حَدَّثَنَا هَنَّادٌ حَدَّثَنَا عَبْدَةُ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ مُوسَى بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو الأَوْدِىِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ:قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :" أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِمَنْ يَحْرُمُ عَلَى النَّارِ أَوْ بِمَنْ تَحْرُمُ عَلَيْهِ النَّارُ عَلَى كُلِّ قَرِيبٍ هَيِّنٍ سَهْلٍ " [قَالَ أَبُو عِيسَى :هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ .]

Bize Hennâd, ona Abde, ona Hişam b. Urve, ona Musa b. Ukbe, ona Abdullah b. Amr el-Evdî, ona da Abdullah b. Mesud (ra) rivayet ettiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: "Size Cehenneme haram olan, Cehennem ateşinin de kendisine haram olduğu kişinin kim olduğunu söyleyeyim mi? Her cana yakın, yumuşak huylu ve hoş geçimli insan" [Ebû İsa (et-Tirmizî) şöyle demiştir: Bu hadis hasen garîbdir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Sıfatü'l-Kıyâme 45, 4/654

أخبرنا معمر عن خلاد بن عبد الرحمن عن أبيه قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : ألا أخبركم بأحبكم إلي ؟ حتى ظنوا أنه سيسمي رجلا ، قالوا : بلى يا رسول الله ! قال : أحبكم إلي أحبكم إلى الناس ، ألا أخبركم بأبغضكم إلي ؟ حتى ظنوا أنه سيسمي رجلا ، قالوا : بلى يارسول الله ! قال : أبغضكم إلى أبغضكم إلى الناس.

Bize Mamer, ona Hallad b. Abdurrahman, ona da babası, Rasulullah'ın (sav) şöyle buyurduğunu nakletmiştir: "Size, bana en sevimli olanınızı haber vermeyeyim mi?" Onlar (sahabe) bir adamın ismini söyleyeceğini zannettiler. Evet, ya Rasulullah! dediler. "Sizin bana en sevimli olanınız insanlara en sevimli olanınızdır. Bana sizin en sevimsiz olanınızı haber vereyim mi?" buyurdu. Onlar (sahabe) bir adamın ismini söyleyeceğini zannettiler. Evet, ya Rasulullah! dediler. "Sizin bana en sevimsiz olanınız insanlara en sevimsiz olanınızdır." buyurdu.

• Abdürrezzak b. Hemmam Musannef Câmi' 20154, 11/145

- حَدَّثَنَا أَوْسُ بْنُ مُكْرَمٍ الْبَاهِلِيُّ، قَالَ: نا حَبَّانُ بْنُ هِلَالٍ، قَالَ: نا صَدَقَةُ بْنُ مُوسَى، عَنْ عَاصِمٍ، عَنْ أَبِي وَائِلٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: 'أَلَا أُنَبِّئُكُمْ بِخِيَارِكُمْ؟' ، قَالُوا: بَلَى، قَالَ: " خِيَارُكُمْ أَحْسَنُكُمْ أَخْلَاقًا ـ أَحْسَبُهُ قَالَ: الْمُوَطَّئُونَ أَكْنَافًا " [ وَهَذَا الْحَدِيثُ لَا نَعْلَمُهُ يُرْوَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ إِلَّا بِهَذَا الْإِسْنَادِ]

Bize Evs b. Mükrem el-Bahilî, ona Habban b. Hilal, ona Sadaka b. Musa, ona Asım, ona Ebû Vâil, ona da Abdullah şöyle rivayet etmiştir: Rasulullah'ın (sav) "size hayırlı olanınızı haber vereyim mi?" diye sordu. Sahabiler, 'evet' dediler. Hz. Peygamber (sav), "sizin en hayırlınız, ahlakı en güzel olanınızdır- [Ravi] "kendisi ile anlaşılan, iyi geçinilen, dostluk kurulabilen kimsedir" dediğini zannediyorum dedi. [Bu hadisin Abdullah'tan sadece bu senet vasıtasıyla rivayet edildiğini biliyoruz.]

• Bezzâr Müsned-i Bezzâr Abdullah b. Mes'ud 1723, 5/135

حَدَّثَنَا زُهَيْرُ بْنُ حَرْبٍ وَعُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ قَالاَ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ قَالَ دَخَلْنَا عَلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو حِينَ قَدِمَ مُعَاوِيَةُ إِلَى الْكُوفَةِ فَذَكَرَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ لَمْ يَكُنْ فَاحِشًا وَلاَ مُتَفَحِّشًا. وَقَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِنَّ مِنْ خِيَارِكُمْ أَحَاسِنَكُمْ أَخْلاَقًا." [قَالَ عُثْمَانُ حِينَ قَدِمَ مَعَ مُعَاوِيَةَ إِلَى الْكُوفَةِ.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Fedâil 6033, /975

وَحَدَّثَنَاهُ أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ وَوَكِيعٌ ح وَحَدَّثَنَا ابْنُ نُمَيْرٍ حَدَّثَنَا أَبِى ح وَحَدَّثَنَا أَبُو سَعِيدٍ الأَشَجُّ حَدَّثَنَا أَبُو خَالِدٍ - يَعْنِى الأَحْمَرَ - كُلُّهُمْ عَنِ الأَعْمَشِ بِهَذَا الإِسْنَادِ. [عَنْ شَقِيقٍ عَنْ مَسْرُوقٍ قَالَ دَخَلْنَا عَلَى عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو حِينَ قَدِمَ مُعَاوِيَةُ إِلَى الْكُوفَةِ] مِثْلَهُ [فَذَكَرَ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَقَالَ لَمْ يَكُنْ فَاحِشًا وَلاَ مُتَفَحِّشًا. وَقَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم "إِنَّ مِنْ خِيَارِكُمْ أَحَاسِنَكُمْ أَخْلاَقًا." قَالَ عُثْمَانُ حِينَ قَدِمَ مَعَ مُعَاوِيَةَ إِلَى الْكُوفَةِ.]

• Müslim Sahîh-i Müslim Fedâil 6034, /976

حَدَّثَنَا عَبْد اللَّهِ حَدَّثَنِي أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ وَحَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ نُمَيْرٍ وَيُوسُفُ الصَّفَّارُ مَوْلَى بَنِي أُمَيَّةَ قَالُوا حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ سِيَاهٍ الثَّقَفِيِّ حَدَّثَنَا عِمْرَانُ بْنُ مُسْلِمِ بْنِ رِيَاحٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَةَ قَالَ كُنْتُ جَالِسًا فِي مَجْلِسٍ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَأَبِي سَمُرَةَ جَالِسٌ أَمَامِي فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ الْفُحْشَ وَالتَّفَاحُشَ لَيْسَا مِنْ الْإِسْلَامِ فِي شَيْءٍ وَإِنَّ خَيْرَ النَّاسِ إِسْلَامًا أَحْسَنُهُمْ خُلُقًا قَالَ ابْنُ أَبِي شَيْبَةَ فِي حَدِيثِهِ زَكَرِيَّا بْنِ أَبِي يَحْيَى عَنْ عِمْرَانَ بْنِ رِيَاحٍ

Bize Abdullah, ona Ebu Bekir b. Ebu Şeybe Abdullah b. Muhammed, ona Muhammed b. Abdullah b. Nümeyr ve Yusuf es-Saffar Mevla beni Ümeyye, onlara Ebu Üsame, ona Zekeriya b. Siyah es-Sekafi, ona İmran b. Müslim b. Rebah, ona Ali b. Umare, ona Cabir b. Semure (ra) şöyle rivayet etmiştir: Ben Rasulullah'ın da (sav) yer aldığı bir mecliste oturuyordum. Babam Semure de önümde oturmaktaydı. "Rasulullah (sav) şöyle buyurdu: "Kuşkusuz fuhuş (çirkin söz söylemek/fiil işlemek) ve tefâhuş (açıktan çirkin söz söylemek/fiil işlemek) hiçbir şekilde İslam'dan değildir. Şüphesiz müslümanlık açısından insanların en hayırlıları ahlakça en güzel olanlarıdır." İbn Ebu Şeybe hadisinde, "Zekeriya b. Ebu Yahya, ona da İmran b. Rebah" demiştir.

Açıklama: muhakkike göre bu hadis muhtemelen hasendir.

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Cabir b. Semure 21250, 7/42

حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ وَكِيعٍ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ بَشِيرٍ وَأَبُو أُسَامَةَ عَنْ مِسْعَرٍ عَنْ زِيَادِ بْنِ عِلاَقَةَ عَنْ عَمِّهِ قَالَ كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ « اللَّهُمَّ إِنِّى أَعُوذُ بِكَ مِنْ مُنْكَرَاتِ الأَخْلاَقِ وَالأَعْمَالِ وَالأَهْوَاءِ » . قَالَ هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ غَرِيبٌ . وَعَمُّ زِيَادِ بْنِ عِلاَقَةَ هُوَ قُطْبَةُ بْنُ مَالِكٍ صَاحِبُ النَّبِىِّ صلى الله عليه وسلم .

Bize Süfyan b. Vekî, ona Ahmed b. Beşir ve Ebu Üsâme, onlara Mis’ar, ona Ziyad b. İlâka, ona da amcası (Kutbe b. Malik) rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle dua ederdi: "Allah’ım, ahlâkın, amellerin ve arzuların kötülerinden sana sığınırım" [(Tirmizi) der ki: Bu hasen garib bir hadistir. Ziyad b. İlâka’nın amcası sahabeden Kutbe b. Mâlik’tir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Da'vât 126, 5/575

حَدَّثَنَا مَحْمُودُ بْنُ غَيْلاَنَ حَدَّثَنَا أَبُو دَاوُدَ قَالَ: أَنْبَأَنَا شُعْبَةُ عَنِ الأَعْمَشِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا وَائِلٍ يُحَدِّثُ عَنْ مَسْرُوقٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: "خِيَارُكُمْ، أَحَاسِنُكُمْ أَخْلاَقًا." وَلَمْ يَكُنِ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم فَاحِشًا وَلاَ مُتَفَحِّشًا. [قَالَ أَبُو عِيسَى: ’هَذَا حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ.’]

Bize Mahmud b. Ğaylân, ona Ebu Davud, ona Şu’be, ona el-A’meş, ona Ebu’l-Alâ’, ona da Mesruk, Abdullah b. Amr'ın şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rasulullah (sav) "Sizin en hayırlınız ahlâkı en güzel olanınızdır” buyurmuştur. Nebi (sav), çirkin iş yapan ve çirkin konuşan birisi değildi. [Ebu İsa (Tirmizi) dedi ki: Bu, hasen sahih bir hadistir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Birr ve's-sıla 47, 4/349

حَدَّثَنَا مُحَاضِرٌ أَبُو الْمُوَرِّعِ حَدَّثَنَا عَاصِمٌ عَنْ عَوْسَجَةَ بْنِ الرَّمَّاحِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي الْهُذَيْلِ عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَقُولُ: " اللَّهُمَّ أَحْسَنْتَ خَلْقِي فَأَحْسِنْ خُلُقِي."

Bize Muhadır Ebu'l-Müverrih, ona Asım, ona Absece b. er-Rammah, ona Abdullah b. Ebu Huzeyl, ona da İbn Mesud, Hz. Peygamber'in (sav) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Rabbim benim suretimi ne güzel yaptın, ahlakımı da güzelliştir."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Mes'ud 3823, 2/74

وَحَدَّثَنِى عَنْ مَالِكٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ أَنَّهُ قَالَ سَمِعْتُ سَعِيدَ بْنَ الْمُسَيَّبِ يَقُولُ أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرٍ مِنْ كَثِيرٍ مِنَ الصَّلاَةِ وَالصَّدَقَةِ قَالُوا بَلَى . قَالَ إِصْلاَحُ ذَاتِ الْبَيْنِ وَإِيَّاكُمْ وَالْبِغْضَةَ فَإِنَّهَا هِىَ الْحَالِقَةُ .

O (Yahya), bana, ona Mâlik, ona Yahya b. Saîd’in şöyle dediğini rivayet etti: Saîd b. el-Müseyyeb’i şöyle derken dinledim: Ben sizlere çok namazdan ve sadakadan da daha hayırlı (üstün) bir şeyi haber vermeyeyim mi? Onlar: Tabi haber ver! dediler. O, "Arası bozuk olan kimselerin arasını düzeltmektir. Bir de buğz etmekten alabildiğine sakının, çünkü buğz (iyi huyları ya da hasenâtı) tıraş edenin (silip süpürenin) ta kendisidir." dedi.

• İmam Mâlik Muvatta' Husnü'l-huluk 1642, 1/356