حَدَّثَنَا سُوَيْدٌ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ أَبِى مِجْلَزٍ أَنَّ رَجُلاً قَعَدَ وَسْطَ حَلْقَةٍ فَقَالَ حُذَيْفَةُ: مَلْعُونٌ عَلَى لِسَانِ مُحَمَّدٍ أَوْ لَعَنَ اللَّهُ عَلَى لِسَانِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وسلم - مَنْ قَعَدَ وَسْطَ الْحَلْقَةِ . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ وَأَبُو مِجْلَزٍ اسْمُهُ لاَحِقُ بْنُ حُمَيْدٍ .

Bize Süveyd, ona Abdullah, ona Şu'be, ona Katâde, ona da Ebu Miclez'in rivayet ettiğine göre bir adam bir toplantı halkasının ortasına oturmuştu. Bunun üzerine Huzeyfe şöyle dedi "Böyle bir sohbet halkasının ortasına gelip oturan Hz. Muhammed'in (sav) diliyle lanetlenmiştir veya Allah (cc), ona Muhammed'in (sav) diliyle lanette bulunmuştur." Ebu İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Bu, hasen-sahih bir hadistir. Ebu Miclez'in adı Lâhık b. Humeyd'dir.

Açıklama: Lahik b. Humeyd ile Huzeyfe b. Yeman arasında inkıta' vardır.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Edeb 12, 5/90

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِىُّ عَنْ عَمْرِو بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى بْنِ حَبَّانَ عَنْ عَمِّهِ وَاسِعِ بْنِ حَبَّانَ عَنْ وَهْبِ بْنِ حُذَيْفَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: « الرَّجُلُ أَحَقُّ بِمَجْلِسِهِ وَإِنْ خَرَجَ لِحَاجَتِهِ ثُمَّ عَادَ فَهُوَ أَحَقُّ بِمَجْلِسِهِ » . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ غَرِيبٌ . وَفِى الْبَابِ عَنْ أَبِى بَكْرَةَ وَأَبِى سَعِيدٍ وَأَبِى هُرَيْرَةَ .

Bize Kuteybe, ona Hâlid b. Abdullah el-Vâsıtî, ona Amr b. Yahya, ona Muhammed b. Yahya b. Habbân, ona amcası Vâsi' b. Habbân, ona da Vehb b. Huzeyfe'nin rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Kişi oturduğu yerde (geri dönmesi halinde tekrar oturmak için) daha hak sahibidir. Bir ihtiyaç sebebiyle oturduğu yerden kalkıp geri dönerse oraya (oturmak için) başkalarından daha hak sahibi olur." Ebu İsa (et-Tirmizî) şöyle dedi: Bu hasen-sahih-garîb bir hadistir. Bu konuda Ebu Bekre, Ebu Said ve Ebu Hüreyre'den de hadis rivayet edilmiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Edeb 10, 5/89

حَدَّثَنَا سُوَيْدٌ أَخْبَرَنَا عَبْدُ اللَّهِ أَخْبَرَنَا أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ حَدَّثَنِى عَمْرُو بْنُ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ :« لاَ يَحِلُّ لِلرَّجُلِ أَنْ يُفَرِّقَ بَيْنَ اثْنَيْنِ إِلاَّ بِإِذْنِهِمَا » . قَالَ أَبُو عِيسَى: هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَقَدْ رَوَاهُ عَامِرٌ الأَحْوَلُ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ أَيْضًا .

Bize Süveyd, ona Abdullah, ona Üsâme b. Zeyd, ona Amr b. Şuayb, ona babası (Şuayb), ona da Abdulah b. Amr'ın rivayet ettiğine göre Resulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "İzinleri olmadan iki kişiyi ayırıp aralarına oturmak helal değildir." Ebu İsa (et-Tirmizî) şöyle demiştir: Bu, hasen-sahîh bir hadistir. Bunu Âmir el-Ahvel, Amr b. Şuayb'dan da rivayet etmiştir.

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Edeb 11, 5/89

حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَبْدِ رَبِّهِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ مَوْلَى آلِ أَبِى بُرْدَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ أَبِى الْحَسَنِ قَالَ "جَاءَنَا أَبُو بَكْرَةَ فِى شَهَادَةٍ فَقَامَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ مَجْلِسِهِ فَأَبَى أَنْ يَجْلِسَ فِيهِ وَقَالَ إِنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم نَهَى عَنْ ذَا وَنَهَى النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يَمْسَحَ الرَّجُلُ يَدَهُ بِثَوْبِ مَنْ لَمْ يَكْسُهُ."

Bize Müslim b. İbrahim, ona Şube, ona Abdurabbih b. Said, ona Âli Ebu Bürde'nin azatlısı Ebu Abdullah, ona da Said b. Ebu'l-Hasan şöyle rivayet etmiştir: "Bir gün Ebu Bekre, şahitlik için yanımıza gelmişti. Bir adam ona yerini vermek için ayağa kalktı. O (Ebu Bekre) ise oraya oturmak istemedi ve şöyle dedi: Hz. Peygamber (sav) böyle bir davranışı yasaklamıştır. Hz. Peygamber (sav) bir kimsenin giydirmediği kişinin elbisesine elini sürmesini yasaklamıştır."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 18, /1100

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ أَنَّ مُحَمَّدَ بْنَ جَعْفَرٍ حَدَّثَهُمْ عَنْ شُعْبَةَ عَنْ عَقِيلِ بْنِ طَلْحَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْخَصِيبِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ "جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَامَ لَهُ رَجُلٌ مِنْ مَجْلِسِهِ فَذَهَبَ لِيَجْلِسَ فِيهِ فَنَهَاهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم." [قَالَ أَبُو دَاوُدَ أَبُو الْخَصِيبِ اسْمُهُ زِيَادُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ.]

Bize Osman b. Ebu Şeybe, ona Muhammed b. Cafer, ona Şube, ona Akil b. Talha, ona Ebu'l-Hasib, ona da İbn Ömer şöyle rivayet etmiştir: "Hz. Peygamber'in (sav) huzuruna bir adam gelmişti. Orada bulunan birisi bu adama (yer vermek için) ayağa kalktı. Gelen kişi de oraya oturdu. Hz. Peygamber (sav), o kişiyi bundan menetti. " [Ebu Davud şöyle demiştir: Ebu'l-Hasib'in adı Ziyad b. Abdurrahman'dır.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 18, /1100

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عِيسَى بْنُ يُونُسَ حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مِثْلَهُ. قَالَ أَبُو صَالِحٍ "فَقُلْتُ لاِبْنِ عُمَرَ فَأَرْبَعَةٌ قَالَ لاَ يَضُرُّكَ."

Bize Müsedded, ona İsa b. Yunus, ona A'meş, ona Ebu Salih, ona da İbn Ömer'in rivayet ettiğine göre Resulullah (sav) bu hadisin benzerini rivayet etmiştir. Ebu Salih şöyle dedi: "İbn Ömer'e dedim ki: Fısıldayanlar dört kişi ise (ne olur)? İbn Ömer şöyle cevap verdi: Bu durumda bir mahsuru olmaz."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 29, /1104

حَدَّثَنَا يَعْلَى بْنُ عُبَيْدٍ حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ - يَعْنِى ابْنَ دِينَارٍ - عَنْ أَبِى هَاشِمٍ عَنْ رُفَيْعٍ أَبِى الْعَالِيَةِ عَنْ أَبِى بَرْزَةَ الأَسْلَمِىِّ قَالَ : لَمَّا كَانَ بِأَخَرَةٍ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- إِذَا جَلَسَ فِى الْمَجْلِسِ فَأَرَادَ أَنْ يَقُومَ قَالَ :« سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ ». فَقَالُوا : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّكَ لَتَقُولُ الآنَ كَلاَماً مَا كُنْتَ تَقُولُهُ فِيمَا خَلاَ. فَقَالَ :« هَذَا كَفَّارَةٌ لِمَا يَكُونُ فِى الْمَجَالِسِ ».

Bize Ya'lâ b. Ubeyd, ona Haccâc -b. Dînâr-, ona Ebu Hâşim, ona Rufey' Ebu'l-Âliye, ona da Ebu Berze el-Eslemî şöyle rivayet etmiştir: Hz. Peygamber (sav) bir meclise oturup da oradan kalkmak istediği zaman "Allah'ım seni tenzih ederim, sana hamd ederim. Senden başka ilah yoktur. Sana tövbe ederim." derdi. "Ey Allah'ın Rasulü! Şimdi önceden söylemediğin bir söz söylüyorsun" dediler. Hz. Peygamber (sav) "Bu, meclislerdeki (boş sözlerin) keffaretidir." buyurdu.

• Dârimî Sünen-i Dârimî İsti'zân 29, 3/1739

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ "أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رضى الله عنه وَعُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ كَانَا يَفْعَلاَنِ ذَلِكَ."

Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona İbn Şihab, ona da Said b. Müseyyeb'in rivayet ettiğine göre "Ömer b. el-Hattab ve Osman b. Affan da böyle (bacaklarından birini diğerinin üzerine atarak sırtüstü vaziyette yatarlarmış) yaparlarmış."

Açıklama: Rivayette Hz. Ömer ve Hz. Osman'ın yaptığı söylenen husus, bacaklarından birini diğerinin üstüne atarak sırt üstü yatmaktır. Böyle yapıldığında avret mahallinin açılma ihtimali olduğu için Hz. Peygamber'in bunu yasakladığı nakledilmiştir [Ebu Davud, Edeb, 31]. Bu iki sahabinin böyle yapmış olması, onların Hz. Peygamber'in yasağına riayet etmedikleri anlamına gelmeyip, bu konudaki yasağın avret mahallinin açılması endişesinden kaynaklandığını ve buna dikkat edildiği takdirde böyle yapılabileceğini düşündüklerini göstermektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 36, /1107

حَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ "أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ رضى الله عنه وَعُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ كَانَا يَفْعَلاَنِ ذَلِكَ."

Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona İbn Şihab, ona da Said b. Müseyyeb'in rivayet ettiğine göre "Ömer b. el-Hattab ve Osman b. Affan da böyle (bacaklarından birini diğerinin üzerine atarak sırtüstü vaziyette yatarlarmış) yaparlarmış."

Açıklama: Rivayette Hz. Ömer ve Hz. Osman'ın yaptığı söylenen husus, bacaklarından birini diğerinin üstüne atarak sırt üstü yatmaktır. Böyle yapıldığında avret mahallinin açılma ihtimali olduğu için Hz. Peygamber'in bunu yasakladığı nakledilmiştir [Ebu Davud, Edeb, 31]. Bu iki sahabinin böyle yapmış olması, onların Hz. Peygamber'in yasağına riayet etmedikleri anlamına gelmeyip, bu konudaki yasağın avret mahallinin açılması endişesinden kaynaklandığını ve buna dikkat edildiği takdirde böyle yapılabileceğini düşündüklerini göstermektedir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 36, /1107

حَدَّثَنَا النُّفَيْلِىُّ حَدَّثَنَا مَالِكٌ ح وَحَدَّثَنَا الْقَعْنَبِىُّ عَنْ مَالِكٍ عَنِ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ تَمِيمٍ عَنْ عَمِّهِ أَنَّهُ "رَأَى رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم مُسْتَلْقِيًا - قَالَ الْقَعْنَبِىُّ - فِى الْمَسْجِدِ وَاضِعًا إِحْدَى رِجْلَيْهِ عَلَى الأُخْرَى."

Bize en-Nüfeyl, ona Malik; (T) Bize el-Ka'neb, ona Malik, ona İbn Şihab, ona Abbad b. Temim, ona da amcasının (Abdullah b. Zeyd el-Ensari) rivayet ettiğine göre o "Rasulullah'ı (sav) -Ka'neb'in dediğine göre mescitte- bacaklarından birini diğerinin üzerine atmış bir şekilde sırtüstü yatıyorken görmüştü."

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Edeb 36, /1107