حَدَّثَنَا هَنَّادٌ وَعَلِىُّ بْنُ حُجْرٍ قَالاَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ عَيَّاشٍ عَنْ شُرَحْبِيلَ بْنِ مُسْلِمٍ الْخَوْلاَنِىِّ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ قَالَ: "سَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ فِى خُطْبَتِهِ عَامَ حَجَّةِ الْوَدَاعِ؛ الْعَارِيَةُ مُؤَدَّاةٌ، وَالزَّعِيمُ غَارِمٌ، وَالدَّيْنُ مَقْضِىٌّ." [قَالَ أَبُو عِيسَى وَفِى الْبَابِ عَنْ سَمُرَةَ وَصَفْوَانَ بْنِ أُمَيَّةَ وَأَنَسٍ. قَالَ وَحَدِيثُ أَبِى أُمَامَةَ حَدِيثٌ حَسَ غريب. وَقَدْ رُوِىَ عَنْ أَبِى أُمَامَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَيْضًا مِنْ غَيْرِ هَذَا الْوَجْهِ.]

Bize Hennâd ve Ali b. Hucr, onlara İsmail b. Ayyâş, ona Şurahbîl b. Müslim el-Havlânî, ona da Ebu Ümâme şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah'ı (sav) Vedâ haccı yılında verdiği bir hutbede şöyle derken duydum: Ödünç alınan mal, sahibine geri iade edilir. Kefil olan kişi, borcu öder. Alınan borç da geri ödenir." [Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bu konuda Semura, Safvân b. Ümeyye ve Enes'ten de hadis nakledilmiştir. Ebu Ümâme'nin naklettiği bu hadis hasen-garîbdir. Ayrıca bu hadis, Ebu Ümâme - Hz. Peygamber vasıtasıyla birçok tarikten de nakledilmiştir.]

Açıklama: Kültürümüzde Hadisler projesini ilgilendiren kısım: الْعَارِيَةُ مُؤَدَّاةٌ وَالزَّعِيمُ غَارِمٌ

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Buyû' 39, 3/565

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ الْقَعْنَبِىُّ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِيزِ - يَعْنِى ابْنَ مُحَمَّدٍ - عَنْ عَمْرٍو - يَعْنِى ابْنَ أَبِى عَمْرٍو - عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ: "أَنَّ رَجُلاً لَزِمَ غَرِيمًا لَهُ بِعَشْرَةِ دَنَانِيرَ، فَقَالَ وَاللَّهِ لاَ أُفَارِقُكَ حَتَّى تَقْضِيَنِى أَوْ تَأْتِيَنِى بِحَمِيلٍ، فَتَحَمَّلَ بِهَا النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم. فَأَتَاهُ بِقَدْرِ مَا وَعَدَهُ فَقَالَ لَهُ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم مِنْ أَيْنَ أَصَبْتَ هَذَا الذَّهَبَ؟ قَالَ مِنْ مَعْدِنٍ. قَالَ لاَ حَاجَةَ لَنَا فِيهَا، وَلَيْسَ فِيهَا خَيْرٌ. فَقَضَاهَا عَنْهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم."

Bize Abdullah b. Mesleme el-Ka'nebî, ona Abdülaziz b. Muhammed, ona Amr b. Ebu Amr, ona İkrime, ona da İbn Abbas şöyle rivayet etmiştir: "Adamın biri kendisine on dinar borcu olan birinin yakasına yapışıp 'Vallahi, borcunu ödeyene veya kendine bir kefil bulana dek seni bırakmayacağım' dedi. Bunun üzerine Rasulullah (sav) onun borcuna kefil oldu. Borçlu adam söz verdiği vakit borcu kadar olan malı getirdi. Hz. Peygamber (sav) 'Nereden buldun bu altınları?' deyince, adam 'Bir maden kaynağından' diye cevapladı. Rasulullah da (sav) 'Bu altınlara ihtiyacımız yoktur. Onlardan hayır da gelmez' buyurdu. Ardından Rasulullah (sav) adamın borcunu kendisi kapattı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Buyû' 2, /777