حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ أَنَّ ابْنَ جُرَيْجٍ أَخْبَرَهُمْ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ التَّيْمِىِّ عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْهُدَيْرِ التَّيْمِىِّ - قَالَ أَبُو بَكْرٍ وَكَانَ رَبِيعَةُ مِنْ خِيَارِ النَّاسِ عَمَّا حَضَرَ رَبِيعَةُ مِنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ - رضى الله عنه - قَرَأَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عَلَى الْمِنْبَرِ بِسُورَةِ النَّحْلِ حَتَّى إِذَا جَاءَ السَّجْدَةَ نَزَلَ فَسَجَدَ وَسَجَدَ النَّاسُ ، حَتَّى إِذَا كَانَتِ الْجُمُعَةُ الْقَابِلَةُ قَرَأَ بِهَا حَتَّى إِذَا جَاءَ السَّجْدَةَ قَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَمُرُّ بِالسُّجُودِ فَمَنْ سَجَدَ فَقَدْ أَصَابَ ، وَمَنْ لَمْ يَسْجُدْ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ . وَلَمْ يَسْجُدْ عُمَرُ - رضى الله عنه . وَزَادَ نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَفْرِضِ السُّجُودَ إِلاَّ أَنْ نَشَاءَ .

Bize İbrahim b. Musa, ona Hişâm b. Yusuf, ona İbn Cüreyc, ona Abdullah b. Ebu Bekir b. Ebu Müleyke, ona Osman b. Abdurrahman et-Temîmî, ona da Rabîa b. Abdullah b. Hüdeyr et-Teymî (Ebu Bekir dedi ki: Rabîa insanların en hayırlılarındandır) şöyle demiştir: Rabîa (bir cuma günü) Ömer b. Hattâb'ın (ra) yanındayken o cuma günü minberde Nahl suresini okumuş, secde ayetine geldiği zaman minberden inip secde etmiş insanlar da onunla beraber secde etmişti. Bir sonraki Cuma Ömer aynı sureyi okudu, secde ayetine geldiği zaman 'Ey insanlar, biz secde edip geçiyoruz. Her kim secde ederse doğru yapmıştır. Her kim de secde etmezse, ona da bir günah yoktur' demiştir. Ömer (ra) burada secde etmemiştir. Nâfi' İbn Ömer'den bu hadisi şu ziyade ile nakletmiştir: Allah Teâlâ, bizim isteğimiz dışında secde etmeyi farz kılmadı.

Açıklama: Rivayet, İbn Hacer'e göre muallak olmayıp mevsûldür (Fethü'l-bârî, Dârü'l-Marife, II, 559).

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbu Sücûdi'l-Kur'an 10, 1/402

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ أَبُو الرَّبِيعِ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ جَعْفَرٍ قَالَ أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ خُصَيْفَةَ عَنِ ابْنِ قُسَيْطٍ عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ أَنَّهُ أَخْبَرَهُ ، أَنَّهُ سَأَلَ زَيْدَ بْنَ ثَابِتٍ - رضى الله عنه - فَزَعَمَ أَنَّهُ قَرَأَ عَلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم ( وَالنَّجْمِ ) فَلَمْ يَسْجُدْ فِيهَا .

Bize Süleyman b. Davud Ebu Rabi, ona İsmail b. Cafer, ona Yezid b. Husayfe, ona da İbn Kuseyt şöyle demiştir: Ata b. Yesar, Zeyd b. Sabit'e (ra), Necm suresi sonundaki secdeyi sormuştu. Zeyd de, yanında bu sureyi okuduğu halde Peygamber'in (sav) secde etmediğini iddia etti.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbu Sücûdi'l-Kur'an 6, 1/401

حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى قَالَ أَخْبَرَنَا هِشَامُ بْنُ يُوسُفَ أَنَّ ابْنَ جُرَيْجٍ أَخْبَرَهُمْ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ التَّيْمِىِّ عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْهُدَيْرِ التَّيْمِىِّ - قَالَ أَبُو بَكْرٍ وَكَانَ رَبِيعَةُ مِنْ خِيَارِ النَّاسِ عَمَّا حَضَرَ رَبِيعَةُ مِنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ - رضى الله عنه - قَرَأَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عَلَى الْمِنْبَرِ بِسُورَةِ النَّحْلِ حَتَّى إِذَا جَاءَ السَّجْدَةَ نَزَلَ فَسَجَدَ وَسَجَدَ النَّاسُ ، حَتَّى إِذَا كَانَتِ الْجُمُعَةُ الْقَابِلَةُ قَرَأَ بِهَا حَتَّى إِذَا جَاءَ السَّجْدَةَ قَالَ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا نَمُرُّ بِالسُّجُودِ فَمَنْ سَجَدَ فَقَدْ أَصَابَ ، وَمَنْ لَمْ يَسْجُدْ فَلاَ إِثْمَ عَلَيْهِ . وَلَمْ يَسْجُدْ عُمَرُ - رضى الله عنه . وَزَادَ نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما إِنَّ اللَّهَ لَمْ يَفْرِضِ السُّجُودَ إِلاَّ أَنْ نَشَاءَ .

Bize İbrahim b. Musa, ona Hişâm b. Yusuf, ona İbn Cüreyc, ona Abdullah b. Ebu Bekir b. Ebu Müleyke, ona Osman b. Abdurrahman et-Temîmî, ona da Rabîa b. Abdullah b. Hüdeyr et-Teymî (Ebu Bekir dedi ki: Rabîa insanların en hayırlılarındandır) şöyle demiştir: Rabîa (bir cuma günü) Ömer b. Hattâb'ın (ra) yanındayken o cuma günü minberde Nahl suresini okumuş, secde ayetine geldiği zaman minberden inip secde etmiş insanlar da onunla beraber secde etmişti. Bir sonraki Cuma Ömer aynı sureyi okudu, secde ayetine geldiği zaman 'Ey insanlar, biz secde edip geçiyoruz. Her kim secde ederse doğru yapmıştır. Her kim de secde etmezse, ona da bir günah yoktur' demiştir. Ömer (ra) burada secde etmemiştir. Nâfi' İbn Ömer'den bu hadisi şu ziyade ile nakletmiştir: Allah Teâlâ, bizim isteğimiz dışında secde etmeyi farz kılmadı.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ebvâbu Sücûdi'l-Kur'an 10, 1/402

حَدَّثَنَا مُحَمَّدٌ حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ يُوسُفَ قَالَ سَمِعْتُ الْعَوَّامَ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ قُلْتُ لاِبْنِ عَبَّاسٍ أَسْجُدُ فِى ( ص ) فَقَرَأَ ( وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ دَاوُدَ وَسُلَيْمَانَ ) حَتَّى أَتَى ( فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ ) فَقَالَ نَبِيُّكُمْ صلى الله عليه وسلم مِمَّنْ أُمِرَ أَنْ يَقْتَدِىَ بِهِمْ .

Bize Muhammed, ona Sehl b. Yusuf, ona Avâm, ona Mucâhid şöyle demiştir: Ben İbn Abbâs'a “Sâd Suresi'nde secde ediyor muyuz?” dedim, bana "Her birini doğru yola erdirdik. Daha önce Nûh’u ve zürriyetinden Dâvûd’u, Süleyman’ı, Eyyub’u, Yûsuf’u, Mûsâ’yı ve Hârûn’u da doğru yola erdirmiştik. .... İşte bunlar Allah'ın hidayet ettiği kimselerdir. O hâlde sen de onların gittiği doğru yolu tutup ona uy" (En'âm, 84-90) ayetlerini okudu ve “Peygamberiniz (sav) onlara uymakla emrolunanlardandır” de­di.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ehadîsü'l-Enbiya 39, 1/890

حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنِ الأَسْوَدِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ - رضى الله عنه قَالَ قَرَأَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم النَّجْمَ ، فَسَجَدَ فَمَا بَقِىَ أَحَدٌ إِلاَّ سَجَدَ ، إِلاَّ رَجُلٌ رَأَيْتُهُ أَخَذَ كَفًّا مِنْ حَصًا فَرَفَعَهُ فَسَجَدَ عَلَيْهِ وَقَالَ هَذَا يَكْفِينِى . فَلَقَدْ رَأَيْتُهُ بَعْدُ قُتِلَ كَافِرًا بِاللَّهِ .

Bize Süleyman b. Harb, ona Şu'be, ona Ebu İshak, ona Esved, ona da Abdullah (ra) şöyle demiştir: Peygamber (sav) Necm Suresi'ni okudu, ardından secde yaptı. Orada bulunan (mümin müşrik) herkes de secde yaptı. Sadece bir adamı gördüm, avucuna toprak alarak alnına doğru götürüp değdirdi ve böyle secde ederek “bu kadarı bana yeter” dedi. Sonra ben o adamı kâfir ola­rak, öldürülmüş gördüm.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Menâkıbü'l-Ensâr 29, 2/18

حدثنا ابن علية عن علي بن زيد بن جدعان عن زرارة بن أوفى عن مسروق بن الأجدع قال صليت مع عثمان العشاء الآخرة فقرأ بالنجم فسجد فيها ثم قام فقرأ بالتين والزيتون

Bize İbn Uleyye, ona Ali b. Zeyd b. Ced'ân, ona Zürâre b. Evfa, ona da Mesrûk b. el-Ecda şöyle demiştir: Ben Osman ile birlikte yatsı namazını kıldım. ilk rekatta Necm Suresi'ni okuyup secde etti, sonra ikinci rekata kalktı, orada da Tin Suresi'ni okudu.

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Salât 4426, 3/426

حَدَّثَنَا عَبْدَانُ بْنُ عُثْمَانَ قَالَ أَخْبَرَنِى أَبِى عَنْ شُعْبَةَ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنِ الأَسْوَدِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ - رضى الله عنه - عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ قَرَأَ ( وَالنَّجْمِ ) فَسَجَدَ بِهَا ، وَسَجَدَ مَنْ مَعَهُ ، غَيْرَ أَنَّ شَيْخًا أَخَذَ كَفًّا مِنْ تُرَابٍ فَرَفَعَهُ إِلَى جَبْهَتِهِ فَقَالَ يَكْفِينِى هَذَا . قَالَ عَبْدُ اللَّهِ فَلَقَدْ رَأَيْتُهُ بَعْدُ قُتِلَ كَافِرًا .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Meğâzî 8, 2/44

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ حَدَّثَنَا غُنْدَرٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنِ الْعَوَّامِ قَالَ سَأَلْتُ مُجَاهِدًا عَنِ السَّجْدَةِ فِى ص قَالَ سُئِلَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَقَالَ ( أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ ) . وَكَانَ ابْنُ عَبَّاسٍ يَسْجُدُ فِيهَا .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 1, 2/251

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - قَالَ لَيْسَ ( ص ) مِنْ عَزَائِمِ السُّجُودِ ، وَرَأَيْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَسْجُدُ فِيهَا .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Ehadîsü'l-Enbiya 39, 1/890

حَدَّثَنَا أَبُو مَعْمَرٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَارِثِ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ - رضى الله عنهما - قَالَ سَجَدَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِالنَّجْمِ وَسَجَدَ مَعَهُ الْمُسْلِمُونَ وَالْمُشْرِكُونَ وَالْجِنُّ وَالإِنْسُ . تَابَعَهُ ابْنُ طَهْمَانَ عَنْ أَيُّوبَ . وَلَمْ يَذْكُرِ ابْنُ عُلَيَّةَ ابْنَ عَبَّاسٍ .

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Tefsîr 4, 2/270