَّثَنَا عُمَرُ بْنُ عُثْمَانَ حَدَّثَنَا مَرْوَانُ - يَعْنِى ابْنَ مُعَاوِيَةَ - عَنْ بَهْزٍ حَدَّثَنَا زُرَارَةُ بْنُ أَوْفَى عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ: "أَنَّهَا سُئِلَتْ عَنْ صَلاَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَتْ : كَانَ يُصَلِّى بِالنَّاسِ الْعِشَاءَ ، ثُمَّ يَرْجِعُ إِلَى أَهْلِهِ فَيُصَلِّى أَرْبَعًا ، ثُمَّ يَأْوِى إِلَى فِرَاشِهِ." [ثُمَّ سَاقَ الْحَدِيثَ بِطُولِهِ وَلَمْ يَذْكُرْ : "يُسَوِّى بَيْنَهُنَّ فِى الْقِرَاءَةِ وَالرُّكُوعِ وَالسُّجُودِ." وَلَمْ يَذْكُرْ فِى التَّسْلِيمِ : "حَتَّى يُوقِظَنَا."]

Bize Ömer b. Osman, ona Mervan b. Muaviye, ona Behz, ona Zürâre b. Evfâ, ona da mü'minlerin annesi Hz. Aişe'nin (r.anha) haber verdiğine göre; kendisine Rasulullah'ın (sav) namazı sorulmuş, Aişe de şöyle cevap vermiştir: "Hz. Peygamber (sav) insanlara yatsıyı kıldırdıktan sonra evine döner, dört rekât daha kılardı. Sonra yatağına girerdi." [Daha sonra (Zürâre bir önceki) hadisi sonuna kadar nakletti. Fakat "kıraat, rükû, sücûd bakımından her rekâtı eşit tutardı" sözünü zikretmedi, selâm konusunda da "bizi uyandırırdı" sözünü de rivayet etmedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /316

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ عَلْقَمَةَ بْنِ وَقَّاصٍ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُوتِرُ بِتِسْعِ رَكَعَاتٍ ، ثُمَّ أَوْتَرَ بِسَبْعِ رَكَعَاتٍ ، وَرَكَعَ رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ جَالِسٌ بَعْدَ الْوِتْرِ يَقْرَأُ فِيهِمَا ، فَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ قَامَ فَرَكَعَ ثُمَّ سَجَدَ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ : رَوَى هَذَيْنِ الْحَدِيثَيْنِ خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِىُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو مِثْلَهُ ، قَالَ فِيهِ قَالَ عَلْقَمَةُ بْنُ وَقَّاصٍ: "يَا أُمَّتَاهُ كَيْفَ كَانَ يُصَلِّى الرَّكْعَتَيْنِ" فَذَكَرَ مَعْنَاهُ.]

Bize Musa b. İsmail, ona Hammad, ona Muhammed b. Amr, ona Muhammed b. İbrahim, ona Alkame b. Vakkas, ona da Hz. Aişe (r.anha) rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) dokuz rekâtla vitir yapardı. Sonra (yaşlanınca) yedi rekatla vitir yapmaya başladı. Vitirden sonra oturarak iki rekât daha kılardı. Bu iki rekâtta (oturarak) okur, rükûa varmak istediği zaman ayağa kalkıp rükûa, sonra da secdeye giderdi." Ebû Davud dedi ki: (Ebu Seleme'nin ve Alkame b. Vakkas'ın rivayet ettiği hadisle aynı manaya gelen bu iki hadisi aynı şekilde Halid b. Abdulleh el-Vâsıtî de Muhammed b. Amr'dan rivayet etmiştir. Bu rivayette Halid, Alkame b. Vakkas'ın şöyle dediğini de zikretti: "Anneciğim, (Hz. Peygamber vitirden sonra oturarak) iki rekâtı nasıl kılardı?" Sonra hadisi aynı manada rivayet etti.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /316

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ قَيْسٍ الأَسَدِىُّ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : بِتُّ عِنْدَ خَالَتِى مَيْمُونَةَ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم بَعْدَ مَا أَمْسَى فَقَالَ: "أَصَلَّى الْغُلاَمُ." قَالُوا : نَعَمْ . فَاضْطَجَعَ حَتَّى إِذَا مَضَى مِنَ اللَّيْلِ مَا شَاءَ اللَّهُ قَامَ فَتَوَضَّأَ ، ثُمَّ صَلَّى سَبْعًا أَوْ خَمْسًا أَوْتَرَ بِهِنَّ لَمْ يُسَلِّمْ إِلاَّ فِى آخِرِهِنَّ .

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Veki', ona Muhammed b. Kays el-Esedi, ona el-Hakem b. Uteybe, ona Said b. Cübeyr, ona da İbn Abbas (ra) şöyle dedi: Bir gece teyzem Meymûne'nin yanında kalmıştım. Gece vakti girdikten sonra Hz. Peygamber (sav) geldi ve "çocuk namaz kıldı mı?" diye sordu. Evet diye cevap verdiler. Bunun üzerine gidip yattı. Geceden Allah'ın dilediği kadar bir vakit geçince kalkıp abdest aldı, sonra yedi -veya beş- rekât namaz kıldı. Bunlarla vitir yaptı. Bu rekâtların sadece sonuncusunda selam verdi.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا حَمَّادٌ - يَعْنِى ابْنَ سَلَمَةَ - عَنْ بَهْزِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ زُرَارَةَ بْنِ أَوْفَى عَنْ سَعْدِ بْنِ هِشَامٍ عَنْ عَائِشَةَ - رضى الله عنها - بِهَذَا الْحَدِيثِ

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /316

حَدَّثَنَا مُوسَى - يَعْنِى ابْنَ إِسْمَاعِيلَ - حَدَّثَنَا حَمَّادٌ - يَعْنِى ابْنَ سَلَمَةَ - عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو عَنْ أَبِى سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَائِشَةَ رضى الله عنها: "أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى مِنَ اللَّيْلِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً يُوتِرُ بِسَبْعٍ أَوْ كَمَا قَالَتْ ، وَيُصَلِّى رَكْعَتَيْنِ وَهُوَ جَالِسٌ ، وَرَكْعَتَىِ الْفَجْرِ بَيْنَ الأَذَانِ وَالإِقَامَةِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /316

حَدَّثَنَا وَهْبُ بْنُ بَقِيَّةَ عَنْ خَالِدٍ عَنْ حُصَيْنٍ نَحْوَهُ قَالَ: "وَأَعْظِمْ لِى نُورًا." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ : وَكَذَلِكَ قَالَ أَبُو خَالِدٍ الدَّالاَنِىُّ عَنْ حَبِيبٍ فِى هَذَا ، وَكَذَلِكَ قَالَ فِى هَذَا الْحَدِيثِ وَقَالَ سَلَمَةُ بْنُ كُهَيْلٍ عَنْ أَبِى رِشْدِينَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /318

حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ يَحْيَى الْحَرَّانِىُّ حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عُرْوَةَ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُصَلِّى ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً بِرَكْعَتَيْهِ قَبْلَ الصُّبْحِ : يُصَلِّى سِتًّا مَثْنَى مَثْنَى ، وَيُوتِرُ بِخَمْسٍ لاَ يَقْعُدُ بَيْنَهُنَّ إِلاَّ فِى آخِرِهِنَّ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /319

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا اللَّيْثُ عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِى حَبِيبٍ عَنْ عِرَاكِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّهَا أَخْبَرَتْهُ: "أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَانَ يُصَلِّى بِاللَّيْلِ ثَلاَثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً بِرَكْعَتَىِ الْفَجْرِ."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tatavvu' 317, /319