حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِى نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنه - قَالَ فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم صَدَقَةَ الْفِطْرِ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ ، أَوْ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ عَلَى الصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ وَالْحُرِّ وَالْمَمْلُوكِ .

Bize Müsedded, ona Yahya, ona Ubeydullah, ona Nâfi'nin naklettiğine göre İbn Ömer (ra) şöyle demiştir: Rasulullah (sav), bir sa' miktarı (3,264 kg. civarı) arpa veya kuru hurmadan verilmek üzere fıtır sadakasını çocuk, yetişkin, hür, köle tüm herkese farz kılmıştır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 78, 1/490

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا وَكِيعٌ عَنْ سُفْيَانَ عَنْ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ قَالَ كُنَّا نُخْرِجُ زَكَاةَ الْفِطْرِ إِذْ كَانَ فِينَا رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم - صَاعًا مِنْ طَعَامٍ أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ زَبِيبٍ أَوْ صَاعًا مِنْ أَقِطٍ فَلَمْ نَزَلْ نُخْرِجُهُ حَتَّى قَدِمَ مُعَاوِيَةُ الْمَدِينَةَ فَتَكَلَّمَ فَكَانَ فِيمَا كَلَّمَ بِهِ النَّاسَ إِنِّى لأَرَى مُدَّيْنِ مِنْ سَمْرَاءِ الشَّامِ تَعْدِلُ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ . قَالَ فَأَخَذَ النَّاسُ بِذَلِكَ . قَالَ أَبُو سَعِيدٍ فَلاَ أَزَالُ أُخْرِجُهُ كَمَا كُنْتُ أُخْرِجُهُ . قَالَ أَبُو عِيسَى هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ . وَالْعَمَلُ عَلَى هَذَا عِنْدَ بَعْضِ أَهْلِ الْعِلْمِ يَرَوْنَ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ صَاعًا . وَهُوَ قَوْلُ الشَّافِعِىِّ وَأَحْمَدَ وَإِسْحَاقَ . وَقَالَ بَعْضُ أَهْلِ الْعِلْمِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم وَغَيْرِهِمْ مِنْ كُلِّ شَىْءٍ صَاعٌ إِلاَّ مِنَ الْبُرِّ فَإِنَّهُ يُجْزِئُ نِصْفُ صَاعٍ . وَهُوَ قَوْلُ سُفْيَانَ الثَّوْرِىِّ وَابْنِ الْمُبَارَكِ وَأَهْلِ الْكُوفَةِ يَرَوْنَ نِصْفَ صَاعٍ مِنْ بُرٍّ .

Bize Mahmud b. Ğaylan, ona Vekî, ona Süfyan, ona Zeyd b. Eslem, ona da İyâz b. Abdullah'ın naklettiğine göre Ebu Said el-Hudrî şöyle demiştir: Rasulullah (sav) aramızda iken fitreyi, yiyecek, arpa, kuru hurma, kuru üzüm, kurutulmuş yoğurt (gibi gıdalardan birinden) bir sâ miktarı kadar veriyorduk. (Halife) Muaviye Medine'ye gelip bu konuda konuşuncaya dek böyle vermeye devam ettik. Muaviye o konuşmasında “Ben iki müd miktarı Şam buğdayının bir sa' miktarı kuru hurmaya denk olduğunu düşünüyorum” dedi. Ebu Said “Ben eskiden (Hz. Peygamber zamanında) fitreyi nasıl veriyorsam hala öyle vermeye devam ediyorum (Muaviye'nin görüşüne uymuyorum)” dedi. [Ebu İsa şöyle der ki: Bu hasen sahih bir hadistir. Bazı alimler bu hadisle amel ediyorlar. Her şeyden bir sâ miktarı verilmesi gerektiği görüşündedirler. Nitekim Şafii, Ahmed (b. Hanbel) ve İshak (b. Rahuye)'nin görüşü böyledir. Sahabe ve sonraki kuşaklardan bir grup alim ise buğday dışındaki her şeyden bir sâ miktarı verilmesi gerektiği, buğdayın ise yarım sâ verilmesinin yeterli olduğu görüşündedirler. Nitekim Süfyan es-Sevrî, İbnü'l-Mübârek ve Kûfe alimleri bu görüşü savunmaktadırlar.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Zekât 35, 3/59

أَخْبَرَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ مَسْعُودٍ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ زُرَيْعٍ قَالَ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُخَيْمِرَةَ عَنْ عَمْرِو بْنِ شُرَحْبِيلَ عَنْ قَيْسِ بْنِ سَعْدِ بْنِ عُبَادَةَ قَالَ: "كُنَّا نَصُومُ عَاشُورَاءَ وَنُؤَدِّى زَكَاةَ الْفِطْرِ. فَلَمَّا نَزَلَ رَمَضَانُ وَنَزَلَتِ الزَّكَاةُ لَمْ نُؤْمَرْ بِهِ وَلَمْ نُنْهَ عَنْهُ، وَكُنَّا نَفْعَلُهُ."

Bize İsmail b. Mesud, ona Yezid b. Zürey, ona Şu'be, ona Hakem b. Uteybe, ona Kasım b. Muhaymira, ona Amr b. Şurahbîl, ona da Kays b. Sa'd b. Ubâde şöyle rivayet etmiştir: "Biz önceden aşure orucunu tutuyor ve fıtır sadakası veriyorduk. Ramazan orucu ve zekat farz kılınınca, aşure orucu tutmamız bize ne emredildi ne de yasaklandı. Ancak biz onu yine de tutuyorduk."

• Nesâî Sünen-i Nesâî Zekât 35, /2249

حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ كَثِيرٍ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ عَطَاءٍ قَالَ أَشْهَدُ عَلَى ابْنِ عَبَّاسٍ "وَشَهِدَ ابْنُ عَبَّاسٍ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم أَنَّهُ خَرَجَ يَوْمَ فِطْرٍ فَصَلَّى ثُمَّ خَطَبَ ثُمَّ أَتَى النِّسَاءَ وَمَعَهُ بِلاَلٌ." [قَالَ ابْنُ كَثِيرٍ أَكْبَرُ عِلْمِ شُعْبَةَ فَأَمَرَهُنَّ بِالصَّدَقَةِ فَجَعَلْنَ يُلْقِينَ.]

Açıklama: İbn Kesir, Efendimiz'in (sav) kadınlara sadaka vermelerini emretmesinin ardından onların yüzüklerini atmaya başladıkları ilişkin sözlerin hadiste yer alıp almadığı hususunda Şu'be'nin tereddüt ettiğine dikkat çekmiştir.

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 249, /264

وَحَدَّثَنِى عَمْرٌو النَّاقِدُ حَدَّثَنَا حَاتِمُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ عَنِ ابْنِ عَجْلاَنَ عَنْ عِيَاضِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِى سَرْحٍ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ "أَنَّ مُعَاوِيَةَ لَمَّا جَعَلَ نِصْفَ الصَّاعِ مِنَ الْحِنْطَةِ عِدْلَ صَاعٍ مِنْ تَمْرٍ أَنْكَرَ ذَلِكَ أَبُو سَعِيدٍ وَقَالَ لاَ أُخْرِجُ فِيهَا إِلاَّ الَّذِى كُنْتُ أُخْرِجُ فِى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم صَاعًا مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ زَبِيبٍ أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ أَقِطٍ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Zekât 2287, /382

حَدَّثَنَا أَبُو النُّعْمَانِ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ نَافِعٍ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - قَالَ فَرَضَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم صَدَقَةَ الْفِطْرِ - أَوْ قَالَ رَمَضَانَ - عَلَى الذَّكَرِ وَالأُنْثَى ، وَالْحُرِّ وَالْمَمْلُوكِ ، صَاعًا مِنْ تَمْرٍ أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ ، فَعَدَلَ النَّاسُ بِهِ نِصْفَ صَاعٍ مِنْ بُرٍّ . فَكَانَ ابْنُ عُمَرَ - رضى الله عنهما - يُعْطِى التَّمْرَ ، فَأَعْوَزَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ مِنَ التَّمْرِ فَأَعْطَى شَعِيرًا ، فَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يُعْطِى عَنِ الصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ ، حَتَّى إِنْ كَانَ يُعْطِى عَنْ بَنِىَّ ، وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ - رضى الله عنهما - يُعْطِيهَا الَّذِينَ يَقْبَلُونَهَا ، وَكَانُوا يُعْطُونَ قَبْلَ الْفِطْرِ بِيَوْمٍ أَوْ يَوْمَيْنِ .

Bize Ebu Numan, ona Hammad b. Zeyd, ona Eyüb, ona da Nâfi'nin naklettiğine göre İbn Ömer (r.anhüma) şöyle demiştir: Hz. Peygamber (sav), fıtır sadakasını -Ramazan sadakası da demiş olabilir- kuru hurma veya arpadan bir sa' miktarında (3,264 kg. civarında verilmek üzere) hür veya köle, erkek veya kadın herkese farz kılmıştır. İnsanlar bu miktarı yarım sa' miktarı buğdaya denk kabul etti. İbn Ömer (r.anhüma), fitreyi hurma olarak vermeyi (tercih ederdi ama) Medine halkı hurma bulamaz hale geldiğinde arpa olarak verirdi. Yine İbn Ömer (bakımını gözettiği) yetişkin ve çocukların (herkesin) fitresini verirdi, hatta benim çocuklarımın fitresini bile. İbn Ömer fitreyi, alma hakkına sahip kişilere verirdi. Fitreyi bayram gününden bir veya iki gün önce verirlerdi.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Zekât 77, 1/490

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ وَمُحَمَّدُ بْنُ بَكْرٍ قَالاَ أَخْبَرَنَا ابْنُ جُرَيْجٍ أَخْبَرَنِى عَطَاءٌ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ "إِنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَامَ يَوْمَ الْفِطْرِ فَصَلَّى فَبَدَأَ بِالصَّلاَةِ قَبْلَ الْخُطْبَةِ ثُمَّ خَطَبَ النَّاسَ فَلَمَّا فَرَغَ نَبِىُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم نَزَلَ فَأَتَى النِّسَاءَ فَذَكَّرَهُنَّ وَهُوَ يَتَوَكَّأُ عَلَى يَدِ بِلاَلٍ وَبِلاَلٌ بَاسِطٌ ثَوْبَهُ تُلْقِى فِيهِ النِّسَاءُ الصَّدَقَةَ قَالَ تُلْقِى الْمَرْأَةُ فَتَخَهَا وَيُلْقِينَ وَيُلْقِينَ." [وَقَالَ ابْنُ بَكْرٍ فَتَخَتَهَا.]

• Ebû Davud Sünen-i Ebu Davud Salât 249, /264

يزيد بن هارون وسهل بن يوسف عن حميد عن الحسن عن بن عباس قال فرض رسول الله صلى الله عليه وسلم صدقة الفطر

• İbn Ebî Şeybe Musannef-i İbn Ebû Şeybe Zekât 10863, 7/69