حَدَّثَنَا حَرْمَلَةُ بْنُ يَحْيَى التُّجِيبِىُّ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ وَهْبٍ أَخْبَرَنِى حَيْوَةُ حَدَّثَنِى ابْنُ الْهَادِ عَنْ أَبِى بَكْرِ بْنِ حَزْمٍ عَنْ عَمْرَةَ - يَعْنِى بِنْتَ عَبْدِ الرَّحْمَنِ - عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "يَا عَائِشَةُ إِنَّ اللَّهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ وَيُعْطِى عَلَى الرِّفْقِ مَا لاَ يُعْطِى عَلَى الْعُنْفِ وَمَا لاَ يُعْطِى عَلَى مَا سِوَاهُ."

Bize Harmele b. Yahya et-Tücîbî, ona Abdullah b. Vehb, ona Hayve, ona İbn Hâd, ona Ebu Bekir b. Hazm, ona Amra -bt. Abdurrahman-, ona da Hz. Peygamber'in (sav) eşi Hz. Aişe (r.anha) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Ey Aişe! Şüphesiz ki Allah kullarına karşı yumuşaklıkla muamele eder (onlar için kolaylık ister) ve yumuşaklığı sever. O yumuşak muameleye, sertliğe ve başka şeylere vermediği karşılığı (dünyada istenilen amaçlara ulaşma, ahirette ise mükafat olarak) verir."

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: إِنَّ اللَّهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6601, /1072

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَعَمْرٌو النَّاقِدُ وَزُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَابْنُ نُمَيْرٍ كُلُّهُمْ عَنِ ابْنِ عُيَيْنَةَ - وَاللَّفْظُ لِزُهَيْرٍ - قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ - وَهُوَ ابْنُ عُيَيْنَةَ - عَنِ ابْنِ الْمُنْكَدِرِ سَمِعَ عُرْوَةَ بْنَ الزُّبَيْرِ يَقُولُ حَدَّثَتْنِى عَائِشَةُ أَنَّ رَجُلاً اسْتَأْذَنَ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: "ائْذَنُوا لَهُ فَلَبِئْسَ ابْنُ الْعَشِيرَةِ أَوْ بِئْسَ رَجُلُ الْعَشِيرَةِ." فَلَمَّا دَخَلَ عَلَيْهِ أَلاَنَ لَهُ الْقَوْلَ قَالَتْ عَائِشَةُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ قُلْتَ لَهُ الَّذِى قُلْتَ ثُمَّ أَلَنْتَ لَهُ الْقَوْلَ قَالَ: "يَا عَائِشَةُ إِنَّ شَرَّ النَّاسِ مَنْزِلَةً عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ وَدَعَهُ أَوْ تَرَكَهُ النَّاسُ اتِّقَاءَ فُحْشِهِ."

Bize Kuteybe b. Said, Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Amr en-Nakıd, Züheyr b. Harb ve İbn Nümeyr, onlara İbn Uyeyne, -lafız Züheyr'e aittir-, ona Süfyan -b. Uyeyne, ona İbn Münkedir, ona Urve b. Zübeyr rivayet ettiğine göre Hz. Aişe (r.anha) şöyle demiştir: Bir adam Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna gelmek için izin istemişti. Hz. Peygamber (sav); "ona izin verin. Kavminin ne kötü oğlu veya ne kötü adamı" buyurdu. Adam huzuruna gelince ise ona yumuşak sözler söyledi. Ey Allah'ın Rasulü! Önce onun hakkında söylediğini söyledin (adamı kötüledin), sonra yanına gelince ise onu yumuşak sözlerle karşıladın dedim. (Rasulullah (sav) bunun üzerine bana cevaben) Dedi ki: "Ey Aişe! İnsanların kıyamet günü Allah katında en kötü yerde olanı, diğer insanların, çirkin söz ve davranışlarından korktukları için kendisinden uzak durduğu kimsedir."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6596, /1072

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ عَنْ سُفْيَانَ حَدَّثَنَا مَنْصُورٌ عَنْ تَمِيمِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هِلاَلٍ عَنْ جَرِيرٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَنْ يُحْرَمِ الرِّفْقَ يُحْرَمِ الْخَيْرَ."

Bize Muhammed b. Müsenna, ona Yahya b. Said, ona Süfyan, ona Mansur, ona Temim b. Seleme, ona Abdurrahman b. Hilal, ona da Cerir rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Yumuşaklıktan mahrum olan her türlü hayırdan mahrum olur."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6598, /1072

حَدَّثَنِى مُحَمَّدُ بْنُ رَافِعٍ وَعَبْدُ بْنُ حُمَيْدٍ كِلاَهُمَا عَنْ عَبْدِ الرَّزَّاقِ أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ عَنِ ابْنِ الْمُنْكَدِرِ فِى هَذَا الإِسْنَادِ. [سَمِعَ عُرْوَةَ بْنَ الزُّبَيْرِ يَقُولُ حَدَّثَتْنِى عَائِشَةُ] مِثْلَ مَعْنَاهُ أَنَّ رَجُلاً اسْتَأْذَنَ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ: "ائْذَنُوا لَهُ فَلَبِئْسَ ابْنُ الْعَشِيرَةِ أَوْ بِئْسَ رَجُلُ الْعَشِيرَةِ." فَلَمَّا دَخَلَ عَلَيْهِ أَلاَنَ لَهُ الْقَوْلَ قَالَتْ عَائِشَةُ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ قُلْتَ لَهُ الَّذِى قُلْتَ ثُمَّ أَلَنْتَ لَهُ الْقَوْلَ قَالَ: ""يَا عَائِشَةُ إِنَّ شَرَّ النَّاسِ مَنْزِلَةً عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَنْ وَدَعَهُ أَوْ تَرَكَهُ النَّاسُ اتِّقَاءَ فُحْشِهِ" غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ: "بِئْسَ أَخُو الْقَوْمِ وَابْنُ الْعَشِيرَةِ."

Bize Muhammed b. Râfi' ve Abd b. Humeyd, o ikisine Abdürrezzak, ona Mamer, ona İbn Münkedir bu isnadla [yani, Urve b. Zübeyr, Hz. Aişe'den (r.anha)] (bir önceki rivayetle) aynı manada rivayet etmişlerdir: Bir adam Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna gelmek için izin istemişti. Hz. Peygamber (sav); "ona izin verin. Kavminin ne kötü oğlu veya ne kötü adamı" buyurdu. Adam huzuruna gelince ise ona yumuşak sözler söyledi. Ey Allah'ın Rasulü! Önce onun hakkında söylediğini söyledin (adamı kötüledin), sonra yanına gelince ise onu yumuşak sözlerle karşıladın dedim. (Rasulullah (sav) bunun üzerine bana cevaben) Dedi ki: "Ey Aişe! İnsanların kıyamet günü Allah katında en kötü yerde olanı, diğer insanların, çirkin söz ve davranışlarından korktukları için kendisinden uzak durduğu kimsedir." Ancak İbn Münkedir bu hadisi manen rivayet etmiş ve "bu kavmin kardeşi ve aşiretin oğlu ne fenadır" demiştir.

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6597, /1072

حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِى إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هِلاَلٍ قَالَ سَمِعْتُ جَرِيرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "مَنْ حُرِمَ الرِّفْقَ حُرِمَ الْخَيْرَ أَوْ مَنْ يُحْرَمِ الرِّفْقَ يُحْرَمِ الْخَيْرَ."

Bize Yahya b. Yahya, ona Abdülvahid b. Ziyad, ona Muhammed b. Ebu İsmail, ona Abdurrahman b. Hilal, ona da Cerir b. Abdullah (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Yumuşaklıktan mahrum olan her türlü hayırdan mahrum olur."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6600, /1072

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو سَعِيدٍ الأَشَجُّ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ قَالُوا حَدَّثَنَا وَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ ح وَحَدَّثَنَا أَبُو سَعِيدٍ الأَشَجُّ حَدَّثَنَا حَفْصٌ - يَعْنِى ابْنَ غِيَاثٍ - كُلُّهُمْ عَنِ الأَعْمَشِ ح وَحَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لَهُمَا - قَالَ زُهَيْرٌ حَدَّثَنَا وَقَالَ إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ تَمِيمِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ هِلاَلٍ الْعَبْسِىِّ قَالَ سَمِعْتُ جَرِيرًا يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: "مَنْ يُحْرَمِ الرِّفْقَ يُحْرَمِ الْخَيْرَ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, Ebu Said el-Eşec ve Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr, onlara Veki'; (T) Bize Ebu Küreyb, ona Muaviye; (T) Bize Ebu Said el-Eşec, ona Hafs -b. Giyâs-, onlara el-A'meş; (T) Bize Züheyr b. Harb ve İshak b. İbrahim -hadis onların lafzıyla aktarılmıştır-, onlara Cerir, ona el-A'meş, ona Temim b. Seleme, ona Abdurrahman b. Hilal el-Absî, ona da Cerir rivayet ettiğine göre Rasulullah'ı şöyle derken işitti: "Yumuşaklıktan mahrum olan her türlü hayırdan mahrum olur."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6599, /1072

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ الْعَنْبَرِىُّ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ الْمِقْدَامِ - وَهُوَ ابْنُ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ - عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِنَّ الرِّفْقَ لاَ يَكُونُ فِى شَىْءٍ إِلاَّ زَانَهُ وَلاَ يُنْزَعُ مِنْ شَىْءٍ إِلاَّ شَانَهُ."

Bize Ubeydullah b. Muaz el-Anberî, ona babası Muaz, ona Şube, ona Mikdam -b. Şurayh b. Hâni-, ona babası Şurayh, ona da Hz. Peygamber'in (sav) eşi Hz. Aişe (r.anha) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurdu: "Şüphesiz ki, yumuşaklık bir şeyde olduğu zaman onu süsler ve güzelleştirir; bir şeyden alındığında ise onu lekeler."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6602, /1073

حَدَّثَنَاهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى وَابْنُ بَشَّارٍ قَالاَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ سَمِعْتُ الْمِقْدَامَ بْنَ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ بِهَذَا الإِسْنَادِ. [عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ زَوْجِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم] وَزَادَ فِى الْحَدِيثِ رَكِبَتْ عَائِشَةُ بَعِيرًا فَكَانَتْ فِيهِ صُعُوبَةٌ فَجَعَلَتْ تُرَدِّدُهُ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "عَلَيْكِ بِالرِّفْقِ." ثُمَّ ذَكَرَ بِمِثْلِهِ "إِنَّ الرِّفْقَ لاَ يَكُونُ فِى شَىْءٍ إِلاَّ زَانَهُ وَلاَ يُنْزَعُ مِنْ شَىْءٍ إِلاَّ شَانَهُ."

Bize Muhammed b. el-Müsenna ve İbn Beşşâr, o ikisine Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona el-Mikdam b. Şureyh b. Hâni bu isnatla [yani ona babası, ona da Hz. Peygamber'in (sav) eşi Hz. Aişe (r.anha) şöyle nakletmiştir:] Hadiste Hz. Aişe (r.anha) zorlu ve hırçın bir deveye binmişti ve onu ileri geri çevirmeye başladı. Bunun üzerine Rasulullah (sav); "ey Aişe! Yumuşak davranmalısın" buyurdu şeklinde bir ilave yapmış, sonra hadisin benzerini zikretmiştir: "Bir şeyde yumuşaklık olursa onu süsler. Eğer bir şeyden yumuşaklık çekilip alınırsa onu lekeler."

• Müslim Sahîh-i Müslim Birr ve's-sıla ve'l-edeb 6603, /1073

حَدَّثَنِى يَحْيَى بْنُ يُوسُفَ أَخْبَرَنَا أَبُو بَكْرٍ - هُوَ ابْنُ عَيَّاشٍ - عَنْ أَبِى حَصِينٍ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ - رضى الله عنه - أَنَّ رَجُلاً قَالَ لِلنَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَوْصِنِى . قَالَ " لاَ تَغْضَبْ " . فَرَدَّدَ مِرَارًا ، قَالَ "لاَ تَغْضَبْ " .

Bize Yahya b. Yusuf, ona Ebu Bekir b. Ayyâş, ona Ebu Husayn, ona Ebu Sâlih, ona da Ebu Hüreyre'nin (ra) rivayet ettiğine göre bir adam Hz. Peygamber'e (sav) gelip "Bana nasihat edin" dedi. Hz. Peygamber (sav) ona "Öfkelenme" buyurdu. Adam tekrar tekrar öğüt istedi, Peygamberimiz de tekrar tekrar "öfkelenme" buyurdu.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 76, 2/511

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ حَدَّثَنَا ابْنُ مَهْدِىٍّ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى حَصِينٍ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلاَ يُؤْذِ جَارَهُ ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيُكْرِمْ ضَيْفَهُ ، وَمَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرًا أَوْ لِيَصْمُتْ » .

Bize Abdullah b. Muhammed, ona İbn Mehdî, ona Süfyan, ona Ebu Hasîn, ona Ebu Sâlih, ona da Ebu Hüreyre'nin rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: "Allah'a ve ahiret gününe iman eden, komşusuna eziyet etmesin. Allah'a ve ahiret gününe iman eden, misafirine ikram etsin. Allah'a ve ahiret gününe iman eden, ya hayır söylesin yahut sussun!"

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Edeb 85, 2/514