حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِىُّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى أَوْفَى يَقُولُ سِرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ صَائِمٌ فَلَمَّا غَرَبَتِ الشَّمْسُ قَالَ "يَا بِلاَلُ انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَمْسَيْتَ . قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ عَلَيْكَ نَهَارًا . قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." فَنَزَلَ فَجَدَحَ فَشَرِبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ قَالَ "إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ." وَأَشَارَ بِأُصْبُعِهِ قِبَلَ الْمَشْرِقِ .

Bize Müsedded, ona Abdülvahid, ona da Süleyman eş-Şeybanî, ona da Abdullah b. Ebu Evfâ şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) ile bir yolculukta idik. O (sav) oruçlu idi. Güneş batınca 'Bilal, iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. Bilal 'ey Allah'ın Rasulü, Akşamı bekleseniz' dedi. Rasulullah (sav) tekrar 'in, bizim için sevik ez' buyurdu. Bilal 'ey Allah'ın Rasulü, henüz akşama erişmediniz' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar 'in ve bize sevik ez' buyurdu. Bunun üzerine Bilal de indi ve seviki ezdi. Rasulullah (sav) onu içti, sonra parmaklarıyla doğu tarafını göstererek 'gecenin şu taraftan geldiğini gördüğünüz zaman oruçlu orucunu açar' buyurdu."

Açıklama: Sevîk: Öğütülmüş buğday veya arpadan yapılan bir tür yiyecek. اجْدَحْ: ifadesi de sevîk gibi yiyecekleri su ile ezerek karıştırma anlamında kullanılmaktadır.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Savm 19, /548

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ مُسْهِرٍ وَعَبَّادُ بْنُ الْعَوَّامِ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَلَمَّا غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ لِرَجُلٍ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَمْسَيْتَ. قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ إِنَّ عَلَيْنَا نَهَارًا. فَنَزَلَ فَجَدَحَ لَهُ فَشَرِبَ ثُمَّ قَالَ "إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا - وَأَشَارَ بِيَدِهِ نَحْوَ الْمَشْرِقِ - فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ."

Bize Ebu Bekir b. Ebu Şeybe, ona Ali b. Müshir ve Ubbad b. Avvam, o ikisine eş-Şeybânî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Bir yolculukta Rasulullah (sav) ile beraberdik. (Hz. Peygamber (sav) oruçluydu.) Güneş batınca Hz. Peygamber (sav) bir adama (Bilal'e) 'iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. Adam 'ey Allah'ın Rasulü, akşama erseydin' dedi. Rasulullah (sav) tekrar 'in, bizim için sevik ez' buyurdu. O, 'ey Allah'ın Rasulü, henüz akşama erişmediniz ama' deyip indi ve seviki ezdi. Hz. Peygamber (sav) de içti. Ardından, eli ile doğu tarafını işaret edip 'geceyi buradan doğarken gördüğünüzde oruçlu iftar yapabilir' buyurdu."

Açıklama: Sevîk: Öğütülmüş buğday veya arpadan yapılan bir tür yiyecek. اجْدَحْ: ifadesi de sevîk gibi yiyecekleri su ile ezerek karıştırma anlamında kullanılmaktadır.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2560, /428

وَحَدَّثَنَا أَبُو كَامِلٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ الشَّيْبَانِىُّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - يَقُولُ سِرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهُوَ صَائِمٌ فَلَمَّا غَرَبَتِ الشَّمْسُ قَالَ "يَا فُلاَنُ انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." مِثْلَ حَدِيثِ ابْنِ مُسْهِرٍ وَعَبَّادِ بْنِ الْعَوَّامِ.

Bize Ebu Kamil, ona Abdülvahid, ona Süleyman eş-Şeybânî, ona da Abdullah b. Ebu Evfâ (ra) "Oruçlu olduğu halde Rasulullah (sav) ile yolculuk yaptık. Güneş battığında 'ey falan! İniver de bize sevik ez' buyurdu" dedi ve hadisi İbn Müshir ve Abbad b. Avvam'ın rivayetlerine benzer şekilde rivayet etti.

Açıklama: Rivayetin tamamı için M002560 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2561, /428

حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ الْوَاسِطِىُّ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ ، وَهُوَ صَائِمٌ ، فَلَمَّا غَرَبَتِ الشَّمْسُ قَالَ لِبَعْضِ الْقَوْمِ « يَا فُلاَنُ قُمْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، لَوْ أَمْسَيْتَ . قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَلَوْ أَمْسَيْتَ . قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . قَالَ إِنَّ عَلَيْكَ نَهَارًا . قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . فَنَزَلَ فَجَدَحَ لَهُمْ ، فَشَرِبَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ قَالَ « إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ قَدْ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا ، فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ » .

Bize İshak el-Vâsitî, ona Hâlid, ona eş-Şeybânî, ona da Abdullah b. Ebu Evfâ (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ile bir yolculukta beraber idik. Kendisi (sav) oruçlu idi. Güneş batınca topluluktan birine (Bilal'e) 'ey falanca kalk, bizim için sevik ez' buyurdu. Adam 'ey Allah'ın Rasulü, Akşamı bekleseniz' dedi. Rasulullah (sav) tekrar '(binekten) in, bizim için sevik ez' buyurdu. Adam 'ey Allah'ın Rasulü, Akşamı bekleseniz' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar '(binekten) in ve bize sevik ez' buyurdu. Adam 'ey Allah'ın Rasulü, henüz akşama erişmediniz' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar '(binekten) in ve bize sevik ez' buyurdu. Adam indi ve seviki ezdi. Rasulullah (sav) onu içti, sonra (parmağıyla doğu tarafını göstererek) 'gecenin şu taraftan geldiğini gördüğünüz zaman oruçlu orucunu açar' buyurdu."

Açıklama: Sevîk: Öğütülmüş buğday veya arpadan yapılan bir tür yiyecek. اجْدَحْ: ifadesi de sevîk gibi yiyecekleri su ile ezerek karıştırma anlamında kullanılmaktadır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 43, 1/576

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ حَدَّثَنَا الشَّيْبَانِىُّ قَالَ سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ سِرْنَا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم وَهْوَ صَائِمٌ ، فَلَمَّا غَرَبَتِ الشَّمْسُ قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، لَوْ أَمْسَيْتَ . قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ، إِنَّ عَلَيْكَ نَهَارًا . قَالَ « انْزِلْ ، فَاجْدَحْ لَنَا » . فَنَزَلَ ، فَجَدَحَ ، ثُمَّ قَالَ « إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ » . وَأَشَارَ بِإِصْبَعِهِ قِبَلَ الْمَشْرِقِ .

Bize Müsedded, ona Abdülvahid, ona da eş-Şeybanî, ona da Abdullah b. Ebu Evfâ (ra) şöyle demiştir: "Rasulullah (sav) ile bir yolculukta idik. O (sav) oruçlu idi. Güneş batınca (Bilal'e), 'iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. (Bilal) 'ey Allah'ın Rasulü, Akşamı bekleseniz' dedi. Rasulullah (sav) tekrar 'in, bizim için sevik ez' buyurdu. Bilal 'ey Allah'ın Rasulü, henüz akşama erişmediniz' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar 'in ve bize sevik ez' buyurdu. (Bilal) de indi ve seviki ezdi. (Rasulullah (sav) onu içti,) sonra parmaklarıyla doğu tarafını göstererek 'gecenin şu taraftan geldiğini gördüğünüz zaman oruçlu orucunu açar' buyurdu."

Açıklama: Sevîk: Öğütülmüş buğday veya arpadan yapılan bir tür yiyecek. اجْدَحْ: ifadesi de sevîk gibi yiyecekleri su ile ezerek karıştırma anlamında kullanılmaktadır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 44, 1/576

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الشَّيْبَانِىِّ سَمِعَ ابْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَقَالَ لِرَجُلٍ " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى" . فَنَزَلَ ، فَجَدَحَ لَهُ ، فَشَرِبَ ، ثُمَّ رَمَى بِيَدِهِ هَا هُنَا ، ثُمَّ قَالَ:" إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ " . تَابَعَهُ جَرِيرٌ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ عَيَّاشٍ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى قَالَ كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ .

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyân, ona Ebu İshak eş-Şeybânî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra) şöyle söylemiştir: Rasulullah (sav) ile beraber bir yolculuktaydık: Hz. Peygamber (sav) bir adama "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam inip onun için içecek hazırladı. Nebi de (sav) onu) içti. Ardından eli ile şu tarafı (doğuyu) gösterdi. Sonra da "Geceyi (karanlığı) şuradan gelirken gördüğünüzde oruçlu iftar yapabilir" buyurdu. Cerir ve Ebu Bekir b. Ayyâş, Süfyân'a mütâbaatta bulunup hadisi eş-Şeybânî'den, o da İbn Ebu Evfâ'dan 'Hz. Peygamber (sav) ile beraber bir seferdeydim' şeklinde nakletmiştir.

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Cerir b. Abdülhamid arasında inkita vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 33, 1/572

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الشَّيْبَانِىِّ سَمِعَ ابْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَقَالَ لِرَجُلٍ " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى" . فَنَزَلَ ، فَجَدَحَ لَهُ ، فَشَرِبَ ، ثُمَّ رَمَى بِيَدِهِ هَا هُنَا ، ثُمَّ قَالَ:"إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ " . تَابَعَهُ جَرِيرٌ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ عَيَّاشٍ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى قَالَ كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ .

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyân, ona Ebu İshak eş-Şeybânî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra) şöyle söylemiştir: Rasulullah (sav) ile beraber bir yolculuktaydık: Hz. Peygamber (sav) bir adama "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam inip onun için içecek hazırladı. Nebi de (sav) onu) içti. Ardından eli ile şu tarafı (doğuyu) gösterdi. Sonra da "Geceyi (karanlığı) şuradan gelirken gördüğünüzde oruçlu iftar yapabilir" buyurdu. Cerir ve Ebu Bekir b. Ayyâş, Süfyân'a mütâbaatta bulunup hadisi eş-Şeybânî'den, o da İbn Ebu Evfâ'dan 'Hz. Peygamber (sav) ile beraber bir seferdeydim' şeklinde nakletmiştir.

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Ebu Bekir b. Ayyaş arasında inkita vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 33, 1/572

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى أَخْبَرَنَا هُشَيْمٌ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الشَّيْبَانِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فِى شَهْرِ رَمَضَانَ فَلَمَّا غَابَتِ الشَّمْسُ قَالَ "يَا فُلاَنُ انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ عَلَيْكَ نَهَارًا. قَالَ "انْزِلْ فَاجْدَحْ لَنَا." قَالَ فَنَزَلَ فَجَدَحَ فَأَتَاهُ بِهِ فَشَرِبَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم ثُمَّ قَالَ بِيَدِهِ "إِذَا غَابَتِ الشَّمْسُ مِنْ هَا هُنَا وَجَاءَ اللَّيْلُ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ."

Bize Yahya b. Yahya, ona Hüşeym, ona Ebu İshak eş-Şeybânî, ona da Abdullah b. Ebu Evfa (ra) şöyle rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) ile Ramazan ayında yolculukta idik de güneş battı. Hz. Peygamber (sav) 'ey falan! İniver de bizim için sevik ez' buyurdu. O, 'ya Rasulullah! Henüz gündüz vakti' dedi. Hz. Peygamber (sav) 'iniver de bizim için sevik ez' buyurdu. O inip karşımı yaptı ve kendisine getirdi de Nebî (sav) içti. Ardından eliyle (doğuyu göstererek) 'güneş buradan battığında ve gece buradan doğduğunda oruçlu iftar eder' buyurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Sıyâm 2559, /428

حَدَّثَنَا عَلِىُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ الشَّيْبَانِىِّ سَمِعَ ابْنَ أَبِى أَوْفَى - رضى الله عنه - قَالَ كُنَّا مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ فَقَالَ لِرَجُلٍ " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى " . قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ الشَّمْسُ . قَالَ: " انْزِلْ فَاجْدَحْ لِى" . فَنَزَلَ ، فَجَدَحَ لَهُ ، فَشَرِبَ ، ثُمَّ رَمَى بِيَدِهِ هَا هُنَا ، ثُمَّ قَالَ: " إِذَا رَأَيْتُمُ اللَّيْلَ أَقْبَلَ مِنْ هَا هُنَا فَقَدْ أَفْطَرَ الصَّائِمُ " . تَابَعَهُ جَرِيرٌ وَأَبُو بَكْرِ بْنُ عَيَّاشٍ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ ابْنِ أَبِى أَوْفَى قَالَ كُنْتُ مَعَ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم فِى سَفَرٍ .

Bize Ali b. Abdullah, ona Süfyân, ona Ebu İshak eş-Şeybânî, ona da İbn Ebu Evfâ (ra) şöyle söylemiştir: Rasulullah (sav) ile beraber bir yolculuktaydık: Hz. Peygamber (sav) bir adama "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam, 'Ya Rasulallah! Güneş (henüz batmadı)' dedi. Hz. Peygamber (sav) tekrar "Bineğinden in de bana karışımından (içecek) hazırla" buyurdu. Adam inip onun için içecek hazırladı. Nebi de (sav) onu) içti. Ardından eli ile şu tarafı (doğuyu) gösterdi. Sonra da "Geceyi (karanlığı) şuradan gelirken gördüğünüzde oruçlu iftar yapabilir" buyurdu. Cerir ve Ebu Bekir b. Ayyâş, Süfyân'a mütâbaatta bulunup hadisi eş-Şeybânî'den, o da İbn Ebu Evfâ'dan 'Hz. Peygamber (sav) ile beraber bir seferdeydim' şeklinde nakletmiştir.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Savm 33, 1/572