حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْمُثَنَّى حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا عَاصِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - قَالَ قَالَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم بِمِنًى " أَتَدْرُونَ أَىُّ يَوْمٍ هَذَا " . قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ . فَقَالَ: " فَإِنَّ هَذَا يَوْمٌ حَرَامٌ ، أَفَتَدْرُونَ أَىُّ بَلَدٍ هَذَا " . قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ . قَالَ: " بَلَدٌ حَرَامٌ ، أَفَتَدْرُونَ أَىُّ شَهْرٍ هَذَا " . قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ . قَالَ: " شَهْرٌ حَرَامٌ - قَالَ - فَإِنَّ اللَّهَ حَرَّمَ عَلَيْكُمْ دِمَاءَكُمْ وَأَمْوَالَكُمْ وَأَعْرَاضَكُمْ ، كَحُرْمَةِ يَوْمِكُمْ هَذَا ، فِى شَهْرِكُمْ هَذَا ، فِى بَلَدِكُمْ هَذَا " . وَقَالَ هِشَامُ بْنُ الْغَازِ أَخْبَرَنِى نَافِعٌ عَنِ ابْنِ عُمَرَ - رضى الله عنهما - وَقَفَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ النَّحْرِ بَيْنَ الْجَمَرَاتِ فِى الْحَجَّةِ الَّتِى حَجَّ بِهَذَا ، وَقَالَ: " هَذَا يَوْمُ الْحَجِّ الأَكْبَرِ " ، فَطَفِقَ النَّبِىُّ صلى الله عليه وسلم يَقُولُ: " اللَّهُمَّ اشْهَدْ " . وَوَدَّعَ النَّاسَ . فَقَالُوا هَذِهِ حَجَّةُ الْوَدَاعِ .

Bize Muhammed b. Müsennâ, ona Yezid b. Harun, ona Asım b. Muhammed b. Zeyd, ona babası, ona da İbn Ömer'in (ra) söylediğine göre Hz. Peygamber (sav) Mina'da şöyle buyurdu:
"Bu gün hangi gündür bilir misiniz?" Sahabiler: 'Allah ve Rasulü en iyi bilendir.' dediler. Bunun üzerine Hz. Peygamber (sav) "Bu haram bir gündür. Yine bilir misiniz bu hangi beldedir?" buyurdu. Sahabiler: 'Allah ve Rasulü en iyi bilendir.' dediler. Hz. Peygamber (sav): "Haram beldedir. Bilir misiniz bu hangi aydır?" buyurdu. Sahabiler: 'Allah ve Rasulü en iyi bilendir.' dediler. Hz. Peygamber (sav) "Haram aydır" buyurdu sonra da şöyle devam etti: "Şüphesiz Al­lah kanlarınızı, mallarınızı, ırzlarınızı bu ay, bu belde ve bu gününüzün haramlığı gibi birbirinize haram kılmıştır."
Hişam b. el-Gâz dedi ki: Bana Nâfi, ona da İbn Ömer şöyle söylemiştir: Hz. Peygamber (sav) bu haccında kurban gününde cemrelerin arasında durdu ve: "Bu bü­yük hacdır" buyurdu. Bundan sonra Hz. Peygamber (sav): "Allah'ım! Şahit ol!" demeye başladı ve insanlara veda etti. Sahabiler: 'Bu hac, veda haccıdır.' dediler.

---

Açıklama: Rivayet muallaktır; Buhari ile Hişam b. Gâz arasında inkita vardır.

• Buhârî Sahîh-i Buhârî Hac 132, 1/532