حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى الرَّازِىُّ أَخْبَرَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ عَنْ ثَوْرٍ عَنِ الْحُصَيْنِ الْحُبْرَانِىِّ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "مَنِ اكْتَحَلَ فَلْيُوتِرْ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنِ اسْتَجْمَرَ فَلْيُوتِرْ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنْ أَكَلَ فَمَا تَخَلَّلَ فَلْيَلْفِظْ وَمَا لاَكَ بِلِسَانِهِ فَلْيَبْتَلِعْ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ وَمَنْ أَتَى الْغَائِطَ فَلْيَسْتَتِرْ فَإِنْ لَمْ يَجِدْ إِلاَّ أَنْ يَجْمَعَ كَثِيبًا مِنْ رَمْلٍ فَلْيَسْتَدْبِرْهُ فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَلْعَبُ بِمَقَاعِدِ بَنِى آدَمَ مَنْ فَعَلَ فَقَدْ أَحْسَنَ وَمَنْ لاَ فَلاَ حَرَجَ." [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَاهُ أَبُو عَاصِمٍ عَنْ ثَوْرٍ قَالَ حُصَيْنٌ الْحِمْيَرِىُّ وَرَوَاهُ عَبْدُ الْمَلِكِ بْنُ الصَّبَّاحِ عَنْ ثَوْرٍ فَقَالَ أَبُو سَعِيدٍ الْخَيْرُ . قَالَ أَبُو دَاوُدَ أَبُو سَعِيدٍ الْخَيْرُ هُوَ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم .]

Bize İbrahim b. Musa er-Razî, ona İsa b. Yunus, ona Sevr, ona Husayn el-Hubrânî, ona da Ebu Saîd'in rivayet ettiğine göre Ebu Hureyre, Hz. Peygamber'in şöyle buyurduğunu söylemiştir: "Gözlerine sürme çeken kimse tek sayıda çeksin. Böyle yapan güzel yapmış olur. Yapmayana da sorumluluk yoktur. Taşla taharet alan da tek sayıyla yapsın. Böyle yapan iyi yapmış olur, yapmayana da günah yoktur. Yemek yiyen dişlerinin dibinde kalan kırıntıları dışarı çıkarsın. Ağzında geri kalanı dili ile toplarsa yutsun. Böyle yapan iyi yapmış olur, yapmayana ise sorumluluk yoktur. Abdest bozmak isteyen kişi kendini korusun. Korunacak yer bulamayan kimse kum biriktirerek onu arkasına alsın. Çünkü şeytan insanoğlunun oturaklarıyla oynar. Kim böyle yaparsa iyi yapar, yapmazsa sorumluluk yoktur." [Ebu Davud der ki: 'Bu hadisi Ebu Asım bu şekilde Sevr'den rivayet etmiş ancak Husayn el-Hubrânî yerine 'Husayn el-Himyerî' demiştir.'] [Yine Ebu Davud şöyle demiştir: 'Abdülmelik b. Sabbah da bu hadisi Sevr'den rivayet etmiş, o da Ebu Saîd el-Hudrî yerine 'Ebu Saîd el-Hayr' demiştir. Ebu Davud, Ebu Saîd el-Hayr Hz. Peygamber'in (sav) ashabından olduğunu söylemektedir.]

Açıklama: Beden temizliği veya özel hayata ilişkin tavsiyelerde bulunan Hz. Peygamber, önerilen fiillerin yapılamaması durumunda bir sorumluluğun olmadığını vurgulamıştır. Bu yaklaşım müslümanların birbirlerine ilişkin değerlendirmelerinde hoşgörülü olmalarını zorunlu kılmaktadır. Ancak tuvalet ihtiyacının giderilmesi için yer seçimi, idrar serpintilerinden korunulması, büyük abdeste ilişkin temizlikte titiz davranılması ve avret mahallinin başkaları tarafından görülmemesi için çaba sarfedilmesini; bunun için de örtünün arkasında yapılmasını veya kum gibi şeylerden engeller oluşturulmasını önermektedir. Burada zikredilen şeytanın insanoğlunun oturaklarıyla oynama fiilini sembolik olarak düşünmek gerekmektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 19, /18

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ فَارِسٍ حَدَّثَنَا صَفْوَانُ بْنُ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ ذَكْوَانَ عَنْ مَرْوَانَ الأَصْفَرِ قَالَ : "رَأَيْتُ ابْنَ عُمَرَ أَنَاخَ رَاحِلَتَهُ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ ثُمَّ جَلَسَ يَبُولُ إِلَيْهَا فَقُلْتُ يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ أَلَيْسَ قَدْ نُهِىَ عَنْ هَذَا قَالَ بَلَى إِنَّمَا نُهِىَ عَنْ ذَلِكَ فِى الْفَضَاءِ فَإِذَا كَانَ بَيْنَكَ وَبَيْنَ الْقِبْلَةِ شَىْءٌ يَسْتُرُكَ فَلاَ بَأْسَ ."

Bize Muhammed b. Yahya b. Faris, ona Safvan b. İsa, ona Hasan b. Zekvan, ona da Mervân el-Asfar şöyle demiştir: "İbn Ömer'i, hayvanını kıbleye doğru çöktürmüş bir halde gördüm. Sonra da kıbleye doğru küçük abdest bozmaya başladı. 'Ya Ebu Abdurrahman! bu (kıbleye karşı abdest bozmak) yasaklanmadı mı?' dedim. İbn Ömer, Evet, yasaklandı; ancak yasak, boş alanlarla ilgilidir. Kıbleyle aranda bir engel bulunuyorsa sakınca yoktur, cevabını verdi."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 4, /13

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ رَجُلٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم: "كَانَ إِذَا أَرَادَ حَاجَةً لاَ يَرْفَعُ ثَوْبَهُ حَتَّى يَدْنُوَ مِنَ الأَرْضِ ." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ رَوَاهُ عَبْدُ السَّلاَمِ بْنُ حَرْبٍ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ وَهُوَ ضَعِيفٌ . قَالَ أَبُو عِيسَى الرَّمْلِىُّ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْوَلِيدِ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَوْنٍ أَخْبَرَنَا عَبْدُ السَّلاَمِ بِهِ .]

Bize Züheyr b. Harb, ona Veki, ona Ameş, ona bir râvi (racül), ona da İbn Ömer şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) abdest bozmak istediğinde yere yaklaşmadan (çömelmeden) elbisesini toplamazdı." [Ebu Davud şöyle dedi: Bu hadisi Abdüsselam b. Harb, Ameş'den, o da Enes b. Malik'ten rivayet etmiştir. Fakat rivayet zayıftır. Ebu İsa er-Rumeylî de şöyle demiştir: Bize Ahmed b. Velid, ona Amr b. Avn, ona da Abdüsselam bu hadisi rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 6, /13

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَرَ بْنِ مَيْسَرَةَ حَدَّثَنَا ابْنُ مَهْدِىٍّ حَدَّثَنَا عِكْرِمَةُ بْنُ عَمَّارٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِى كَثِيرٍ عَنْ هِلاَلِ بْنِ عِيَاضٍ قَالَ حَدَّثَنِى أَبُو سَعِيدٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ : "لاَ يَخْرُجُ الرَّجُلاَنِ يَضْرِبَانِ الْغَائِطَ كَاشِفَيْنِ عَنْ عَوْرَتِهِمَا يَتَحَدَّثَانِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَمْقُتُ عَلَى ذَلِكَ " [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ هَذَا لَمْ يُسْنِدْهُ إِلاَّ عِكْرِمَةُ بْنُ عَمَّارٍ وهُو من الحديث أهل المدينة. حدثناه ابو سلمة: حدثنا ابانُ: حدثنا يحيى بهذا. يعني: مَوْقوفاً.]

Bize Züheyr b. Harb, ona Veki, ona Ameş, ona bir râvi (racül), ona da İbn Ömer şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) abdest bozmak istediğinde yere yaklaşmadan (çömelmeden) elbisesini toplamazdı." [Ebu Davud şöyle dedi: Bu hadisi Abdüsselam b. Harb, Ameş'den, o da Enes. b. Malik'ten rivayet etmiştir. Fakat o (rivayet) zayıftır. Ebu İsa er-Rumeylî şöyle demiştir: "Bize Ahmed b. Velid, ona Amr b. Avn, ona da Abdüsselam bu hadisi rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 7, /14

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ زِيَادٍ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ زَيْدِ بْنِ وَهْبٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ابْنِ حَسَنَةَ قَالَ انْطَلَقْتُ أَنَا وَعَمْرُو بْنُ الْعَاصِ إِلَى النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فَخَرَجَ وَمَعَهُ دَرَقَةٌ ثُمَّ اسْتَتَرَ بِهَا ثُمَّ بَالَ فَقُلْنَا انْظُرُوا إِلَيْهِ يَبُولُ كَمَا تَبُولُ الْمَرْأَةُ . فَسَمِعَ ذَلِكَ فَقَالَ: "أَلَمْ تَعْلَمُوا مَا لَقِىَ صَاحِبُ بَنِى إِسْرَائِيلَ كَانُوا إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَوْلُ قَطَعُوا مَا أَصَابَهُ الْبَوْلُ مِنْهُمْ فَنَهَاهُمْ فَعُذِّبَ فِى قَبْرِهِ " [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ مَنْصُورٌ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ أَبِى مُوسَى فِى هَذَا الْحَدِيثِ قَالَ "جِلْدَ أَحَدِهِمْ ". وَقَالَ عَاصِمٌ عَنْ أَبِى وَائِلٍ عَنْ أَبِى مُوسَى عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ "جَسَدَ أَحَدِهِمْ ".]

Bize Müsedded, ona Abdülvahid b. Ziyad, ona A'meş, ona Zeyd b. Vüheyb, ona da Abdurrahman b. Hasene şöyle demiştir: 'Bir gün Amr b. Âs ile birlikte Rasulullah'ı (sav) ziyarete gitmiştik. Peygamberimiz, deriden yapılmış bir kalkanla çıktı. Sonra onunla gizlenerek küçük abdestini bozdu. Biz 'bakın, Hz. Peygamber, kadınlar gibi oturarak ihtiyacını gideriyor' dedik. Hz. Peygamber (sav) bunu işitti ve şöyle buyurdu: "İsrailoğullarının başına gelenleri bilmiyor musunuz? Onlar (elbiselerine) bulaşan idrarın, isabet ettiği kısmı keserlerdi. İsrailoğullarından biri onları (idrarın değdiği yeri kesmekten) nehyetti. Bu kişi ise kabir azabına uğratıldı." [Ebû Davud şöyle dedi: 'Mansur Ebu Vâil'den, o da Ebû Musa el-Eşarî'den bu hadisi rivayet ederken "derilerine idrar bulaştığında" ifadesini kullanmıştır.' Asım Ebû Vâil'den, o Ebû Musa'dan, o da Hz. Peygamber'den (sav) rivayet ederken "onlardan birisinin bedenine" ifadesini kullandığını rivayet etmiştir.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 11, /15

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا زُهَيْرٌ عَنْ دَاوُدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ حُمَيْدٍ الْحِمْيَرِىِّ - وَهُوَ ابْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ - قَالَ: لَقِيتُ رَجُلاً صَحِبَ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم كَمَا صَحِبَهُ أَبُو هُرَيْرَةَ قَالَ: " نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَمْتَشِطَ أَحَدُنَا كُلَّ يَوْمٍ أَوْ يَبُولَ فِى مُغْتَسَلِهِ ."

Bize Ahmed b. Yunus, ona Züheyr, ona Davud b. Abdullah, ona Humeyd el-Himyerî -o İbn Abdurrahman'dır- şöyle demiştir: Ben, Ebû Hureyre gibi Rasulullah (sav) ile sohbette bulunmuş bir sahabiye rastladım. O zat şöyle dedi: "Resulullah (sav) bizim hergün taranmamızı ve yıkandığımız yere küçük abdest bozmamızı yasakladı."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 15, /17

حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ خَالِدٍ حَدَّثَنَا مُفَضَّلٌ عَنْ عَيَّاشٍ أَنَّ شُيَيْمَ بْنَ بَيْتَانَ أَخْبَرَهُ بِهَذَا الْحَدِيثِ أَيْضًا عَنْ أَبِى سَالِمٍ الْجَيْشَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو يَذْكُرُ ذَلِكَ وَهُوَ مَعَهُ مُرَابِطٌ بِحِصْنِ بَابِ أَلْيُونَ . قَالَ أَبُو دَاوُدَ حِصْنُ أَلْيُونَ عَلَى جَبَلٍ بِالْفُسْطَاطِ . [ قَالَ أَبُو دَاوُدَ وَهُوَ شَيْبَانُ بْنُ أُمَيَّةَ يُكْنَى أَبَا حُذَيْفَةَ .]

Bize Yezid b. Halid, ona Mufaddal, ona Ayyaş'ın rivayet ettiğine göre Şüyeym b. Beytân bu hadisin benzerini Ebu Salim el-Ceyşâni vasıtasıyla Abdullah b. Amr'dan nakletmiştir. Abdullah, bu hadisi, Ebu Sâlim'e Elyon Kapısı Kalesinde kendi yanında murâbıt iken rivayet etmiştir. [Ebu Davud, 'Elyon Kalesi, Fustât'da bir dağ üzerindedir. O (Şeyban) da Ebu Huzeyfe künyesi ile tanınan Şeybân b. Ümeyye'dir' dedi.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 20, /18

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا رَوْحُ بْنُ عُبَادَةَ حَدَّثَنَا زَكَرِيَّا بْنُ إِسْحَاقَ حَدَّثَنَا أَبُو الزُّبَيْرِ أَنَّهُ سَمِعَ جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ يَقُولُ: " نَهَانَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنْ نَتَمَسَّحَ بِعَظْمٍ أَوْ بَعْرٍ ."

Bize Ahmed b. Muhammed b. Hanbel, ona Ravh b. Ubade, ona Zekeriyya b. İshak, ona Ebu Zübeyr, oan da Cabir b. Abdullah şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) bizi kemik veya hayvan tezeği ile taharetlenmekten menetti."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 20, /18

أَخْبَرَنَا عَمْرُو بْنُ عَلِىٍّ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ الْخَطْمِىُّ عُمَيْرُ بْنُ يَزِيدَ قَالَ حَدَّثَنِى الْحَارِثُ بْنُ فُضَيْلٍ وَعُمَارَةُ بْنُ خُزَيْمَةَ بْنِ ثَابِتٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِى قُرَادٍ قَالَ: " خَرَجْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم إِلَى الْخَلاَءِ وَكَانَ إِذَا أَرَادَ الْحَاجَةَ أَبْعَدَ ."

Bize Amr b. Ali, ona Yahya b. Said el-Kattan, ona Ebu Cafer el-Hatmî Umeyr b. Yezid, ona da Haris b. Fudayl ve Umare b. Huzeyme b. Sabit, ona da Abdurrahman b. Ebu Kurad'ın (ra) şöyle dediğini rivayet etti: "Rasulullah (sav) ile birlikte tuvalet ihtiyacı için çıkmıştım. O böyle bir ihtiyacı olduğunda başkalarından iyice uzaklaşırdı."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Tahâret 16, /2087

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ مُجَاهِدٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم بِمَعْنَاهُ قَالَ: "كَانَ لاَ يَسْتَتِرُ مِنْ بَوْلِهِ " وَقَالَ أَبُو مُعَاوِيَةَ : "يَسْتَنْزِهُ "

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Cerîr, ona Mansûr, ona Mücahid, ona da İbn Abbas, Hz. Peygamber'den (sav) bir önceki hadisi(D000021) "bevlinden sakınmazdı" açıklamasıyla rivayet etmiştir. Ebu Muaviye ise "korunmazdı" ifadesini kullanmıştır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Tahâret 11, /15