حَدَّثَنَا يَزِيدُ أَخْبَرَنَا حَمَّادُ بْنُ سَلَمَةَ عَنْ ثَابِتٍ البُنَانِيِّ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ
عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِنَّ آخِرَ مَنْ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ رَجُلٌ يَمْشِي عَلَى الصِّرَاطِ فَيَنْكَبُّ مَرَّةً وَيَمْشِي مَرَّةً وَتَسْفَعُهُ النَّارُ مَرَّةً فَإِذَا جَاوَزَ الصِّرَاطَ الْتَفَتَ إِلَيْهَا فَقَالَ تَبَارَكَ الَّذِي نَجَّانِي مِنْكِ لَقَدْ أَعْطَانِي اللَّهُ مَا لَمْ يُعْطِ أَحَدًا مِنْ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ قَالَ فَتُرْفَعُ لَهُ شَجَرَةٌ فَيَنْظُرُ إِلَيْهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ أَدْنِنِي مِنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ فَأَسْتَظِلَّ بِظِلِّهَا وَأَشْرَبَ مِنْ مَائِهَا فَيَقُولُ أَيْ عَبْدِي فَلَعَلِّي إِنْ أَدْنَيْتُكَ مِنْهَا سَأَلْتَنِي غَيْرَهَا فَيَقُولُ لَا يَا رَبِّ وَيُعَاهِدُ اللَّهَ أَنْ لَا يَسْأَلَهُ غَيْرَهَا وَالرَّبُّ عَزَّ وَجَلَّ يَعْلَمُ أَنَّهُ سَيَسْأَلُهُ لِأَنَّهُ يَرَى مَا لَا صَبْرَ لَهُ يَعْنِي عَلَيْهِ فَيُدْنِيهِ مِنْهَا ثُمَّ تُرْفَعُ لَهُ شَجَرَةٌ وَهِيَ أَحْسَنُ مِنْهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ أَدْنِنِي مِنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ فَأَسْتَظِلَّ بِظِلِّهَا وَأَشْرَبَ مِنْ مَائِهَا فَيَقُولُ أَيْ عَبْدِي أَلَمْ تُعَاهِدْنِي يَعْنِي أَنَّكَ لَا تَسْأَلُنِي غَيْرَهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ هَذِهِ لَا أَسْأَلُكَ غَيْرَهَا وَيُعَاهِدُهُ وَالرَّبُّ يَعْلَمُ أَنَّهُ سَيَسْأَلُهُ غَيْرَهَا فَيُدْنِيهِ مِنْهَا فَتُرْفَعُ لَهُ شَجَرَةٌ عِنْدَ بَابِ الْجَنَّةِ هِيَ أَحْسَنُ مِنْهَا فَيَقُولُ رَبِّ أَدْنِنِي مِنْ هَذِهِ الشَّجَرَةِ أَسْتَظِلُّ بِظِلِّهَا وَأَشْرَبُ مِنْ مَائِهَا فَيَقُولُ أَيْ عَبْدِي أَلَمْ تُعَاهِدْنِي أَنْ لَا تَسْأَلَنِي غَيْرَهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ هَذِهِ الشَّجَرَةُ لَا أَسْأَلُكَ غَيْرَهَا وَيُعَاهِدُهُ وَالرَّبُّ يَعْلَمُ أَنَّهُ سَيَسْأَلُهُ غَيْرَهَا لِأَنَّهُ يَرَى مَا لَا صَبْرَ لَهُ عَلَيْهَا فَيُدْنِيهِ مِنْهَا فَيَسْمَعُ أَصْوَاتَ أَهْلِ الْجَنَّةِ فَيَقُولُ يَا رَبِّ الْجَنَّةَ الْجَنَّةَ فَيَقُولُ عَبْدِي أَلَمْ تُعَاهِدْنِي أَنَّكَ لَا تَسْأَلُنِي غَيْرَهَا فَيَقُولُ يَا رَبِّ أَدْخِلْنِي الْجَنَّةَ قَالَ فَيَقُولُ عَزَّ وَجَلَّ مَا يَصْرِينِي مِنْكَ أَيْ عَبْدِي أَيُرْضِيكَ أَنْ أُعْطِيَكَ مِنْ الْجَنَّةِ الدُّنْيَا وَمِثْلَهَا مَعَهَا قَالَ فَيَقُولُ أَتَهْزَأُ بِي وَأَنْتَ رَبُّ الْعِزَّةِ قَالَ فَضَحِكَ عَبْدُ اللَّهِ حَتَّى بَدَتْ نَوَاجِذُهُ ثُمَّ قَالَ أَلَا تَسْأَلُونِي لِمَ ضَحِكْتُ قَالُوا لَهُ لِمَ ضَحِكْتَ قَالَ لِضَحِكِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَلَا تَسْأَلُونِي لِمَ ضَحِكْتُ قَالُوا لِمَ ضَحِكْتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لِضَحِكِ الرَّبِّ حِينَ قَالَ أَتَهْزَأُ بِي وَأَنْتَ رَبُّ الْعِزَّةِ

Bize Yezîd, ona Hammâd b. Seleme, ona Sâbit el-Bünânî, ona Enes b. Mâlik, ona da Abdullah b. Mes‘ûd'un rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur:

"Cennete en son girecek kişi, sırat üzerinde yürüyen bir adam olacaktır. Bazen düşecek, bazen yürüyecek, bazen de ateş ona çarpacaktır. Sıratı geçince arkasına döner ve ateşe bakarak 'Beni senden kurtaran Allah, ne yücedir! Gerçekten Allah bana, önceki ve sonraki hiç kimseye vermediğini verdi' der. Bu sırada kendisine bir ağaç gösterilir. Ona bakar ve 'Ey Rabbim! Ne olur beni bu ağaca yaklaştır; onun gölgesinde serinleyeyim, suyundan içeyim' der. Allah Teâlâ 'Ey kulum! Belki seni ona yaklaştırırsam başka şey de istersin?' buyurur. Adam 'Hayır, Ey Rabbim! Senden başka bir şey istemeyeceğim' der ve Allah’a yeminle söz verir. Ama Rabbi onun başka şeyler de isteyeceğini bilir; çünkü sabredemeyeceği şeyleri görmektedir. Bunun üzerine Allah onu ağaca yaklaştırır. Sonra kendisine ondan daha güzel bir başka ağaç gösterilir. Ona bakar ve 'Ey Rabbim! Ne olur beni buna da yaklaştır; gölgesinde serinleyeyim, suyundan içeyim' der. Allah Teâlâ 'Ey kulum! Daha önce bana başka bir şey istemeyeceğine dair söz vermemiş miydin?' buyurur. O da 'Ey Rabbim! Bu kez senden başka bir şey istemeyeceğim' der ve tekrar yeminle söz verir. Fakat Rabbi onun yine başka bir şey isteyeceğini bilir. Yine ona o ağaca yaklaşma izni verilir. Bu defa cennet kapısının yanında, ondan da güzel bir ağaç gösterilir. Adam ona bakar ve 'Ey Rabbim! Ne olur beni bu ağaca yaklaştırayım; gölgesinde dinleneyim, suyundan içeyim' der. Allah Teâlâ ona 'Ey kulum! Bana başka bir şey istemeyeceğine dair söz vermemiş miydin?' buyurur. Adam 'Ey Rabbim! Artık senden başka bir şey istemeyeceğim' der ve yine Allah’a söz verir. Rabbi onun yine isteyeceğini bilir. Allah onu ağaca yaklaştırır. Sonra cennet ehlinden gelen sesleri duyar. Bu defa 'Ey Rabbim! Cenneti istiyorum! Cennet, cennet!' der. Allah Teâlâ ona 'Ey kulum! Bana başka bir şey istemeyeceğine dair söz vermemiş miydin?' buyurur. Adam 'Ey Rabbim! Ne olur, beni cennete koy' der. Bunun üzerine Allah Teâlâ 'Ey kulum! Benden ne (alırsan) seni susturur? Seni cennete alıp, dünya kadar bir nimet ve onun bir misli kadarını daha sana versem, razı olur musun?' buyurur. Adam (şaşkınlıkla) 'Ey azamet sahibi Rabbim! Sen benimle alay mı ediyorsun?' der."

"Abdullah b. Mes‘ûd bu sözleri aktarırken öyle güldü ki, azı dişleri göründü. Sonra 'Bana neden güldüğümü sormayacak mısınız?' dedi. Onlar da 'Neden güldün?' dediler. O da şöyle dedi: Çünkü Rasulullah (sav) bu kıssayı anlatırken güldü, sonra 'Bana neden güldüğümü sormayacak mısınız?' buyurdu. Biz de 'Ey Allah’ın Rasulü, neden güldünüz?' dedik. Hz. Peygamber (sav) de şöyle buyurdu: Kulun 'Sen benimle alay mı ediyorsun; hem de Sen, azamet sahibi Rabb iken' demesi üzerine Rabbin gülmesinden dolayı."

• Ahmed b. Hanbel Müsned-i Ahmed Abdullah b. Mes'ud 3714, 2/48