وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلَاءِ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، ح وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُبَيْدَةَ حَدَّثَنَا أَبِى كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ أَتَتْ فَاطِمَةُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم تَسْأَلُهُ خَادِمًا فَقَالَ لَهَا « قُولِى اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ » . بِمِثْلِ حَدِيثِ سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ .

Bize Ebu Küreyb Muhammed b. Alâ, ona Ebu Usame; (T) Bize Ebubekir b. Ebu Şeybe ve Ebu Küreyb, onlara İbn Ebu Ubeyde, ona babası Ebu Ubeyde, her iki râvîye, A’meş, ona Ebu Sâlih, ona da Ebu Hureyre şöyle demiştir: "Hz. Fatıma (ra) Hz. Peygamber’in (sav) yanına gelip bir hizmetçi istemişti. Hz. Peygamber de ona 'Ey yedi kat göklerin Rabbi… diye dua et' buyurdu" demiş ve Süheyl'in babasından rivayet ettiği hadisin benzerini rivayet etmiştir.

Açıklama: hadisin metni için M006889 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Zikir ve'd-dua ve't-tevbe ve'l-istiğfâr 6891, /1116

وَحَدَّثَنَا أَبُو كُرَيْبٍ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَلَاءِ، حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ، ح وَحَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَأَبُو كُرَيْبٍ قَالاَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِى عُبَيْدَةَ حَدَّثَنَا أَبِى كِلاَهُمَا عَنِ الأَعْمَشِ عَنْ أَبِى صَالِحٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ أَتَتْ فَاطِمَةُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم تَسْأَلُهُ خَادِمًا فَقَالَ لَهَا « قُولِى اللَّهُمَّ رَبَّ السَّمَوَاتِ السَّبْعِ » . بِمِثْلِ حَدِيثِ سُهَيْلٍ عَنْ أَبِيهِ .

Bize Ebu Küreyb Muhammed b. el-Alâ, ona Ebu Usame; (T) Bize Ebubekir b. Ebu Şeybe ve Ebu Küreyb, onlara İbn Ebu Ubeyde, ona babası Ebu Ubeyde, her iki râvîye, A’meş, ona Ebu Sâlih, ona da Ebu Hureyre şöyle demiştir: "Hz. Fatıma (ra) Hz. Peygamber’in (sav) yanına gelip bir hizmetçi istemişti. Hz. Peygamber de ona 'Ey yedi kat göklerin Rabbi… diye dua et' buyurdu". Böylece Süheyl'in babasından rivayet ettiği hadisin benzerini rivayet etmiştir.

Açıklama: hadisin metni için M006889 numaralı hadise bakınız.

• Müslim Sahîh-i Müslim Zikir ve'd-dua ve't-tevbe ve'l-istiğfâr 6891, /1116

حدثنا يونس قال: حدثنا أبو داود قال: حدثنا شعبة، عن سيار بن سلامة أبي المنهال: أنه سمع أبا برزة، وسأله أبي فقال: ’كيف كانت صلاتكم مع رسول الله صلى الله عليه وسلم؟’ فقال: "كان يصلي بنا الهجير التي تسمونها أنتم الظهر، حين تدحض الشمس. ويصلي بنا العصر، والشمس حية. - ونسيت ما قال في المغرب. - وكان يصلي بنا العشاء، لا يبالي أن يؤخرها إلى ثلث الليل. وكان لا يحب النوم قبلها، ولا الحديث بعدها.، وكان يصلى بنا الفجر، فينصرف أحدنا وهو يعرف جليسه. وكان يقرأ فيها من الستين إلى المائة."

Bize Yunus, ona Ebu Davud (et-Tayâlisî), ona da Şu'be (b. Haccac), Seyyar b. Selame Ebu Minhâl'in şöyle dediğini rivayet etmiştir: Babam (Selame), Ebu Berze'ye: 'Hz. Peygamber (sav) ile birlikte nasıl namaz kılardınız?' diye sordu. Ebu Berze'nin şöyle cevap verdiğini işittim: "Rasulullah (sav) bize 'hecîri (öğle namazını), siz onu 'Zuhr (öğle namazı)' olarak isimlendiriyorsunuz, güneş tepe noktasından (batıya doğru) meylettiği zaman kıldırırdı. İkindi namazını bize güneş hâlâ canlı iken kıldırırdı. -Akşam için ne dediğini unuttum- Yine bize yatsı namazını kıldırırdı ve namazı gecenin üçte birine kadar ertelemekte bir sakınca görmezdi. Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı sevmezdi. Sabah namazını, bitirdiğinde yanımızda oturan kişiyi tanıyacağımız (kadar aydınlık olduğu) bir vakitte, bize kıldırırdı. Sabah namazında altmış ile yüz (ayet) arasında okurdu."

• Ebu Davud et-Tayalisi Müsned-i Tayalisi Ebu Berze el-Eslemî 962, 2/235

وَحَدَّثَنَا نَصْرُ بْنُ عَلِىٍّ الْجَهْضَمِىُّ وَحَامِدُ بْنُ عُمَرَ الْبَكْرَاوِىُّ قَالاَ حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ عَنْ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَقِيقٍ عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم قَالَ « إِذَا اسْتَيْقَظَ أَحَدُكُمْ مِنْ نَوْمِهِ فَلاَ يَغْمِسْ يَدَهُ فِى الإِنَاءِ حَتَّى يَغْسِلَهَا ثَلاَثًا فَإِنَّهُ لاَ يَدْرِى أَيْنَ بَاتَتْ يَدُهُ » .

• Müslim Sahîh-i Müslim Tahâret 643, /131

حَدَّثَنَا عُثْمَانُ بْنُ أَبِى شَيْبَةَ وَإِسْحَاقُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ - وَاللَّفْظُ لِعُثْمَانَ - قَالَ إِسْحَاقُ أَخْبَرَنَا وَقَالَ عُثْمَانُ حَدَّثَنَا جَرِيرٌ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ عُبَيْدَةَ حَدَّثَنِى الْبَرَاءُ بْنُ عَازِبٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: "إِذَا أَخَذْتَ مَضْجَعَكَ فَتَوَضَّأْ وُضُوءَكَ لِلصَّلاَةِ ثُمَّ اضْطَجِعْ عَلَى شِقِّكَ الأَيْمَنِ ثُمَّ قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْلَمْتُ وَجْهِى إِلَيْكَ وَفَوَّضْتُ أَمْرِى إِلَيْكَ وَأَلْجَأْتُ ظَهْرِى إِلَيْكَ رَغْبَةً وَرَهْبَةً إِلَيْكَ لاَ مَلْجَأَ وَلاَ مَنْجَا مِنْكَ إِلاَّ إِلَيْكَ آمَنْتُ بِكِتَابِكَ الَّذِى أَنْزَلْتَ وَبِنَبِيِّكَ الَّذِى أَرْسَلْتَ وَاجْعَلْهُنَّ مِنْ آخِرِ كَلاَمِكَ فَإِنْ مُتَّ مِنْ لَيْلَتِكَ مُتَّ وَأَنْتَ عَلَى الْفِطْرَةِ." قَالَ فَرَدَّدْتُهُنَّ لأَسْتَذْكِرَهُنَّ فَقُلْتُ آمَنْتُ بِرَسُولِكَ الَّذِى أَرْسَلْتَ قَالَ: "قُلْ آمَنْتُ بِنَبِيِّكَ الَّذِى أَرْسَلْتَ."

• Müslim Sahîh-i Müslim Zikir ve'd-dua ve't-tevbe ve'l-istiğfâr 6882, /1114

وَحَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَبِيبٍ الْحَارِثِىُّ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ الْحَارِثِ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ أَخْبَرَنِى سَيَّارُ بْنُ سَلاَمَةَ قَالَ: ’سَمِعْتُ أَبِى يَسْأَلُ أَبَا بَرْزَةَ عَنْ صَلاَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم - قَالَ - قُلْتُ. ’آنْتَ سَمِعْتَهُ؟’ قَالَ: ’فَقَالَ كَأَنَّمَا أَسْمَعُكَ السَّاعَةَ.’ - قَالَ: - ’سَمِعْتُ أَبِى يَسْأَلُهُ عَنْ صَلاَةِ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم’، فَقَالَ: "كَانَ لاَ يُبَالِى بَعْضَ تَأْخِيرِهَا - قَالَ يَعْنِى الْعِشَاءَ - إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ. وَلاَ يُحِبُّ النَّوْمَ قَبْلَهَا، وَلاَ الْحَدِيثَ بَعْدَهَا." قَالَ شُعْبَةُ: ثُمَّ لَقِيتُهُ بَعْدُ، فَسَأَلْتُهُ، فَقَالَ: "وَكَانَ يُصَلِّى الظُّهْرَ حِينَ تَزُولُ الشَّمْسُ، وَالْعَصْرَ يَذْهَبُ الرَّجُلُ إِلَى أَقْصَى الْمَدِينَةِ وَالشَّمْسُ حَيَّةٌ. - قَالَ: - وَالْمَغْرِبَ لاَ أَدْرِى أَىَّ حِينٍ ذَكَرَ." قَالَ: ثُمَّ لَقِيتُهُ بَعْدُ، فَسَأَلْتُهُ، فَقَالَ: "وَكَانَ يُصَلِّى الصُّبْحَ، فَيَنْصَرِفُ الرَّجُلُ فَيَنْظُ إِلَى وَجْهِ جَلِيسِهِ الَّذِى يَعْرِفُ فَيَعْرِفُهُ." قَالَ: "وَكَانَ يَقْرَأُ فِيهَا بِالسِّتِّينَ إِلَى الْمِائَةِ."

Bize Yahya b. Habib el-Harisî, ona Halid b. Haris, ona da Şu'be, Seyyar b. Selame'den şöyle nakletmiştir: 'Babamı, Rasulullah'ın (sav) namazını (namaz vakitlerini) Ebu Berze'ye sorarken işittim.' dedi. (Hadisi ondan dinleyen) Şu'be, Seyyar'a: 'Ebu Berze'nin söylediklerini (babanla birlikte) sen de işittin mi?' diye sordu. O da: 'Şu anda seni duyduğum gibi (duydum)' diye cevap verdi ve konuşmasına şöyle devam etti: 'Babamı, Rasulullah'ın (sav) namazını (namaz vakitlerini) Ebu Berze'ye sorarken işittim. Şöyle cevap verdi: "Rasulullah (sav) -yatsı namazını- yani gecenin yarısına kadar biraz geciktirmekte bir sakınca görmezdi. Yatsı namazından önce uyumayı, sonra da konuşmayı sevmezdi." Şu'be şöyle dedi: Sonra onu (Seyyar b. Selame'yi) tekrar gördüm ve (aynı konuyu) sordum. Bana şöyle cevap verdi: "Rasulullah öğlen namazını güneş tepe noktasından (batıya doğru) meylettiği zaman kılardı. İkindi namazını kıldığında ise, birisi Medine'nin en uzak yerine gidip dönse bile güneş hala canlı bir durumda olurdu. Akşam namazının vakti hak­kında (Ebu Berze'nin) ne söylediğini unuttum." Şu'be şöyle dedi: Daha sonra onunla tekrar karşılaştım ve aynı soruyu sordum. Bana şöyle cevap verdi: "Rasulullah, sabah namazını, bir kişi namazı tamamladığında yanında oturan tanıdık kişiyi tanıyabileceği kadar aydınlık olduğu bir vakitte kılardı. Sabah namazında altmış ile yüz ayet arasında okurdu."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1462, /254

حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُعَاذٍ حَدَّثَنَا أَبِى حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَيَّارِ بْنِ سَلاَمَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا بَرْزَةَ يَقُولُ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لاَ يُبَالِى بَعْضَ تَأْخِيرِ صَلاَةِ الْعِشَاءِ إِلَى نِصْفِ اللَّيْلِ. وَكَانَ لاَ يُحِبُّ النَّوْمَ قَبْلَهَا، وَلاَ الْحَدِيثَ بَعْدَهَا." قَالَ شُعْبَةُ: ثُمَّ لَقِيتُهُ مَرَّةً أُخْرَى، فَقَالَ: "أَوْ ثُلُثِ اللَّيْلِ."

Bize Ubeydullah b. Muaz, ona babası (Muaz b. Muaz el-Anberî), ona Şu'be, ona da Seyyar b. Selame Ebu Berze'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) yatsı namazını kılmayı gece yarısına kadar ertelemekte bir sakınca görmezdi. Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı sevmezdi." (Hadisin ravisi) Şu'be şöyle demiştir: Daha sonra onu (Seyyar b. Selame'yi) bir kez daha gördüm. Aynı hadisi naklederken "Gecenin üçte birine (ertelemekte bir sakınca görmezdi)" diyerek hadisi nakletti.

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1463, /254

وَحَدَّثَنَاهُ أَبُو كُرَيْبٍ حَدَّثَنَا سُوَيْدُ بْنُ عَمْرٍو الْكَلْبِىُّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ سَلَمَةَ عَنْ سَيَّارِ بْنِ سَلاَمَةَ أَبِى الْمِنْهَالِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا بَرْزَةَ الأَسْلَمِىَّ يَقُولُ: "كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم يُؤَخِّرُ الْعِشَاءَ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ. وَيَكْرَهُ النَّوْمَ قَبْلَهَا، وَالْحَدِيثَ بَعْدَهَا. وَكَانَ يَقْرَأُ فِى صَلاَةِ الْفَجْرِ مِنَ الْمِائَةِ إِلَى السِّتِّينَ. وَكَانَ يَنْصَرِفُ حِينَ يَعْرِفُ بَعْضُنَا وَجْهَ بَعْضٍ."

Bize Ebu Küreyb, ona Süveyd b. Amr el-Kelbi, ona Hammad b. Seleme, ona da Seyyar b. Selame Ebu Minhal, Ebu Berze el-Eslemi'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: "Rasulullah (sav) yatsı namazını gecenin üçte birine kadar ertelerdi. Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı hoş karşılamazdı. Sabah namazında altmış ile yüz ayet arası kadar (Kur'an) okurdu. Birbirimizin yüzünü tanıyacak kadar aydınlık olduğu zaman (namazdan) çıkardı."

• Müslim Sahîh-i Müslim Mesâcid ve Mevâdi'u's-salât 1464, /254

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مَنِيعٍ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ أَخْبَرَنَا عَوْفٌ؛ (ح) قَالَ أَحْمَدُ: وَحَدَّثَنَا عَبَّادُ بْنُ عَبَّادٍ هُوَ الْمُهَلَّبِىُّ وَإِسْمَاعِيلُ ابْنُ عُلَيَّةَ جَمِيعًا عَنْ عَوْفٍ عَنْ سَيَّارِ بْنِ سَلاَمَةَ هُوَ أَبُو الْمِنْهَالِ الرِّيَاحِىُّ عَنْ أَبِى بَرْزَةَ قَالَ: "كَانَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَكْرَهُ النَّوْمَ قَبْلَ الْعِشَاءِ، وَالْحَدِيثَ بَعْدَهَا." [قَالَ: وَفِى الْبَابِ عَنْ عَائِشَةَ، وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ، وَأَنَسٍ. قَالَ أَبُو عِيسَى: حَدِيثُ أَبِى بَرْزَةَ، حَدِيثٌ حَسَنٌ صَحِيحٌ. وَقَدْ كَرِهَ أَكْثَرُ أَهْلِ الْعِلْمِ، النَّوْمَ قَبْلَ صَلاَةِ الْعِشَاءِ، وَالْحَدِيثَ بَعْدَهَا. وَرَخَّصَ فِى ذَلِكَ بَعْضُهُمْ. وَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الْمُبَارَكِ: ’أَكْثَرُ الأَحَادِيثِ عَلَى الْكَرَاهِيَةِ.’ وَرَخَّصَ بَعْضُهُمْ فِى النَّوْمِ قَبْلَ صَلاَةِ الْعِشَاءِ فِى رَمَضَانَ. و سيار بن سلامة، هو أبو المنهال الرياحى.]

Bize Ahmed b. Menî', ona Hüşeym, ona Avf; (T) Ahmed şöyle demiştir: Bize Abbâd b. Abbâd -el-Mühellebî- ve İsmail b. Uleyye, onlara Avf, ona da Seyyâr b. Selâme -Ebu Minhâl er-Riyâhî- rivayet ettiğine göre, Ebû Berze şöyle demiştir: "Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı hoş karşılamazdı." [Tirmizî şöyle demiştir: Bu konuda Hz. Âişe, Abdullah b. Mesûd ve Enes'ten de hadis rivayet edilmiştir. Ebû İsa (Tirmizî) şöyle demiştir: Ebû Berze'nin bu hadisi, hasen-sahîhtir. Âlimlerin büyük çoğunluğu yatsı namazını kılmadan önce uyumayı ve namazdan sonra konuşmayı hoş karşılamamışlardır. Bazıları ise buna ruhsat vermiştir. Abdullah b. el-Mübârek şöyle demiştir: Bu konudaki hadislerin çoğu, bunların (yatsı namazından önce uyuma, sonra da konuşma) mekruh olduğunu ifade etmektedir. Bazı alimler Ramazan'da yatsıdan önce uyumaya ruhsat vermiştir. (Seneddeki) Seyyâr b. Selâme, Ebu Minhâl er-Riyâhî'dir.]

• Tirmizî Sünen-i Tirmizî Salât 11, 1/312

حَدَّثَنَا حَجَّاجٌ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَيَّارِ بْنِ سَلَامَةَ قَالَ: دَخَلْتُ أَنَا وَأَبِي عَلَى أَبِي بَرْزَةَ، فَسَأَلْنَاهُ عَنْ وَقْتِ صَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ: "كَانَ يُصَلِّي الظُّهْرَ، حِينَ تَزُولُ الشَّمْسُ. وَالْعَصْرَ، يَرْجِعُ الرَّجُلُ إِلَى أَقْصَى الْمَدِينَةِ وَالشَّمْسُ حَيَّةٌ. وَالْمَغْرِبَ، قَالَ سَيَّارٌ: ’نَسِيتُهَا’. وَالْعِشَاءَ، لَا يُبَالِي بَعْدَ تَأْخِيرِهَا إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ، وَكَانَ لَا يُحِبُّ النَّوْمَ قَبْلَهَا، وَالْحَدِيثَ بَعْدَهَا. وَكَانَ يُصَلِّي الصُّبْحَ، فَيَنْصَرِفُ الرَّجُلُ فَيَعْرِفُ وَجْهَ جَلِيسِهِ. وَكَانَ يَقْرَأُ فِيهَا مَا بَيْنَ السِّتِّينَ إِلَى الْمِائَةِ. قَالَ سَيَّارٌ: ’لَا أَدْرِي فِي إِحْدَى الرَّكْعَتَيْنِ أَوْ فِي كِلْتَيْهِمَا’."

Bize Haccac (b. Muhammed el-Mesîsî), ona da Şu'be (b. Haccac), (Ebu Minhal) Seyyar b. Selame'nin şöyle dediğini rivayet etmiştir: Ba­bam ile birlikte Ebu Berze el-Eslemî'nin yanına girdik ve ona Rasulullah'ın (sav) na­mazlarının vakitlerini sorduk. Ebu Berze şöyle cevap verdi: "Peygamber (sav) öğle namazını güneş (tepe noktasından batıya doğru) meylettiği zaman kılardı. İkindiyi de öyle bir saatte kılardı ki, birisi Medine'nin en uzak yerine gidip dönse bile güneş hala canlılığını koruyacak bir durumda olurdu. Seyyâr: 'Akşam namazı hak­kında Ebu Berze'nin ne söylediğini unuttum' demiştir. Rasulullah (sav) yatsı namazını gecenin üçte birine kadar erteledikten sonra kılmakta bir sakınca görmezdi. Yatsı namazını kılmadan uyumayı ve onu kıldıktan sonra konuşmayı sevmezdi. Sabah namazını da, bir kişi namazı tamamladığında yanında oturan kişiyi tanıyabilecek kadar aydınlık olduğu bir vakitte kılardı. Sabah namazında altmış ile yüz (ayet) arası bir miktar okurdu. Seyyar: '(Altmış ila yüz ayet arasındaki miktarı) sadece bir rekâtta mı yoksa iki rekâtın toplamında mı okuduğunu bilmiyorum' dedi."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Ebu Berze el-Eslemî 20049, 6/672