حَدَّثَنَا هَاشِمٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْحَمِيدِ حَدَّثَنَا شَهْرُ بْنُ حَوْشَبٍ قَالَ سَمِعْتُ رَجُلًا يُحَدِّثُ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَا مِنْ رَجُلٍ يَمُوتُ حِينَ يَمُوتُ وَفِي قَلْبِهِ مِثْقَالُ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ كِبْرٍ تَحِلُّ لَهُ الْجَنَّةُ أَنْ يَرِيحَ رِيحَهَا وَلَا يَرَاهَا فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ قُرَيْشٍ يُقَالُ لَهُ أَبُو رَيْحَانَةَ وَاللَّهِ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي لَأُحِبُّ الْجَمَالَ وَأَشْتَهِيهِ حَتَّى إِنِّي لَأُحِبُّهُ فِي عَلَاقَةِ سَوْطِي وَفِي شِرَاكِ نَعْلِي قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَيْسَ ذَاكَ الْكِبْرُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ وَلَكِنَّ الْكِبْرَ مَنْ سَفِهَ الْحَقَّ وَغَمَصَ النَّاسَ بِعَيْنَيْهِ

Bize Hâşim, ona Abdülhamid, ona Şehr b. Havşeb, ona Bir adam, ona da Ukbe b. Âmir şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) 'Bir kişi öldüğü zaman, kalbinde hardal tanesi kadar kibir varsa cennetin kokusunu alamaz ve onu göremez' buyurdu. Ebu Reyhâne isimli Kureyşli bir adam 'Ey Allah’ın Rasulü! Ben güzelliği seviyorum. Kırbacımın kayışının, hatta terliğimin tokasının bile güzel olmasını isterim' dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) 'Bu kibir değildir. Şüphesiz ki Yüce Allah güzeldir ve güzelliği sever. Ancak kibir hak yoldan şaşmak ve insanları hor görmektir' buyurdu."

Açıklama: mütabileriyle sahihtir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ukbe b. Amir el-Cühenî 17504, 5/905

أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْحَكَمِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِى وَأَبُو الأَسْوَدِ النَّضْرُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ قَالاَ حَدَّثَنَا الْمُفَضَّلُ بْنُ فَضَالَةَ عَنْ عَيَّاشِ بْنِ عَبَّاسٍ الْقِتْبَانِىِّ عَنْ أَبِى الْحُصَيْنِ الْهَيْثَمِ بْنِ شُفَىٍّ - وَقَالَ أَبُو الأَسْوَدِ شَفِىٌّ - إِنَّهُ سَمِعَهُ يَقُولُ خَرَجْتُ أَنَا وَصَاحِبٌ لِى يُسَمَّى أَبَا عَامِرٍ - رَجُلٌ مِنَ الْمَعَافِرِ - لِنُصَلِّىَ بِإِيلِيَاءَ وَكَانَ قَاصُّهُمْ رَجُلاً مِنَ الأَزْدِ يُقَالُ لَهُ أَبُو رَيْحَانَةَ مِنَ الصَّحَابَةِ قَالَ أَبُو الْحُصَيْنِ فَسَبَقَنِى صَاحِبِى إِلَى الْمَسْجِدِ ثُمَّ أَدْرَكْتُهُ فَجَلَسْتُ إِلَى جَنْبِهِ فَقَالَ هَلْ أَدْرَكْتَ قَصَصَ أَبِى رَيْحَانَةَ فَقُلْتُ لاَ . فَقَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ عَشْرٍ عَنِ الْوَشْرِ وَالْوَشْمِ وَالنَّتْفِ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الرَّجُلِ الرَّجُلَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الْمَرْأَةِ الْمَرْأَةَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَأَنْ يَجْعَلَ الرَّجُلُ أَسْفَلَ ثِيَابِهِ حَرِيرًا مِثْلَ الأَعَاجِمِ أَوْ يَجْعَلَ عَلَى مَنْكِبَيْهِ حَرِيرًا أَمْثَالَ الأَعَاجِمِ وَعَنِ النُّهْبَى وَعَنْ رُكُوبِ النُّمُورِ وَلُبُوسِ الْخَوَاتِيمِ إِلاَّ لِذِى سُلْطَانٍ .

Bize Abdurrahman b. Abdullah b. Abdülhakem, ona babası (Abdullah b. Abdülhakem ve Ebu Esved Nadr b. Abdülcebbâr, onlara Mufaddal b. Fadâle, ona Ayyâş b. Abbâs el-Kıtbânî, ona Ebu Husayn Heysem b. Şüfeyy [-Ebu Esved “Şefîy” şeklinde de söylemiştir.] şöyle rivayet etmiştir: "Meâfir kabilesinden Ebu Âmir adlı bir arkadaşımla birlikte İlya'ya (Kudüs'e) namaz kılmaya gitmiştik. Onlara vaaz eden kişi, Ezd kabilesinden Ebu Reyhâne isimli bir sahabi idi. Ebu Husayn der ki: Arkadaşım mescide benden önce girdi. Ben de ona yetiştim ve yanına oturdum, bana 'Ebu Reyhâne'nin vaazını dinledin mi?' diye sordu. 'Hayır' dedim. Bunun üzerine bana 'Ebu Reyhâne'yi şöyle derken işittim' dedi: Rasulullah (sav) on şeyi yasaklamıştır: Dişleri inceltmek, dövme yaptırmak, kaş aldırmak veya ağaran saçları yolmak, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde erkeğin erkekle bir yatakta yatması, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde kadının kadınla bir yatakta yatması, Erkeğin, elbiselerinin alt kısmını Acemler gibi ipekten yapması ya da acemler gibi omuzlarına ipek şal koyması, ganimet malını yağmalamak, kaplan derisi üzerine (kibirle) kurulup oturmak, yönetici olmayanların mühür yüzük takmaları."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Zînet mine's-sünen 20, /2415

حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ خَالِدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَوْهَبٍ الْهَمْدَانِىُّ أَخْبَرَنَا الْمُفَضَّلُ - يَعْنِى ابْنَ فَضَالَةَ - عَنْ عَيَّاشِ بْنِ عَبَّاسٍ الْقِتْبَانِىِّ عَنْ أَبِى الْحُصَيْنِ - يَعْنِى الْهَيْثَمَ بْنَ شَفِىٍّ - قَالَ "خَرَجْتُ أَنَا وَصَاحِبٌ لِى يُكْنَى أَبَا عَامِرٍ - رَجُلٌ مِنَ الْمَعَافِرِ - لِنُصَلِّىَ بِإِيلْيَاءَ وَكَانَ قَاصَّهُمْ رَجُلٌ مِنَ الأَزْدِ يُقَالُ لَهُ أَبُو رَيْحَانَةَ مِنَ الصَّحَابَةِ قَالَ أَبُو الْحُصَيْنِ فَسَبَقَنِى صَاحِبِى إِلَى الْمَسْجِدِ ثُمَّ رَدِفْتُهُ فَجَلَسْتُ إِلَى جَنْبِهِ فَسَأَلَنِى هَلْ أَدْرَكْتَ قَصَصَ أَبِى رَيْحَانَةَ قُلْتُ لاَ. قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ عَشْرٍ عَنِ الْوَشْرِ وَالْوَشْمِ وَالنَّتْفِ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الرَّجُلِ الرَّجُلَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الْمَرْأَةِ الْمَرْأَةَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَأَنْ يَجْعَلَ الرَّجُلُ فِى أَسْفَلِ ثِيَابِهِ حَرِيرًا مِثْلَ الأَعَاجِمِ أَوْ يَجْعَلَ عَلَى مَنْكِبَيْهِ حَرِيرًا مِثْلَ الأَعَاجِمِ وَعَنِ النُّهْبَى وَرُكُوبِ النُّمُورِ وَلُبُوسِ الْخَاتَمِ إِلاَّ لِذِى سُلْطَانٍ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ الَّذِى تَفَرَّدَ بِهِ مِنْ هَذَا الْحَدِيثِ خبر الْخَاتَمِ.]

Bize Yezid b. Halid b. Abdullah b. Mevheb el-Hemedânî, ona Mufaddal b. Fedale, ona Ayyaş b. Abbas el-Kıtbanî, ona Ebu Husayn Heysem b. Şefiy şöyle rivayet etmiştir: "Meâfir kabilesinden Ebu Âmir adlı bir arkadaşımla birlikte İlya'ya (Kudüs'e) namaz kılmaya gitmiştik. Onlara vaaz eden kişi, Ezd kabilesinden Ebu Reyhâne isimli bir sahabi idi. Ebu Husayn der ki: Arkadaşım mescide benden önce girdi. Ben de ona yetiştim ve yanına oturdum, bana 'Ebu Reyhâne'nin vaazına yetişebildin mi?' diye sordu. 'Hayır' dedim. Bunun üzerine bana 'Ebu Reyhâne'yi şöyle derken işittim' dedi: Rasulullah (sav) on şeyi yasaklamıştır: Dişleri inceltmek, dövme yaptırmak, kaş aldırmak veya ağaran saçları yolmak, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde erkeğin erkekle bir yatakta yatması, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde kadının kadınla bir yatakta yatması, Erkeğin, elbiselerinin alt kısmını Acemler gibi ipekten yapması ya da acemler gibi omuzlarına ipek şal koyması, ganimet malını yağmalamak, kaplan derisi üzerine (kibirle) kurulup oturmak, yönetici olmayanların mühür yüzük takmaları." [Ebu Davud der ki: Bu hadisin diğer vecihlerinde rivayet edilmeyen sadece yüzük meselesidir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Libâs 10, /925

أَخْبَرَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْحَكَمِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِى وَأَبُو الأَسْوَدِ النَّضْرُ بْنُ عَبْدِ الْجَبَّارِ قَالاَ حَدَّثَنَا الْمُفَضَّلُ بْنُ فَضَالَةَ عَنْ عَيَّاشِ بْنِ عَبَّاسٍ الْقِتْبَانِىِّ عَنْ أَبِى الْحُصَيْنِ الْهَيْثَمِ بْنِ شُفَىٍّ - وَقَالَ أَبُو الأَسْوَدِ شَفِىٌّ - إِنَّهُ سَمِعَهُ يَقُولُ خَرَجْتُ أَنَا وَصَاحِبٌ لِى يُسَمَّى أَبَا عَامِرٍ - رَجُلٌ مِنَ الْمَعَافِرِ - لِنُصَلِّىَ بِإِيلِيَاءَ وَكَانَ قَاصُّهُمْ رَجُلاً مِنَ الأَزْدِ يُقَالُ لَهُ أَبُو رَيْحَانَةَ مِنَ الصَّحَابَةِ قَالَ أَبُو الْحُصَيْنِ فَسَبَقَنِى صَاحِبِى إِلَى الْمَسْجِدِ ثُمَّ أَدْرَكْتُهُ فَجَلَسْتُ إِلَى جَنْبِهِ فَقَالَ هَلْ أَدْرَكْتَ قَصَصَ أَبِى رَيْحَانَةَ فَقُلْتُ لاَ . فَقَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم عَنْ عَشْرٍ عَنِ الْوَشْرِ وَالْوَشْمِ وَالنَّتْفِ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الرَّجُلِ الرَّجُلَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَعَنْ مُكَامَعَةِ الْمَرْأَةِ الْمَرْأَةَ بِغَيْرِ شِعَارٍ وَأَنْ يَجْعَلَ الرَّجُلُ أَسْفَلَ ثِيَابِهِ حَرِيرًا مِثْلَ الأَعَاجِمِ أَوْ يَجْعَلَ عَلَى مَنْكِبَيْهِ حَرِيرًا أَمْثَالَ الأَعَاجِمِ وَعَنِ النُّهْبَى وَعَنْ رُكُوبِ النُّمُورِ وَلُبُوسِ الْخَوَاتِيمِ إِلاَّ لِذِى سُلْطَانٍ .

Bize Abdurrahman b. Abdullah b. Abdülhakem, ona babası (Abdullah b. Abdülhakem ve Ebu Esved Nadr b. Abdülcebbâr, onlara Mufaddal b. Fadâle, ona Ayyâş b. Abbâs el-Kıtbânî, ona Ebu Husayn Heysem b. Şüfeyy [-Ebu Esved “Şefîy” şeklinde de söylemiştir.] şöyle rivayet etmiştir: "Meâfir kabilesinden Ebu Âmir adlı bir arkadaşımla birlikte İlya'ya (Kudüs'e) namaz kılmaya gitmiştik. Onlara vaaz eden kişi, Ezd kabilesinden Ebu Reyhâne isimli bir sahabi idi. Ebu Husayn der ki: Arkadaşım mescide benden önce girdi. Ben de ona yetiştim ve yanına oturdum, bana 'Ebu Reyhâne'nin vaazını dinledin mi?' diye sordu. 'Hayır' dedim. Bunun üzerine bana 'Ebu Reyhâne'yi şöyle derken işittim' dedi: Rasulullah (sav) on şeyi yasaklamıştır: Dişleri inceltmek, dövme yaptırmak, kaş aldırmak veya ağaran saçları yolmak, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde erkeğin erkekle bir yatakta yatması, arada bir engel olmadan, tenleri birbirine değecek şekilde kadının kadınla bir yatakta yatması, Erkeğin, elbiselerinin alt kısmını Acemler gibi ipekten yapması ya da acemler gibi omuzlarına ipek şal koyması, ganimet malını yağmalamak, kaplan derisi üzerine (kibirle) kurulup oturmak, yönetici olmayanların mühür yüzük takmaları."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Zînet mine's-sünen 20, /2415

أَخْبَرَنَا عُثْمَانُ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا زَيْدُ بْنُ حُبَابٍ حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ أَيُّوبَ الْحَضْرَمِىُّ أَخْبَرَنِى عَيَّاشُ بْنُ عَبَّاسٍ الْحِمْيَرِىُّ عَنْ أَبِى الْحُصَيْنِ الْحَجْرِىِّ عَنْ أَبِى عَامِرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا رَيْحَانَةَ صَاحِبَ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ : كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَنْهَى عَنْ عَشْرِ خِصَالٍ : مُكَامَعَةِ الرَّجُلِ الرَّجُلَ فِى شِعَارٍ وَاحِدٍ لَيْسَ بَيْنَهُمَا شَىْءٌ ، وَمُكَامَعَةِ الْمَرْأَةِ الْمَرْأَةَ فِى شِعَارٍ وَاحِدٍ لَيْسَ بَيْنَهُمَا شَىْءٌ ، وَالنَّتْفِ ، وَالْوَشْمِ ، وَالنُّهْبَةِ ، وَرُكُوبِ النُّمُورِ ، وَاتِّخَاذِ الدِّيبَاجِ هَا هُنَا عَلَى الْعَاتِقَيْنِ وَفِى أَسْفَلِ الثِّيَابِ. قَالَ عَبْدُ اللَّهِ : أَبُو عَامِرٍ شَيْخٌ لَهُمْ ، وَالْمُكَامَعَةُ الْمُضَاجَعَةُ.

• Dârimî Sünen-i Dârimî İsti'zân 20, 3/1732

حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ قَالَ حَدَّثَنَا لَيْثُ بْنُ سَعْدٍ قَالَ حَدَّثَنِي عُقَيْلُ بْنُ خَالِدٍ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ أَنَّهُ قَالَ أَخْبَرَنِي عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ وَكَانَ قَائِدَ كَعْبٍ مِنْ بَنِيهِ حِينَ عَمِيَ قَالَ سَمِعْتُ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ يُحَدِّثُ حَدِيثَهُ حِينَ تَخَلَّفَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ قَالَ كَعْبُ بْنُ مَالِكٍ لَمْ أَتَخَلَّفْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي غَزْوَةٍ غَزَاهَا قَطُّ إِلَّا فِي غَزْوَةِ تَبُوكَ غَيْرَ أَنِّي كُنْتُ تَخَلَّفْتُ عَنْ غَزْوَةِ بَدْرٍ وَلَمْ يُعَاتِبْ أَحَدًا تَخَلَّفَ عَنْهَا لِأَنَّهُ إِنَّمَا خَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُرِيدُ الْعِيرَ الَّتِي كَانَتْ لِقُرَيْشٍ كَانَ فِيهَا أَبُو سُفْيَانَ بْنُ حَرْبٍ وَنَفَرٌ مِنْ قُرَيْشٍ ثُمَّ قَالَ تَعَالَ فَجِئْتُ أَمْشِي حَتَّى جَلَسْتُ بَيْنَ يَدَيْهِ فَقَالَ مَا خَلَّفَكَ أَلَمْ تَكُنْ قَدْ ابْتَعْتَ ظَهْرَكَ قُلْتُ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي وَاللَّهِ لَوْ جَلَسْتُ عِنْدَ غَيْرِكَ مِنْ أَهْلِ الدُّنْيَا لَرَأَيْتُ أَنِّي سَأَخْرُجُ مِنْ سَخْطَتِهِ بِعُذْرٍ وَلَقَدْ أُعْطِيتُ جَدَلًا فَذَكَرَ الْحَدِيثَ وَقَالَ فِيهِ إِنِّي لَأَرْجُو عَفْوَ اللَّهِ وَقَالَ فَقُلْتُ لِامْرَأَتِي الْحَقِي بِأَهْلِكِ فَكُونِي عِنْدَهُمْ حَتَّى يَقْضِيَ اللَّهُ فِي هَذَا الْأَمْرِ وَقَالَ سَمِعْتُ صَوْتَ صَارِخٍ أَوْفَى عَلَى أَعْلَى جَبَلِ سَلْعٍ بِأَعْلَى صَوْتِهِ يَا كَعْبُ بْنَ مَالِكٍ أَبْشِرْ قَالَ فَخَرَرْتُ سَاجِدًا وَعَرَفْتُ أَنَّهُ قَدْ جَاءَ فَرَجٌ وَآذَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ النَّاسَ بِالتَّوْبَةِ عَلَيْنَا حِينَ صَلَّى صَلَاةَ الْفَجْرِ... فَذَكَرَ مَعْنَى حَدِيثِ ابْنِ أَخِي ابْنِ شِهَابٍ وَقَالَ فِيهِ وَأَقُولُ فِي نَفْسِي هَلْ حَرَّكَ شَفَتَيْهِ بِرَدِّ السَّلَامِ

Bize Haccâc, ona Leys b. Sa'd, ona Ukayl b. Hâlid, ona İbn Şihâb, ona Abdurrahman b. Abdullah b. Ka'b b. Mâlik, ona da Abdullah b. Ka'b b. Mâlik'in haber verdiğine göre Ka'b b. Malik ama olduğunda, oğulları arasında onun hizmetini gören Abdullah b. Ka'b b. Mâlik şöyle demiştir: Ben Ka'b b. Mâlik’i dinledim, Tebük Gazvesi’nden geri kaldığı zamanla ilgili kıssasını anlatırken şöyle demiştir: "Tebük seferine kadar, ben, Bedir gazası dışında, Rasulullah’ın (sav) katıldığı hiçbir gazveden geri kalmadım. Bedir’e katılmayanlardan hiç kimseyi Rasulullah (sav) kınamamıştır. Çünkü Bedir için yola çıktığında asıl hedefi, içinde Ebu Süfyân ve bir gurup Kureyşlinin bulunduğu Kureyş'in kervanıydı... Ka'b der ki: Sonra (Rasulullah (sav) bana) 'Gel' dedi. Ben de yürüyüp geldim ve huzurunda oturdum. Bana 'Seni geri bırakan ne oldu? Sen (sefer için) binek hazırlamamış mıydın?' diye sordu. Ben de 'Evet, ey Allah’ın Rasulü, hazırlamıştım. Vallahi eğer Senin dışında ehli dünyadan birinin yanında olsaydım, onun gazabından bir özür ile kurtulabileceğimi düşünürdüm. Çünkü ben tartışmada kuvvetli bir kimseyim. Fakat (doğruyu söylemekten başka çarem yoktur)' dedim... Ka'b hadisi anlattı ve anlattıkları arasında şunlar da vardı: 'Ben, Allah’ın beni affetmesini umar dururdum.' Ka'b der ki: Ben de eşime 'Allah bu iş hakkında hükmünü verinceye kadar sen ailene dön, onların yanında kal' dedim. Sonra bir gün (Medine’de) Sel dağına çıkmış birinin yüksek sesle 'Ey Ka‘b b. Mâlik, müjdeler olsun!' diye bağırdığını işittim. Bunun üzerine hemen secdeye kapandım. O anda anladım ki bir kurtuluş müjdesi gelmiştir. Gerçekten de Rasulullah (sav) sabah namazını kıldığında, bizim tövbemizin kabul edildiğini halka ilan etti... Ka'b Hadisi aktardı ve şunu da söyledi: Kendi kendime 'Acaba (Rasulullah (sav) benim) selamımı alırken dudaklarını oynattı mı?' derdim."

Açıklama: Hadisin tam metni için HM015882 numaralı rivayete bakınız.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ka'b b. Malik el-Ensarî 15883, 5/422